Od końca XIX wieku niemal we wszystkich krajach obserwujemy proces stopniowego powiększania wzrostu. Dla porównania mapa wg aktualnych badań z 2014 roku i kilka starych map z opracowań antropologów z pierwszej połowy XX wieku.
Widzimy duże różnice na plus ale mimo wszystko dawny podział na niezbyt wysoką, śródziemnomorską część Europy i wysoką północ i Bałkany został zachowany. Wyjątkiem na południu jest Grecja, tak jak i na mapie Coona.
Zmiana za to nastąpiła w Europie Środkowej gdzie poziom wzrostu osiągnął ten sam pułap co w Europie północno-zachodniej. Szczególnie spektakularny jest przypadek Czech.
Podział wg współczesnej skali wzrostu skali Vaendervelta (wg starej skali Martina wszyscy Europejczycy są aktualnie jednakowo w kategorii wysokiej, co byłoby bzdurą...)
- wysoki 181-x
- ponad średni 174,5-180,6
- średni 168-174
- niski x-167,5
Wg tej skali proporcje wzrostu są poza paroma wyjątkami mniej więcej takie jak przed wojną. Wszyscy urośli, ale rożne populacje startowały z różnego poziomu. Niektóre populacje jak Szkoci, Anglicy, Albańczycy, kiedyś generalnie wysocy, dziś są tylko średniowysocy lub ponadśredni, mimo że też zwiększyli wzrost w porównaniu z okresem przedwojennym. Ale nie tak jak np. Czechy czy Polska. Przed wojną żaden kraj w Europie, biorąc pod uwagę średnią dla całej populacji nie był niskorosły.
Przykład 1. Grasgruber P., Cacek J., Kalina T., Sebera M., The role of nutrition and genetics as key determinants of the positive height trend. Economics & Human Biology, Volume 15, December 2014, s. 81–100
mapa obrazująca średni wzrost w krajach Europy (młode pokolenie)
Tabela ze wszystkimi pomiarami
Kraj / region
| ilość badanych (n) | Wiek | Data | Wzrost | Źródło |
|---|
| wzrost wysoki (180,6-x, odpowiednik dawnego zakresu 170-x, względnie 174-x) |
| Bośnia (Hercegowina) |
819 |
17 |
2001–2003 |
185.2 |
Pineau et al. (2005) (pers. communication) |
| Holandia |
211 |
20–21 |
2009 |
183.8 |
Schönbeck et al. (2013) |
| Czarnogóra |
710 |
18–19 |
2013 |
183.2 |
S. Popović–pers. communication |
| Islandia (Reykjavik area) |
146 |
18 |
2008–2009 |
181.8 |
Arngrímsson et al. (2012) (pers. communication) |
| Szwecja (Göteborg area)a |
2408 |
17–20 |
2008–2009 |
181.4 |
Sjöberg et al. (2012) |
| Litwa |
195 |
18 |
2001 |
181.3 |
Tutkuviene (2005) |
| Czechy |
302 |
18–29 |
2011–2013 |
181.2 |
A survey of physical fitness conducted by the authors |
| Estoniab,c |
603 |
20–25 |
2003–2005 |
180.9 |
Kaarma et al., 2008 |
| Serbia |
1187 |
20–29 |
2006 |
180.9 |
J. Grozdanov - pers. communication |
| Dania |
25,454 |
∼18 |
2006 |
180.6 |
Denmark Statistical Yearbook 2007 (conscripts) |
| wzrost ponad średni (174,5-180,5, odpowiednik dawnego zakresu 167-169.9 wg Martina, względnie z dodatkiem zakresu dość wysokiego 170-173 wg Michalskiego) |
| Chorwacja |
358 |
18 |
2006–2008 |
180.5 |
Juresa et al. (2012) |
| Niemcy |
317 |
18–24 |
2008–2011 |
180.2 |
DEGS1 (communication with authors) |
| Łotwa (Riga)b |
102 |
18–19 |
2005–2006 |
180.1 |
Céderštréma et al. (2006) |
| Norwegia |
|
∼18–19 |
2007 |
179.9 |
Statistics Norway 2007 (conscripts) |
| Słowenia |
7033 |
21 |
2012 |
179.8 |
G. Starc–pers. communication |
| Austria |
|
19 |
2009–2011 |
179.6 (♂) |
Gleiss et al. (2013) |
| Belgia |
|
18 |
2005 |
179.5 |
DINBelg 2005 |
| Australia (biali) |
295 |
25–30 |
1999–2000 |
179.4 |
AusDiab survey (1999–2000) (S. Tanamas - pers. comm.) |
| Słowacja |
823 |
18 |
2011 |
179.3 |
L. Ševčíková - pers. communication |
| USA (biali) |
664 |
20–39 |
2003–2006 |
178.9 |
McDowell et al. (2008) |
| Bośnia (Tuzla) |
88 |
18 |
2003 |
178.8 |
Hadžihalilović et al. (2006) |
| Finlandia |
14,939 |
20 |
2011 |
178.6 |
M. Santtila–pers. communication |
| Irlandia |
162 |
18–29 |
2007 |
178.5 |
Harrington et al. (2008) (communication with authors) |
| Polska |
846 |
18 |
2007–2009 |
178.5 |
Kułaga et al. (2010) |
| Północna Irlandia |
144 |
20–25 |
2010–2012 |
178.5 |
Northern Ireland Health Survey (comm. with authors) |
| Szwajcaria |
29,707 |
18–22 |
2009 |
178.2 |
Staub et al. (2011) |
| Grecja |
3982 |
18–26 |
2006–2007 |
178.1 |
Papadimitriou et al. (2008) |
| Szkocja |
1231 |
20–29 |
2008–2011 |
178.0 |
Scottish Health Survey 2008-11 (comm. with authors) |
| Francja |
110 |
18–29 |
2006 |
177.8 |
French nutrition and health survey (2006) |
| Nowa Zelandia (biali) |
158 |
19–30 |
2008–2009 |
177.8 |
New Zealand Adult Nutrition Survey (2008–2009) |
| Anglia |
1084 |
25–34 |
2008 |
177.6 |
Health Survey for England, 2008 |
| Węgry |
890 |
18 |
2003–2006 |
177.5 |
Bodzsár et al. (2008) |
| Białoruś |
209 |
18 |
2005–2007 |
177.5 |
Tehako et al. (2008) |
| Macedoniad |
596 |
18 |
2012 |
177.4 |
Gontarev et al. (2012) |
| Hiszpania |
1275 |
18–24 |
2000–2004 |
177.3 |
Carrascosa Lezcano et al. (2008) |
| Rosja |
1077 |
20–25 |
2004–2005 |
177.3 |
RLMS (http://www.cpc.unc.edu/projects/rlms-hse) |
| Włochy |
|
18 |
1999–2004 |
176.5 |
Cacciari et al. (2006) |
| Gruzja (Kakheti region) |
69 |
18 |
2012 |
176.3 |
Kharabadze et al. (2012) (pers. communication) |
| Rumuniae |
>1259 |
18–20 |
1999–2006 |
176.0 |
An unweighted mean of 3 local studies |
| Bułgariaf |
643 |
18–29 |
2003–2008 |
175.9 |
A weighted mean of 6 studies |
| Ukraina |
208 |
17 |
2009 |
175.9 |
Platonova (2011) |
| Moldovag |
|
20–24 |
2005 |
175.3 |
estimate (based on the Moldova DHS survey, 2005) |
| Cypr |
339 |
17.5–18.5 |
2006–2007 |
174.6 |
Photiou (2007) |
| wzrost średni (168-174, odpowiednik dawnego zakresu 164-166.9) |
| Albania |
649 |
20–29 |
2008–2009 |
174.0 |
Albania DHS survey (2008–2009) (comm. with authors) |
| Portugalia |
696 |
18 |
2008 |
173.9 |
Sardinha et al. (2010) (D. Santos–pers. communication) |
| Turcja |
325 |
20–22 |
2007 |
173.6 |
Işeri and Arslan (2009) (comm. with authors) |
| Azerbejdżan |
341 |
20–24 |
2006 |
172.9 |
Azerbaijan DHS survey, 2006 (comm. with authors) |
| Armeniag |
|
20–24 |
2005 |
171.9 |
Estimate (based on the Armenia DHS survey, 2005) |
Przykład 2. Kiszely I., A föld népei. Európa, 1979
Wzrost w Europie (oparte na danych Sautera z '40 i wcześniejszych głównie)
Przykład 3. Lundman B., Geographische Anthropologie, 1967
Mapa wzrostu w Europie wg danych z lat '40
Przykład 4. Coon C. S., The races of Europe, 1939
Mapa wzrostu w Europie wg danych przedwojennych - kliknij by otworzyć w pełnym rozmiarze
Przykład 5. Gunther H., Rassenkunde Europas, 1929
Wzrost w Europie (dane z lat '20 i wcześniejsze)
Przykład 6. Ripley W., The races of Europe, 1899
Mapa wzrostu w Europie wg danych XIX wiecznych - kliknij by otworzyć w większym rozmiarze
Bibliografia
- Coon C. S., The races of Europe, 1939
- Grasgruber P., Cacek J., Kalina T., Sebera M., The role of nutrition and genetics as key determinants of the positive height trend. Economics & Human Biology, Volume 15, December 2014, s. 81–100 link
- Lundman B., Geographische Anthropologie, 1967
- Ripley W., The races of Europe, 1899
