Home Typologia budowy ciała Wankego

Typologia budowy ciała Wankego

Polska metoda określenia somatotypu za pomocą metod rachunkowych zaprezentowana w 1954 roku przez Adama Wankego.

Wanke użył do wyodrębnienia swoich typów czyli elementów somatycznych pięciu wskaźników antropometrycznych. Za pomocą metody stochastycznej korelacji wielorakiej przyporządkował czterem wyodrębnionym typom średnie wartości tych wskaźników (obliczone na próbie 3000 mężczyzn z populacji polskiej, potem inni autorzy uzupełnili o wartości dla kobiet).

Wskaźniki dla meżczyzn I A V H
Wskaźnik długości tułowia 32.5 33.3 29.0 28.6
Wskaźnik barkowo-tułowiowy 67.8 65.8 81.8 80
Wskaźnik miedniczno-barkowy 74.3 79.1 68.9 78.5
Wskaźnik spłaszczenia klatki piersiowej 66.1 78.1 66.3 80.2
Wskaźnik budowy ciała Rohrera 1.17 1.3 1.45 1.31

 


Wskaźniki dla kobiet I A Y H
Wskaźnik długości tułowia 31.6 31.8 28.4 28.3
Wskaźnik barkowo-tułowiowy 69.6 69.2 81.9 80.8
Wskaźnik miedniczno-barkowy 76.7 88.8 76.1 87.1
Wskaźnik spłaszczenia klatki piersiowej 75.4 77.7 61.8 77.6
Wskaźnik budowy ciała Rohrera 1.31 1.77 1.28 1.78

Cztery somatotypy Wankego, oznaczone literami przypominającymi kształtem ich sylwetkę:

typ I

  • słaba budowa (u kobiet smukła)
  • długi tułów
  • wąskie barki
  • średnio szeroka miednica (u kobiet wąska)
  • płaska klatka piersiowa (u kobiet głęboka)
  • mały ciężar ciała w stosunku do wzrostu

typ A

  • długi tułów
  • wąskie barki
  • szeroka miednica
  • beczkowata klatka piersiowa (u kobiet głęboka)
  • duży ciężar ciała w stosunku do wzrostu

typ V (dla kobiet Y)

  • krótki tułów
  • szerokie barki
  • wąska miednica
  • płaska klatka piersiowa
  • duży (u kobiet mały) ciężar ciała w stosunku do wzrostu

typ H

  • krótki tułów
  • szerokie barki
  • szeroka miednica
  • beczkowata klatka piersiowa (u kobiet głęboka)
  • średni ciężar ciała w stosunku do wzrostu (u kobiet duża)

Elementy te stanowią wskaźniki położenia /punkty odniesienia/, które w przestrzeni pięciowymiarowej wyznaczają 4 punkty indywidualne, określające przestrzeń typologiczną. Każdy osobnik, którego budowa wyrażona jest pięcioma wyżej wymienionymi wskaźnikami, zajmuje określone miejsce w tej przestrzeni. Jego odległość od każdego z czterech elementów somatycznych pozwala na określenie struktury somatycznej. Im mniejsza jest odległość od jednego z czterech elementów, tym większe jest Jego podobieństwo do tego elementu - i odwrotnie. Podobieństwo osobnika do elementu somatycznego jest więc odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości jego położenia. Suma odwrotności kwadratów odległości od wszystkich elementów somatycznych określa - strukturę somatyczną osobnika, tj. udział każdego elementu w jego budowle. Suma ta sprowadzona jest do jedności, a udziały poszczególnych elementów somatycznych wyrażone są w jej odsetkach. Jest to tzw. metoda punktów odniesienia Wankego.

 Jak się to oblicza? Według sposobu opisanego dla obliczania składów rasowych metodą punktów odniesienia Wankego

Można pobrać też gotowy arkusz kalkulacyjny do wyliczania odsetków typów, kóry można edytować - POBIERZ

Kalkulator on-line

Najprościej rzecz ujmując odejmujemy wyniki dla pięciu wskaźników badanego osobnika (można również dać średnią wyników jakiejś badanej grupy) od podanych w tabelach wyżej punktów odniesienia dla danych wskaźników (dla każdego typu I, A, V / Y, H osobno przeprowadzamy tą procedurę) by po kilku przekształceniach matematycznych uzyskać w wyniku obliczeń procentowy udział czterech typów budowy w somatotypie badanego osobnika (lub grupy osobników).  Wszystkie 4 typy sumują się oczywiście do 100%. Wanke założył że możemy kogoś przyporządkować do danego "czystego"  typu jeśli jego odsetek wynosi więcej niż 68%. W innym przypadku mamy do czynienia z typami mieszanymi. Bardzo rzadko zdarza się ktoś o 100% udziale danego typu.

Mamy więc tu pewne nawiązanie np. do typologii Sheldona, który również określał budowę ciała jako sumę komponentów ektomorfii, mezomorfii i endomorfii w różnym nasileniu (aczkolwiek nie procentowym) ale oczywiście nie metodami matematycznymi.

Wady to arbitralność przyjętych punktów odniesienia. Określonych zresztą na populacji polskiej (na dodatek przedwojennej) i trudno porównywalne z np. z Afrykanami czy Azjatami. Dodatkowo te cztery wskaźniki są oparte o wymiary tzw. ram kostnych człowieka i żaden nie uwzględnia stopnia wykształcenia kończyn dolnych oraz co już mniej ważne, górnych, oraz tylko wskaźnik Rohrera bierze pod uwagę rozwój tkanek miękkich (masa ciała), ale nie mówi nic konkretnego o sylwetce, związanej ze  stopniem np. umięśnienia czy otłuszczenia oraz obwodami ciała.


BIBLIOGRAFIA:

  1. red. Charzewski J., Zarys antropologii dla studiujących wychowanie fizyczne, 1986
  2. Drozdowski Z., Ćwirko-Godycki M., Antropologia w zakresie studiów wychowania fizycznego, 1967
  3. Malinowski A., Bożiłow W., Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy, 1997
  4. Stolarczyk H., Budowa ciała mieszkańców Cyrenąjki [w:]Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia nr 10, 1965, s. 5—26
  5. Tomaszewska A., Kwiatkowska B., Antropologia ogólna. Skrypt do ćwiczeń dla studentów biologii człowieka, (Wrocław), 2019, s. 50
  6. Wanke A., CHARAKTERYSTYKA ANTROPOLOGICZNA STUDENTÓW WYŻSZYCH UCZELNI WROCŁAWSKICH R. 1947—48 [w:] Przegląd Antropologiczny, t.19, 1953, s.377-383 link
  7. Wanke A., Indywidualne okreslenia taksonomiczne [w:] Przegląd Antropologiczny t.21, 1955 s. 968-990 link
  8. Wanke A., Zagadnienie typów somatycznych [w:] Przegląd Antropologiczny t.20, 1954 s. 64-104 link

 

Przykład 1. Malinowski A., Bożiłow W., Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy, 1997

Typy budowy Wankego.

Typy budowy Wankego