Home Rasy geograficzne - Lundman Rasowe typy konstytucyjne

Rasowe typy konstytucyjne wg Lundmana

 Nie należy ich mylić z właściwymi rasami i typami antropologicznymi. Są to pewne wzorce budowy ciała i głowy / twarzy, mogące występować niezależnie na różnych kontynentach i powiązane, przynajmniej w części raczej z podobnymi warunkami klimatyczno-geograficznymi. Dodatkowo jako drugi wymiar, Lundman podkreślał ich podobieństwo do poszczególnych etapów rozwoju ontogenetycznego człowieka. Niektóre typy konstytucyjne mają bowiem proporcje dziecięce, inne jak u osobników młodocianych itp.

Typy budowy Lundman opisał pod kątem mężczyzn. Uważał że tradycyjne somatotypy (np. ektomorficzny, mezomorficzny, endomorficzny) zostały stworzone na bazie ludności Europy zachodniej i środkowej i niezbyt przystają do specyfiki budowy np. Buszmenów, Nilotów, Pigmejów czy Eskimos

Tłumaczenia części nazw na polski za "Zarys antropologii" [1962].

Typy protomorficzne (prymitywne).

Ogólna charakterystyka

głowa / czaszka:

  • czaszka długa i niska
  • u mężczyzn często lofokefalia
  • czoło niskie, wąskie i mocno pochyłe
  • bardzo duże łuki nadoczodołowe

twarz:

  • szeroka, krótka
  • duże łuki jarzmowe

nos:

  • krótki, szeroki, mięsisty
  • nasada nosa niska i dość wąska

oczy:

  • położone często blisko siebie

usta:

  • szerokie

górna szczęka i żuchwa:

  • wysokie
  • masywne

podbródek:

  • krótki, szeroki, słabo zaznaczony

Występowanie:

Pewne cechy  spotyka się u Ajnów, rasy wołżańskiej, w znacznie słabszej formie u rasy kampidzkiej z Ameryki Południowej i rasy paleo-europeidalnej.

Typ tropikalno-protomorficzny (tropik-protomorph)

Wszystkie powyższe cechy oraz:

budowa:

  • lekka i smukła (leptosomiczna) - wskaźnik BMI 1.9-2.0; waga niska
  • długie ręce i w porównaniu z tułowiem mniej lub bardziej długie nogi

głowa / czaszka:

  • często mała pojemność czaszki

twarz i szczęki:

usta:

  • wargi średnio grube i niezbyt wywinięte

Występowanie:

Australia, niektóre weddoidalne plemiona Indii.

Typ polarno-protomorficzny (polar-protomorph)

budowa:

  • wzrost - niski bądź średni (do 160 cm)
  • bardzo krępa - wskaźnik BMI 2.4
  • grube kości, silne umięśnienie i obfita podściółka tłuszczowa

głowa / czaszka:

  • długa i szeroka - wskaźnik główny dolicho- do mezocefalicznego
  • duża pojemność czaszki
  • często dość duże łuki nadoczodołowe

twarz:

nos:

  • długi i wąski
  • grzbiet przypłaszczony
  • bardzo wąski otwór nosowy czaszki

żuchwa / usta:

  • wysoka i masywna
  • podbródek szeroki ale niezbyt wydatny
  • usta szerokie, wargi średnio grube

skóra:

  • gruba

Występowanie:

Arktyczne ludy mongoloidalne (Eskimosi, Czukczowie itp.).

Typy progresywne lub prokopomorficzne

Typ dojrzały (matur)

Nazywany tez przez Lundmana dynaromorficznym (dinariomorhe).

budowa:

  • wzrost - wysoki lub bardzo wysoki
  • masywna, atletyczna - wskaźnik BMI 2.4-2.5 (niekiedy wręcz akromegaliczna)
  • grube kości, silne umięśnienie

głowa / czaszka

  • przeważnie krótka i wysoka

twarz:

  • długa, średnio szeroka
  • o wyrazistych rysach

nos:

  • długi i wąski
  • bardzo wydatny
  • często lekko wypukły / garbaty profil

żuchwa / usta:

  • podbródek wystający, masywny
  • wargi cienkie

Występowanie:

Głównie rasa taurydzka (Bałkany, Kaukaz). Zbliżone formy spotyka się u Indian północnoamerykańskich (Sylwidzi , Arizonidzi) i południowoamerykańskich (Patagonidzi).

Zbliżone formy spotyka się u Polinezydów ale również o cechach borealnych, szczególnie tych zamieszkujących w chłodniejszym klimacie (Nowa Zelandia). BMI powyżej 2.5.

Typ efebomorficzny (juvenil)

budowa:

  • wzrost wysoki lub średni
  • zbliżona do proporcji u europejskich nastolatków 18-19 letnich, smukła (BMI 2.0)
  • długie nogi w stosunku do tułowia

głowa / czaszka:

  • czaszka o słabej rzeźbie i delikatnej budowie
  • raczej długa
  • łuki nadoczodołowe bardzo słabe lub brak

twarz:

  • o małych wymiarach, generalnie węższa niż dłuższa
  • o wyrazistych rysach

nos:

  • wąski, nie tak długi i wydatny jak u typu dojrzałego
  • prosty profil

podbródek:

  • mały

usta:

  • wargi cienkie

Występowanie:

Głównie rasa zachodnio-śródziemnomorska (nie wynika to z poniższej mapy lecz opisów w pracahc Lundmana) i generalnie Europeidzi zamieszkujący strefę sub-tropikalną - północna  Afryka, Bliski Wschód, północne i środkowe Indie. Szczególnie Tuaregowie, Beduni, Radżpuci, Toda.

Tendencje do tego typu spotyka się też w rasie północnochińskiej oraz u wielu Indian amerykańskich.

Typ męski (viril)

budowa:

  • wzrost wyższy i bardziej muskularna budowa niż u typu efebokształtnego. BMI średnio 2.35.

głowa / czaszka:

  • rzeźba czaszki bardziej wyrazista; np. większe łuki nadoczodołowe

twarz /podbródek

pośrednie między typami dojrzałym i efebomorficznym

Występowanie:

Głównie Europa północno-zachodnia (rasa nordycka). Z mapy wynika że również podrasa pontyjska i irańska.

 

Typ pośredni między progresywnymi i pedomorficznymi

Typ sfeminizowany (feminin)

budowa:

  • długi, wąski ale dość pulchny (a nie muskularny)  tułów
  • BMI 2.0 (leka budowa)
  • krótkie nogi
  • drobne stopy i dłonie

twarz:

  • o delikatnych rysach

Występowanie:

Praktycznie tylko Azja południowo-wschodnia

 

Typy pedomorficzne (dziecięcokształtne)

Typ chłopięcy (pueril)

budowa:

  • niski wzrost
  • krótkie nogi
  • zbliżona do budowy europejskich 11-12 letnich chłopców
  • niewielka waga (BMI 1.65)

twarz:

  • bardzo mała
  • o infantylnych rysach

Występowanie:

Głównie Buszmeni z południowej Afryki.

Typ infantylny (infantil)

budowa:

  • pykniczna, ale przy niezbyt dużej wadze( BMI 1.8)
  • wzrost niski

głowa / czaszka:

  • dość krótka
  • o zaokrąglonym kształcie
  • czoło wysokie i wypukłe
  • łuki nadoczodołowe słabe lub brak

twarz:

  • krótka i dość szeroka
  • okrągła

nos:

  • mały i zadarty

oczy:

szczęki, usta i podbródek:

  • szczęki średniej szerokości
  • mały, okrągły podbródek
  • małe usta

Występowanie:

Pigmeje afrykańscy i Negryci azjatyccy. W dużej mierze rasa palaungijska i istmidzka. W mniejszym stopniu wśród Lapończyków, jeszcze w słabszej formie u rasy alpejskiej.

Typ fetalno-infantylny (fötal-infantil)

  • w porównaniu z typem infantylnym szersze usta ale o cieńszych wargach i szerszy, bardzo bulwiasty nos

Występowanie:

Część Pigmejów afrykańskich.

 

Pozostałe typy nie mieszczące się w powyższych schematach

Typ borealny (boreal)

budowa:

  • krępa, dość mmasywna (BMI 2.4)
  • wzrost średni

głowa / czaszka:

  • dość duża
  • raczej krótka

twarz:

nos:

  • dość krótki i szeroki

podbródek:

  • szeroki ale rzadko wydatny

Występowanie:

Północni Mongoloidzi, niektórzy Indianie, wschodni (rasa wschodnio-bałtycka) i środkowi (rasa alpejska)i Europejczycy. Spotykany też u negroidów leśnych.

Typ afro-negroidalny (afro-negrid)

budowa:

  • lekka (BMI 1.8-1.9)
  • nogi bardzo długie
  • mimo smukłych proporcji na ciele występuje zazwyczaj podściółka tłuszczowa
  • u negroidów z sawanny występuje typ budowy ciała określany przez Lundmana hyperjuvenile lub eneuchoidalny (jeszcze bardziej wydłużone kończyny, wysoki wzrost, bardzo wąski tułów)

głowa:

  • długa
  • mała pojemność czaszki
  • czoło wypukłe
  • bardzo małe łuki nadoczodołowe

twarz:

  • rysy pośrednie między typami protomorficznymi i dziecięcokształtnymi
  • niemal brak zarostu
  • prognatyzm

usta:

  • małe
  • wargi grube i wywinięte

BIBLIOGRAFIA:

  1. Jasicki B., Panek S., Sikora P., Stołyhwo E., Zarys antropologii, 1962
  2. Lundman B., Geographische Anthropologie, 1967
  3. Lundman B., Jordens Människoraser och Folkstammar, 1943
  4. Lundman B., Umriss der Rassenkunde des Menschen in geschichtlicher Zeit, 1952

 

Przykłady 1-4. Lundman B., Geographische Anthropologie, 1967

body1

body2

infantil

bodytab

Mapa nie zawsze zgadza się z opisem w książce. Np. rasa zachodnio-śródziemnomorska ma typ budowy juvenile.

bodymap