Islandia - genetyka i antropologia fizyczna (aktualizacja 2.01.2017)
- Szczegóły
- Kategoria: Europa
Genetyka
Przykład 1. Haplogrupy Y-DNA [1]
| R1a | R1b | I (głównie I1) | |
| Islandczycy (n=181) | 23.8% | 41.4% | 34.2% |
Przykład 2. Haplogrupy mtDNA [2]
Helgasson uważa że zarówno haplogrupy Y-DNA jak i mtDNA wskazują na różne geograficznie pochodzenie mężczyzn i kobiet islandzkich. Większość lini męskich wywodzi się ze Skandynawii (75-80%), głównie z Norwegii [1]. Z kolei większość linii kobiecych (około 2/3) ma na pochodzenie celtyckie ze Szkocji i Irlandii [2,3]. Wskazuje to na proceder przywożenia żon (niekoniecznie dobrowolnie) przez osadników skandynawskich z Wysp Brytyjskich.
Według islandzkich przekazów takie właśnie były źródła zaludnienia wyspy i po mniej więcej 930 roku n.e. obce wpływy były minimalne [6,7].
Przykład 3. Pochodzenie pierwszych osadników na Islandii według Landnámábok [7]
kliknij by zobaczyć wpowiększęniu
Antropologia fizyczna
Charakterystyka Islandczyków na podstawie danych zebranych przez Palssona w latach '60 [5]. W porównaniu z poprzednim badaniem Hanessona z lat '20[4] zwiększył się oczywiście wzrost, szerokość głowy wzrosła bardziej niż jej długość, tym samym wzrósł wskaźnik główny. Skróciła się też trochę wysokość twarzy i podwyższeniu uległ wskaźnik nosowy.
Przykład 4. Podział ludności Islandii na regiony użyte w analizie [5]
Wiek [5]
| mężczyźni | N | M + m | SD | min-max |
| Średnia ogólna | 1306 | 35,10 ± 0,21 | 12,5 | 20 — 85 |
Wzrost
mężczyźni [5,9]
| Prowincje: | N | M + m | SD | min-max | |
| I. Islandia Poludniowa | 419 | 176,61 ± 0,29 | 6,04 | 162 — 195 | |
| II Islandia Zachodnia | 319 | 174,48 ± 0,36 | 6,45 | 155 — 196 | |
| III. Islandia Pölnocna | 343 | 175,15 ± 0,32 | 6,01 | 157 — 194 | |
| IV. Islandia Wschodnia | 115 | 172,93 ± 0,63 | 6,79 | 158 — 202 | |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 49 | 174,65 ± 0,96 | 6,7 | 155 — 192 | |
| VI. Snaefellsnes | 56 | 175,91 ± 0,95 | 7,14 | 162 — 192 | |
| Reykjavik | 257 | 177,86 ± 0,35 | 5,6 | ||
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1301 | 175,49 ± 0,16 | 6,44 | 155 — 202 | |
Wzrost (jak na tamten okres) był wysoki.
kobiety [8]
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 164,19 | 5,45 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 162,15 | 5,88 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 162,21 | 5,28 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 161,51 | 5,72 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 161,44 | 4,82 |
| Średnia ogólna | 551 | 162,67 | 5,51 |
mężczyźni [5,9]
| Prowincje: | N | M + m | SD | min-max |
| I. Islandia Południowa | 419 | 78,48 ± 0,16 | 3,22 | 68 — 90 |
| II. Islandia Zachodnia | 320 | 78,28 ± 0,17 | 3,1 | 71 — 87 |
| III. Islandia Północna | 344 | 78,82 ± 0,16 | 3,02 | 72 — 90 |
| IV. Islandia Wschodnia | 116 | 79,11 ± 0,30 | 3,19 | 73 — 92 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 51 | 78,75 + 0,38 | 2,75 | 73 — 87 |
| VI. Snaefellsnes | 56 | 78,13 ± 0,40 | 3,02 | 69 — 85 |
| Reykjavik | 257 | 79,32 ± 0,17 | 3,34 | |
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1306 | 78,68 ± 0,08 | 3,12 | 68 — 92 |
Wskaźnik główny przeważnie nie przekraczał granicy zakresu mezocefalicznego (biorąc pod uwagę odchylenie standardowe SD).
kobiety [8]
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 79,34 | 2,99 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 79,6 | 2,94 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 80,22 | 2,91 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 80,14 | 2,85 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 79 | 3,82 |
| Średnia ogólna | 551 | 79,74 | 2,95 |
Wymiary głowy
mężczyźni [8,9] - długość głowy w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Południowa | 419 | 198,83 | 6.08 |
| II. Islandia Zachodnia | 320 | 199,11 | 6,71 |
| III. Islandia Północna | 344 | 198,3 | 6,04 |
| IV. Islandia Wschodnia | 116 | 196,41 | 6,47 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 51 | 196,39 | 6,43 |
| Reykjavik | 257 | 197,25 | 6,35 |
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1250 | 198,43 | 6,29 |
mężczyźni [8,9] - szerokość głowy w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Południowa | 419 | 155,77 | 4,84 |
| II. Islandia Zachodnia | 320 | 155,63 | 5,04 |
| III. Islandia Północna | 344 | 156,03 | 5,03 |
| IV. Islandia Wschodnia | 116 | 155,14 | 5,45 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 51 | 154,27 | 4,56 |
| Reykjavik | 257 | 156,3 | 5,62 |
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1250 | 155,68 | 4,99 |
Hanesson (mężczyźni) [4]
- długość głowy [g-op] - 197.3 mm
- szerokość głowy [eu-eu] - 154.1 mm
- szerokość czoła [ft-ft] - 106.5 mm
kobiety [8] - szerokość głowy w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 149,28 | 4,5 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 149,16 | 4,56 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 149,96 | 4,82 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 149,14 | 4,24 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 146,52 | 4,06 |
| Średnia ogólna | 551 | 149,36 | 4,6 |
kobiety [8] - długość głowy w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 188,3 | 5,67 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 187,2 | 5,66 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 187,07 | 5,78 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 186,22 | 5,46 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 185,62 | 4,7 |
| Średnia ogólna | 551 | 187,43 | 5,66 |
mężczyźni [5, 9]
| Prowincje: | N | M + m | SD | min-max |
| I. Islandia Południowa | 419 | 91,02 ± 0,24 | 4,91 | 77 —104 |
| II. Islandia Zachodnia | 320 | 90,02 ± 0,28 | 4,97 | 74 —108 |
| III. Islandia Północna | 344 | 89,76 ± 0,27 | 5,04 | 76 —106 |
| IV. Islandia Wschodnia | 116 | 90,30 ± 0,49 | 5,31 | 77 — 104 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 51 | 91,51 ± 0,65 | 4,65 | 83 —105 |
| VI. Snaefellsnes | 56 | 90,98 ± 0,54 | 4,01 | 82 —102 |
| Reykjavik | 257 | 90,53 ± 0,29 | 4,6 | |
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1306 | 90,37 ± 0,12 | 4,89 | 74 —107 |
Wskaźnik twarzowy całkowity przeważnie nie spadał poniżej zakresu średnio szerokiego (biorąc pod uwagę odchylenie standardowe SD).
kobiety [8]
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 89,49 | 4,8 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 87,77 | 4,29 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 87,39 | 4,96 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 87,8 | 6,56 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 90,42 | 4,9 |
| Średnia ogólna | 551 | 88,22 | 4,87 |
Wymiary twarzy
mężczyźni [8,9] - wysokość twarzy w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Południowa | 419 | 129,9 | 6,79 |
| II. Islandia Zachodnia | 320 | 127,88 | 6,28 |
| III. Islandia Północna | 344 | 127,18 | 6,42 |
| IV. Islandia Wschodnia | 116 | 127,97 | 6,36 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 51 | 130,84 | 6,47 |
| Reykjavik | 257 | 127,98 | 6,12 |
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1250 | 128,49 | 6,51 |
mężczyźni [8,9] - szerokość twarzy w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Południowa | 419 | 142,91 | 5,04 |
| II. Islandia Zachodnia | 320 | 142,24 | 5,25 |
| III. Islandia Północna | 344 | 141,87 | 5,03 |
| IV. Islandia Wschodnia | 116 | 142,01 | 5,85 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 51 | 143,12 | 4,99 |
| Reykjavik | 257 | 141,53 | 4,9 |
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1250 | 142,37 | 5,17 |
Hanesson (mężczyźni) [4]
- wysokość twarzy [n-gn] - 130.1 mm
- szerokość twarzy [zy-zy] - 140.6 mm
- szerokość żuchwy [go-go] - 108.5 mm
kobiety [8] - wysokość twarzy w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 119,41 | 6,43 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 117,4 | 5,72 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 116,35 | 6,42 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 116,61 | 6,85 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 118,81 | 4,39 |
| Średnia ogólna | 551 | 117,61 | 6,2 |
kobiety [8] - szerokość twarzy w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 133,48 | 4,36 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 133,85 | 4,66 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 133,23 | 4,57 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 133,08 | 5,11 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 131,57 | 4,61 |
| Średnia ogólna | 551 | 133,39 | 4,58 |
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Południowa | 419 | 61,23 | 5,88 |
| II. Islandia Zachodnia | 320 | 63,11 | 6,06 |
| III. Islandia Północna | 344 | 63,44 | 5,91 |
| IV. Islandia Wschodnia | 116 | 62,7 | 6,16 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 51 | 61,63 | 5,18 |
| Reykjavik | 257 | 61,43 | 5,6 |
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1250 | 62,47 | 5,93 |
mężczyźni [5]
| M + m | SD | min-max | ||
| Średnia ogólna: | N = 1164 | 62,24 + 0,17 | 5,68 | 44 - 83 |
Wskaźnik nosowy przeważnie nie przekraczał granicy zakresu wąskiego (biorąc pod uwagę odchylenie standardowe SD).
kobiety [8]
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 60,78 | 5,71 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 62,47 | 5,97 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 63,03 | 7,69 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 63,5 | 7,28 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 59,48 | 4,26 |
| Średnia ogólna | 551 | 62,13 | 6,58 |
Wymiary nosa
mężczyźni [8,9] - wysokość nosa w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Południowa | 419 | 58,79 | 4,42 |
| II. Islandia Zachodnia | 320 | 58,13 | 3,82 |
| III. Islandia Północna | 344 | 56,67 | 3,84 |
| IV. Islandia Wschodnia | 116 | 58,5 | 4,12 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 51 | 60,41 | 4,48 |
| Reykjavik | 257 | 56,45 | 3,53 |
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1250 | 58,07 | 4,09 |
mężczyźni [8,9] - szerokość nosa w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Południowa | 419 | 35,83 | 2,83 |
| II. Islandia Zachodnia | 320 | 36,57 | 2,92 |
| III. Islandia Północna | 344 | 35,81 | 2,65 |
| IV. Islandia Wschodnia | 116 | 36,55 | 3,06 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 51 | 37,02 | 2,29 |
| Reykjavik | 257 | 34,55 | 2,46 |
| Średnia ogólna (bez Reykjaviku) | 1250 | 36,12 | 2,81 |
Hanesson (mężczyźni) [4]
- wysokość nosa [n-sn] - 58.8 mm
- szerokośc nosa [al-al] - 35,39 mm
kobiety [8] - wysokość nosa w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 53,21 | 4 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 52,25 | 3,25 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 50,71 | 4,06 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 52,22 | 4,22 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 54,95 | 3,02 |
| Średnia ogólna | 551 | 52,1 | 3,81 |
kobiety [8] - szerokość nosa w mm
| Prowincje: | N | M | SD |
| I. Islandia Poludniowa | 156 | 32,19 | 2,19 |
| II Islandia Zachodnia | 150 | 32,53 | 2,51 |
| III. Islandia Pölnocna | 188 | 31,79 | 3,13 |
| IV. Islandia Wschodnia | 36 | 32,92 | 2,22 |
| V. Islandia Poludniowo-Wschodnia | 21 | 32,62 | 2,04 |
| Średnia ogólna | 551 | 32,21 | 2,63 |
Profil nosa (mężczyźni) [4]
Około 50% stanowił profil prosty, około 1/3 wklęsły; 17% falisty i reszta wypukły (kika procent).
mężczyźni [5]
| Prowincje: | N |
Jasny blond (A-O) % |
ciemny blond (P) % |
(0) jasne (A-P) % |
(1) Rude (I-VI) % |
(2) szatyn i ciemne (Q-Y) % |
wartość średnia (0-2) |
* ciemny blond, szatyn i ciemne (P-Y) % |
| I. Islandia Południowa | 415 | 28,9 | 24,8 | 53,7 | 3,4 | 46,3 | 0,96 | 67,7 |
| II. Islandia Zachodnia | 302 | 18,2 | 23,8 | 42 | 0,7 | 58 | 1,167 | 81,1 |
| III. Islandia Północna | 328 | 24,7 | 27,7 | 62,4 | 3,7 | 37,6 | 0,789 | 71,6 |
| IV. Islandia Wschodnia | 108 | 22,2 | 23,1 | 45,3 | 2,8 | 54,7 | 1,122 | 75 |
|
V. Islandia Południowo-Wschodnia |
46 | 39,1 | 17,4 | 56,5 | 4,4 | 43,5 | 0,914 | 56,5 |
| VI. Snaefellsnes | 53 | 13,2 | 41,5 | 54,7 | 1,9 | 45,3 | 0,925 | 84,9 |
| Średnia ogólna | 1252 | 25,5 | 27 | 52,5 | 2,9 | 47,5 | 0,979 | 71,6 |
* Palsson zaliczał do odcieni ciemnych równiez odcień P w skali Fischera-Sallera, uznawany np. przez polskich antropologów jeszcze za ciemny blond. Inni zaliczali do ciemnego blondu jeszcze odcień Q, ale tu nie jest to uwzględnione.
| mężczyźni [9] | N | blond (A-L, N) | brązowe (M, O, P-T) | ciemnobrązowe (U-Y) | rude (I-VI) |
| Reykjavik | 215 | 27,91 | 46,51 | 20,93 | 4,65 |
Palsson w innym opracowaniu[6] podał wartości średnie dla całej wyspy (może dla mężczyzn i kobiet łącznie):
- blond 20%
- brązowe 45%
- ciemne 31%
- rude 2.9%
Dla Zachodniej Islandii włosów blond w takim zestawieniu było 14%, ciemnych 43%.
Hanesson [4] podawał takie zakresy koloru włosów w skali Fischera dla mężczyzn:
- rude (1-3) - 3%
- jasny blond (12-24) 8%
- ciemny blond i jasny szatyn (7-11, 25-26) - 52%
- ciemny brąz i ciemny szatyn (4-6) - 28%
- czarne (27) - 9%
mężczyźni [5]
|
jasne (0) |
*mieszane |
ciemne (2) |
wartość średnia |
|||||
| Prowincje: | N |
niebieskie % |
szare % |
jasnoszare % |
ciemnoszare % |
(1) mieszane łącznie % |
brązowe % |
(0-2) |
| I. Islandia Południowa | 415 | 71,4 | 7 | 8,7 | 6,6 | 22,3 | 6,3 | 0,349 |
| II. Islandia Zachodnia | 302 | 71 | 7,6 | 12 | 4,7 | 24,3 | 4,7 | 0,337 |
| III. Islandia Północna | 328 | 76,2 | 4,9 | 9,3 | 4,7 | 18,9 | 4,9 | 0,287 |
| IV. Islandia Wschodnia | 108 | 64,7 | 10,3 | 11,2 | 7,8 | 29,3 | 6 | 0,413 |
|
V. Islandia Południowo-Wschodnia |
46 | 82,7 | 5,8 | 3,8 | 5,8 | 15,4 | 1,9 | 0,192 |
| VI. Snaefellsnes | 53 | 78,6 | 1,8 | 10,7 | 5,3 | 17,8 | 3,6 | 0,25 |
| Średnia ogólna | 1252 | 73,2 | 6,6 | 9,8 | 5,4 | 21,8 | 5 | 0,318 |
* Do odcieni mieszanych zapewne wliczone były odcienie zielonkawe również.
| mężczyźni [9] | N | jasne | mieszane | ciemne |
| Reykjavik | 230 | 70,43 | 23,48 | 6,09 |
Palsson w innym opracowaniu[10] podał wartości koloru oczu (w skali Martina-Schulza) dla 734 Islandczyków (z różnych cześci wyspy):
- niebieskie i szare (1a-4b) 68.1%
- mieszane (5-8) 24.9%
- ciemne (9-14) 6.9%
Hanesson (ta wartośc podana w pracy[5]) podawał że oczu jasnych było 63.4%. W pracy Coona [4] jest podana wartość oczu jasnych (13-16 w skali Martina) na 76% ale nie ma źródła skąd konkretnie są te dane, a na pewno nie z Hanessona.
Średnie wartości dla prowincji
mężczyźni [5]
| wzrost | w. główny | w. twarzowy | w. nosowy | włosy (0-2) | oczy (0-2) | |
| I. Islandia Południowa | 176,61 | 78,48 | 91,02 | 61,23 | 0,96 | 0,349 |
| II. Islandia Zachodnia | 174,48 | 78,28 | 90,02 | 63,11 | 1,167 | 0,337 |
| III. Islandia Północna | 175,15 | 78,82 | 89,76 | 63,44 | 0,789 | 0,287 |
| IV. Islandia Wschodnia | 172,93 | 79,11 | 90,3 | 62,7 | 1,122 | 0,413 |
| V. Islandia Południowo- Wschodnia | 174,65 | 78,75 | 91,51 | 61,63 | 0,914 | 0,192 |
| VI. Snaefellsnes | 175,91 | 78,13 | 90,98 | - | 0,925 | 0,25 |
Przykład 5. Analiza głównych składowych (PCA)
Na podstawie ustandaryzowanych średnich wzrostu, wskaźnika głównego, twarzowego, nosowego (dla Snaefellnes średnia dla Islandii Południowej i Zachodniej) oraz średnich wartości koloru włosów i oczu.
Oddzieliły się:
- populacja Islandii Wschodniej ze względu na relatywnie najkrótszą głowę, najniższy wzrost i najciemniejszą pigmentację;
- populacja Islandii Zachodniej ze względu na zbliżony jak wyżej poziom ciemnej pigmentacji ale w porównaniu z Islandią Wchodnią ma wyższy wzrost, szerszy nos i niższy wskaźnik główny;
- populacja Islandii Północnej ze względu na najszerszy nos i najszerszą (oczywiśćie relatywnie) twarz i najjaśniejsze włosy.
Zgrupowały się
- populacje Islandii Południowej, Południowo-Wschodniej i Snaefellsnes zgrupowały się ze względu na najwęższą twarz i nos, oraz zbliżony poziom pigmentacji włosów.
Przykład 6. Wykres MDS (non-metric multidimensional scaling)
Zbliża nam do siebie populacje Islandii Zachodniej i Wschodniej, a oddziela Islandię Północną.
Typologia antropologiczna
Typy według Palssona
Palsson podzielił ludność według schematu Hootona [6,7]. Nie mam ilości wszystkich typów ale element który Hooton określał jako podrasę lub typ celtycki (wskaźnik główny x-79, oczy jasne, włosy ciemne) i jest odpowiednikiem częściowym typu północno-zachodniego (który ma wskaźnik główny x-82) i atlantyckiego stanowił:
- Islandia Północna III - około 21%
- Islandia Wschodnia IV - około 17%
- Islandia Południowa (prowincje I i V) - około 19%
- Islandia Zachodnia (II i VI) - około 25%. Dodatkowo liczny był tam typ nordyczno-śródziemnomorski (czyli o ciemnych włosach, mieszanych oczach i wskaźniku głównym x-79).
Dodatkowo kombinacja oczu jasnych i włosów ciemnych (bez uwzględniania wskaźnika głównego) to dla całej Islandii 26%.
Palsson uważał że występowanie typu celtyckiego korelowało z pochodzeniem ludności z Irlandii lub Szkocji.
Przykład 7. Porównanie częstości występowania typu celtyckiego i osadnictwa w danych prowincjach z terenów Szkocji i Irlandii.
Kierunek morfologiczno-porównawczy
Biorąc pod uwagę średnie wymiarów i pigmentacji minimalnie przeważa rasa nordyczna (A) nad typem północno-zachodnim (AE). Maksima wskaźnika głównego i nosowego, oraz minima twarzowego wskazują że w mniejszych ilościach spotkać można typy teutoński (AY), oraz atlantycki (YE). Jeszcze mniejszych odsetków można się spodziewać dla typu subnordycznego (AL) i bałtyckiego (YL).
BIBLIOGRAFIA
genetyka:
1. Helgason A, et al., Estimating Scandinavian and Gaelic ancestry in the male settlers of Iceland [w:] American Journal of Human Genetics, 67, 2000, (3): 697–717. doi:10.1086/303046. PMC1287529. PMID10931763.
2. Helgason A., et al., mtDNA and the Origin of the Icelanders: Deciphering Signals of Recent Population History[w:] American Journal of Human Genetics, February 2000,66 (3): 999–1016, doi:10.1086/302816. PMC1288180. PMID10712214
3. Helgasson A., et. al., Sequences From First Settlers Reveal Rapid Evolution in Icelandic mtDNA Pool [w:] Pool. PLoS Genet, 2009, 5(1): e1000343. doi:10.1371/journal.pgen.1000343
antropologia fizyczna:
4. Coon C. S., The Races of Europe, 1939 (chapter IX, sction 5)
5. Palsson J., Miszkiewicz B., Struktura antropologiczna ludności Islandii [w;] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, tom 7, nr 1(25), 1964, s. 3-8
6. Palsson J., A report of an anthropometric survey of Iceland [w:] VIIme Congress International des Sciences Anthropologiques et Ethnologiques. Moscou (3 août - 10 août 1964). Volume III, 1968, s. 298-301
7. Palsson J., Island [w:] red. Schwidetzky I., Rassengeschichte der Menschheit. Europa II: Ost- und Nordeuropa, 1976, s. 147-155
8. Palsson J., Schwidetzky I., Die variabilitat anthropologische merkmale in Island nach Exogamie / Endogamie, Alterklassen und Sozialgruppen [w:] Homo : internationale Zeitschrift für die vergleichende Biologie der Menschen, Bd. 24, H. 1, 1973, s. 23-34
9. Palsson J., Schwidetzky I., Stadt- und Landbevölkerung in Island nadt anthropologischen Merkmalen [w:] Homo : internationale Zeitschrift für die vergleichende Biologie der Menschen, Bd. 24, H. 3, 1973, s. 154-162
10. Palsson J., Schwidetzky I., Isländer und Iren. Anthropologische Beiträge zur Frage der Herkunft der Isländischen Siedler [w:] Homo : internationale Zeitschrift für die vergleichende Biologie der Menschen, Bd. 26, H. 3, 1975, s. 163-170
Przykład 8. Palsson J., Island [w:] red. Schwidetzky I., Rassengeschichte der Menschheit. Europa II: Ost- und Nordeuropa, 1976, s. 147-155
Widać osobników należących do prawdopodobnie rasy nordycznej (A), typu teutońskiego (AY), typu atlantyckiego (YE), może bałtyckiego (YL) i typu północno-zachodniego (AE).
