Moduły czaszkowe wg Lundmana

Szczegóły: Kategoria: Koncepcja ras geograficznych - Lundman

Jest to oryginalna koncepcja Lundmana i ściśle związana z jego typologią, więc nie będę jej umieszczał w dziale ogólnej antropometrii.

Autor na bazie serii 1100 czaszek z całego świata ustalił pewne zależności między ich trzema wymiarami takimi jak: długość [g-op], szerokość [eu-eu] i wysokość [ba-b].

Podzielił je bowiem regionalnie zależnie od dominującego (w procentach) wymiaru w porównaniu z innymi. Przyporządkował też stworzonym grupom średnie wskaźniki jak: główny, wysokościowo-długościowy i wysokościowo-szerokościowy (ale grupy ustalane były na podstawie wymiarów, nie wskaźników!).

Ważne: podobnie jak przy rasowych typach konstytucyjnych, grupy te, to nie rasy czy typy antropologiczne.

L (długość w procentach)	B (szerokość w procentach)	H (wysokość w procentach)	wydzielone grupy	BLI (wskaźnik główny czaszki)	HLI (wskaźnik wys.-dług. czaszki)	HBI (wskaźnik wys.-szer. czaszki)
41	30	29	pa paleo-antropiczna	74	71	96
40.5	29.5	30	da deutero-antropiczna	72	74	103
39.5	30.5	30.5	PP paleo-pacyficzna	77	77	100
38.5	31.5	30.25	np neo-pracyficzna	82	79	96
38.5	32.5	29	s sarmacka	84	75	89
40	31.5	28.5	e euroazjatycka	79	71	90
39	33	28	na neo-ałtajska	84	71	85
42	28.5	29.5 ( + )	ha hyper-antropiczna	69	71	103
39.5	30.75	29	średnie wskaźniki dla całej serii	79	74	94

Klasyfikacja wskaźników dla czaszki wg Lundmana:

wskaźnik główny (BLI) dla mężczyzn (dla kobiet o 2 punkty wyższy dla tych samych zakresów)

x-74.9 - czaszka długa
75-79.9 - czaszka pośrednia
80-x - czaszka krótka

wskaźnik wysokościowo-długościowy (HLI)

x-72.9 - czaszka niska w stosunku do długości
73-75.9 - czaszka średnio wysoka w stosunku do długości
76-x - czaszka średnio wysoka w stosunku do długości

wskaźnik wysokościowo-szerokościowy (HBI)

x-89.9 - czaszka niska w stosunku do szerokości
90-94.9 - czaszka średnio wysoka w stosunku do szerokości
95-x - czaszka wysoka w stosunku do szerokości

grupa paleo-antropiczna PA

czaszka w wymiarach bezwzględnych przede wszystkim długa (również dość niska i wąska)
wskaźnik główny - 74 (długogłowość)
wskaźnik wysokościowo-długościowy 71 (czaszka niska w stosunku do długości)
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy 96 (czaszka wysoka w stosunku do szerokości)

Występowanie:

Rejony peryferyjne (w skali kontynentalnej) - południowa i płd-wsch. Afryka (rasa kafryjska i sanidzka), wnętrze płw. Arabskiego (rasa arabska), Skandynawia i Wyspy Brytyjskie (rasa nordycka), południowo-zachodnia Australia, płn-zachodnia Ameryka Północna.

Grupa deutero-antropiczna DA

czaszka w wymiarach bezwzględnych przede wszystkim wąska (również dość długa i wysoka)
wskaźnik główny - 72 (długogłowość)
wskaźnik wysokościowo-długościowy 74 (czaszka średnio wysoka w stosunku do długości)
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy 103 (czaszka wysoka w stosunku do szerokości)

Występowanie:

Tereny zamieszkane przez rasę zachodnio- i wschodniośródziemnorską w Europie Południowej, zachodniej Azji i północnej Afryce. Poza tym ciemnoskóre populacje Indii zaliczające się do rasy indo-oceanicznej. Oraz większość negroidów Afryki poza rasą kafryjską i sanidzką. W Ameryce Brazylia, zachodni Meksyk, Kanada.

Grupa paleo-pacyficzna PP

czaszka w wymiarach bezwzględnych przede wszystkim wysoka (również dość krótka i wąska)
wskaźnik główny - 77 (pośredniogłowość)
wskaźnik wysokościowo-długościowy 77 (czaszka wysoka w stosunku do długości)
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy 100 (czaszka wysoka w stosunku do szerokości)

Występowanie:

Głónie południowomongoloidalna grupa rasowa w Azji. W Ameryce Północnej płd-wsch Sylwidzi, w Ameryce Południowej Patagonidzi i rejon Wezeueli. Wschodnia Polinezja. W Afryce enklawa - plemię Shari.

grupa neo-pacyficzna NP

czaszka w wymiarach bezwzględnych przede wszystkim krótka (również dość szeroka i wysoka)
wskaźnik główny - 82 (krótkogłowość)
wskaźnik wysokościowo-długościowy 79 (czaszka wysoka w stosunku do wysokości)
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy 96 (czaszka wysoka w stosunku do szerokości)

Występowanie

Głównie rasa malajska w Azji. W Ameryce rejon Andów, częściowo Ameryka Środkowa i południowe USA.

grupa sarmacka S

czaszka w wymiarach bezwzględnych przede wszystkim szeroka (również dość niska i krótka)
wskaźnik główny - 84 (krótkogłowość)
wskaźnik wysokościowo-długościowy 75 (ze względu na małą długość czaszki, jest dość wysoki)
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy 89 (czaszka niska w stosunku do szerokości)

Występowanie:

Głównie Europa Środkowa i Wschodnia, oraz Azja Mniejsza i Kaukaz.

grupa euroazjatycka E

czaszka w wymiarach bezwzględnych przede wszystkim niska (również dość szeroka i długa)
wskaźnik główny - 79 (pośredniogłowość)
wskaźnik wysokościowo-długościowy 71 (czaszka niska w stosunku do długości)
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy 90 (czaszka na granicy niskiej w stosunku do szerokości)

Występowanie:

Dwa centra występowania.

Pierwsze: rasa zachodnio-śródziemnomroska w Północnej Hiszpanii i zachodniej Francji. Rasa falijska i kontynentalni Nordycy w krajach Beneluksu, północnych Niemczech, północnej Polsce.

Drugie: podrasy tajgidzka i czukocka w północnej Azji.

grupa neo-ałtajska NA

czaszka w wymiarach bezwzględnych przede wszystkim bardzo niska i szeroka (również dośc krótka)
wskaźnik główny - 84 (krótkogłowość)
wskaźnik wysokościowo-długościowy 71 (czaszka niska w stosunku do długości)
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy 85 (czaszka niska w stosunku do szerokości)

Występowanie:

Głównie podrasy kumidzka i gobijska w pasie od Morza Kaspijskiego do Pacyfiku.

grupa hyperantropiczna HA

czaszka w wymiarach bezwzględnych przede wszystkim bardzo długa i bardzo wąska, niezbyt wysoka
wskaźnik główny - 69 (skrajna długogłowość)
wskaźnik wysokościowo-długościowy 71 (czaszka niska w stosunku do długości)
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy 103 (czaszka wysoka w stosunku do szerokości)

Występowanie:

Obecnie nie występuje. Spotykana w dawniejszych epokach.

Ogólnie rzecz biorąc, czaszki niskie (zarówno w stosunku do długości jak i szerokości) występują w Europie środkowo-zachodniej i północnej oraz środkowej Azji.

Czaszki długie (zarówno w stosunku do szerokości jak i wysokości) spotyka się w płd-zach. Australii, południowej i południowo-wschodniej Afryce, Półwyspie Arabskim i północno-zachodniej Europie.

Czaszki wąskie (w stosunku do długości i wysokości) w pozostałej części Afryki, północnym Iranie, Indiach, Pakistanie, północno-wschodniej Australii, dużej części Oceanii, niektórych rejonach Ameryki Północnej i interiorze Brazylii.

Czaszki szerokie (w stosunku do wysokości i długości) spotyka się w Europie Wschodniej, Azji Mniejszej. Zaś w Azji Centralnej jeszcze szersze i niższe.

Na koniec mamy dwie grupy, mniej lub bardziej szerokie, ale zarówno wysokie jak i krótkie. Bardziej wąskoczaszkowa obejmuje północno-wschodnią Azję. Bardziej szerokoczaszkowa południowo-wschodnią Azję. Obie grupy spotyka się też w Ameryce.

BIBLIOGRAFIA:

Lundman B., Geographische Anthropologie, 1967
Lundman B., Jordens Folkstammar, 1988
Lundman B., Jordens Människoraser och Folkstammar, 1943
Lundman B., Umriss der Rassenkunde des Menschen in geschichtlicher Zeit, 1952

Przykład 1. Lundman B., Umriss der Rassenkunde des Menschen in geschichtlicher Zeit, 1952

Rozmieszczenie poszczególnych grup modułów czaszkowych.

moduły-czaszkowe-grupy

Przykład 2. Lundman B., Geographische Anthropologie, 1967

Relatywne zależności między wymiarami czaszki (L - długość, H- wysokość, B - szerokość). Poszczególne grupy jak wyżej wyjaśniono. Jedynie ostatnia (N)T to grupa neo-turańska czyli neo-ałtajska i euroazjatycka łącznie. (N)S oznacza grupę (neo)sarmacką. Obszary pokrywają się z grubsza z powyższą mapą. Mapa jest starsza i w przypadku południowego i Pakistanu i Iranu i wybrzeży Półwyspu Arabskiego, poprawne jest ujęcie z pierwszej mapy.

Kliknij by zobaczyć w powiększeniu.

modulus-map1

Przykład 3. Lundman B., Geographische Anthropologie, 1967

Schemat podziału grup modułów czaszkowych wg trzech wymiarów.

schemat

Przykład 4. Lundman B., Geographische Anthropologie, 1967

Diagramy w uproszczeniu obrazujące różnice w wymiarach czaszek poszczególnych grup

diagram2

Antropologia
Fizyczna