Typ laponoidalno-arktyczny (LI)
- Szczegóły
- Kategoria: Indywidualna typologia rasowa - szkoła morfologiczno-porównawcza
W typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego typ mieszany odmiany żółtej rasy laponoidalnej (L) i rasy arktycznej (I). Typ laponoidalno-arktyczny oznacza się symbolem LI. In English: Lapponoid-Artcic type (LI).
Ogólna charakterystyka:
Główne cechy:
- wzrost niski, rzadko średni (♂ x-164; ♀ x-151)
- głowa od długiej do krótkawej ( x-82), zależnie od frakcji
- głowa raczej wysoka i średnio wysklepiona
- twarz szeroka do średniej (♂ x-87; ♀ x-85)
- profil poziomy twarzy: płaski lub płaskawy
- profil pionowy twarzy: często prognatyzm zębodołowy
- żuchwa szeroka
- nos wąski (x-69), profil różny
- oczy ciemne (1-6)
- włosy bardzo ciemne (X-Y), proste i sztywne
- skóra przeważnie niezbyt jasna
- zarost i owłosienie ciała słabe
Frakcje:
- laponoidalna (Li) - wzrost niski (♂ x-164; ♀ x-151); głowa mezocefaliczna (77-82); twarz szeroka (♂ x-83; ♀ x-81); nos wąski (x-69);
- pośrednia (li) - wzrost niski (♂ x-164; ♀ x-151); głowa mezocefaliczna (77-82); twarz średnia (84-87, 82-85) nos tylko w zakresie (x-65) i o profilu wklęsłym i wklęsło-bulwiastym (dla odróżnienia od typów ZQ i ZI)
- arktyczna (lI) - wzrost niski lub średni (♂ x-169; ♀ x-157); głowa dolichocefaliczna (x-76); twarz szeroka (♂ x-83; ♀ x-81); nos wąski lub dość wąski (x-69); profil różny
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tego typu.
wzrost:
wzrost: niski do średniego (♂ x-169; ♀ x-157) - podziały wzrostu dla realiów sprzed kilkudziesięciu lat
głowa / czaszka:
wskaźnik główny: od długiej do krótkawej (x-82) , zależnie od frakcji
wskaźnik wysokościowo-długościowy: przeważnie niski lub średni, max dość wysoki (x-69)
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy: przeważnie głowa spłaszczona lub średnio wysklepiona
twarz:
wskaźnik twarzowy całkowity: twarz szeroka, rzadziej średnia (♂ x-87, ♀ x-85)
cechy opisowe:
- profil pionowy twarzy: często prognatyzm zębodołowy
nos:
wskaźnik nosowy: wąski (x-69)
cechy opisowe:
- profil nosa: różny (silnie wklęsły - silnie wypukły); najczęściej prosty lub lekko wypukły
szczęka górna i żuchwa:
prognatyzm zębodołowy: prognatyzm alweolarny występuje
oczy:
- kolor oczu: oczy ciemne (1-6)
szpara oczna zwykle ukośna, z reguły wąska, bardzo rzadko średnio rozwarta,
ukształtowanie powieki górnej: fałda mongolska nie musi występować
skóra:
- Korea Północna [Stolarczyk 1974] (♂) niezbyt jasna (żółtawo-płowa jasna - żółtawa ciemna)
- Mongolia - skóra niebzyt jasna
Uwagi:
W materiałach Mchalskiej-Wichan typ LI miał górny zakres wskaźnika nosa przekraczający lekko wartość 70. Według mnie w takim wypadku osobnicy o cechach LI i średnim nosie stają się nieodróżnialni od typu LQ. Ale też patrząc na średnią, nie było ich wielu w tym materiale. Niestety dysponuje tylko zbiorczymi średnimi i nie mam możliwości skorygowania.
Występowanie:
Prawdopodobnie częściej spotykany w populacjach Syberii, niż bardziej południowych rejonów Azji. Poza tym jak wskazują średnie z Japonii jest tam dość liczny [Lewin 1971, będzie kiedyś osobny artykuł dla tego kraju].
składy typologiczne (w nawisach frakcje wg liczebności, tam gdzie były podane)
- Oroczoni (♂+♀) 12% (Li > li)
- Korea Północna [Stolarczyk 1976] (♂) 3.4%
- Mongolia (♂) 4.9%
- Gołdowie 3.45% (Li)
- Mongolia (♀) 3.4%
- Korea Północna [Niemiec 1965] (♂) - 1.26% (Li)
BIBLIOGRAFIA:
- Michalska-Wichan J., Struktura antropologiczna ludności Mongolii [w:] Acta Universitatis Lodzensis. Folia Zoologica et Anthropologica, t. 4, 1986, s. 79-138
- Michalski I., Składniki rasowe Chińczyków, 1938
- Niemiec S., Analiza antropologiczna studentów Koreańczyków [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 18, 1965, s. 5-53 (określiłem typy na bazie materiału indywidualnego)
- Poniatowski S., Gołdowie, Oroczoni: tablice antropometryczne, 1914 link
- Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków cz. I [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 81-108
- Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków cz. II [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 3, 1976, s. 3-28
- Wokroj F., Ludność nadamurska w świetle antropologicznych materiałów Stanisława Poniatowskiego [w:] Lud, nr 50, 1966, s. 121-189
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do powyższych danych:
- ♂ - mężczyźni
- ♀ - kobiety
- w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Przykład 1. Poniatowski S., Fotografie z Syberii, 1914 link
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
dane antropometryczne z Poniatowski S., Gołdowie, Oroczoni: tablice antropometryczne, 1914 link
wzrost - 158.3; wskaźnik główny 82.63 (krótkawa głowa); wskaźnik twarzy całkowity: 86.3 (średnio szeroka); wskaźnik nosowy: 60.71 (wąski);
wskaźnik wysokosciowo-długościowy - 66.32 (wysokawa głowa); wskaźnik wys-szerok. - 80.25 (niezbyt spłaszczona głowa); wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 63.29 (wąskie czoło w stosunku do szerokości głowy);
wskaźnik górnotwarzowy: 52.38 (niskawa twarz górna; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 97.35 (jarzma szerokie w stosunku do głowy); wskaźnik twarzowo-żuchwowy: 89.86 (żuchwa średnio szeroka w stosunku do wysokosci twarzy), wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 77.4 (żuchwa średnia w stosunku do szerokości twarzy); wskaźnik wysokości nosa - 44.44 (niskawy);
waga: 58.2; wskaźnik Rohrera: 1.47;
kolor oczu - 3 (ciemnobrązowe)
wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op]: 190; szerokość głowy [eu-eu]: 157; wysokość głowy [t-v]: 126 mm; najmniejsza szerokość czoła [ft-ft]: 100; szerokość twarzy [zy-zy]:146; wysokość twarzy [n-gn]: 126; wysokośc twarzy górnej [n-sto]: 75; szerokość żuchwy [go-go]: 113; wysokość nosa [n-sn]: 56; szerokość nosa [al-al]: 34.
Typ laponoidalno-arktyczny (LI), frakcja pośrednia - Oroczon, Syberia.
Przykład 2. Poniatowski S., Fotografie z Syberii, 1914 link
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
dane antropometryczne z Poniatowski S., Gołdowie, Oroczoni: tablice antropometryczne, 1914 link
wzrost - 146.2; wskaźnik główny 82.86 (krótkawa głowa); wskaźnik twarzy całkowity: 84.78 (średnio szeroka); wskaźnik nosowy: 63.64 (wąski);
wskaźnik wysokosciowo-długościowy - nie był podany ale w przypadku tej frakcji to nie ma znaczenia; wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 70.34 (szerokie czoło w stosunku do szerokości głowy);
wskaźnik górnotwarzowy: 52.38 (niskawa twarz górna; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 95.17 (jarzma szerokie w stosunku do głowy); wskaźnik twarzowo-żuchwowy: 95.73 (żuchwa bardzo szeroka w stosunku do wysokosci twarzy), wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 81.16 (żuchwa szeroka w stosunku do szerokości twarzy); wskaźnik wysokości nosa - 47.01 (dość wysoki);
waga: 53.3; wskaźnik Rohrera: 1.71
kolor oczu - 4 (brązowe); kolor włosów: czarne; kolor skóry: jasny brąz
wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op]: 175; szerokość głowy [eu-eu]: 145; najmniejsza szerokość czoła [ft-ft]: 102; szerokość twarzy [zy-zy]:138; wysokość twarzy [n-gn]: 117; szerokość żuchwy [go-go]: 112; wysokość nosa [n-sn]: 55; szerokość nosa [al-al]: 35.
Typ laponoidalno-arktyczny (LI), frakcja pośrednia - Przedstawicielka plemienia Gołdów, Syberia.
