Struktura antropologiczna Polski - 1967
- Szczegóły
- Kategoria: Polska
Struktura antropologiczna ludności Polski na ogół odzwierciedla centralne położenie geograficzne kraju w Europie, ma bowiem pod wieloma względami charakter przejściowy między północą i południem oraz wschodem i zachodem kontynentu.
Polacy stanowią np. populację zdecydowanie bardziej jasnowłosą i jasnooką niż ludy pd. Europy, jednak nieco ciemniej pigmentowaną niż Skandynawowie. Częstość występowania u osób dorosłych oczu niebieskich (kategorie 16-12 w skali Martina) wynosi w Polsce około 45-50%, a włosów blond (kategorie A-P w skali Fischera-Sallera) ok. 20-25%. Oczy ciemne (kategorie 6-1) spotyka się u ok. 20% osobników, a najciemniejsze (2-1), podobnie jak najciemniejsze włosy (Ywłosy granatowoczarne), występują u rdzennych Polaków bardzo rzadko.
Pod względem wzrostu Polacy stanowią w skali europejskiej populację średnio wysoką: średnia wzrostu dorosłych mężczyzn wynosi ok. 169 cm, kobiet ok.158 cm. W cesze tej zaznaczają się jednak wyraźne różnice spoleczno-środowiskowe. Ludność wiejska ustępuje średnią wzrostu o ok. 2 cm mieszkańcom miast, młodzież robotnicza młodzieży inteligenckiej, itp. Zaznaczają się pod tym względem również różnice między poszczególnymi klasami wieku
ludności dorosłej. Mężczyźni urodzeni w latach trzydziestych są średnio o 2-3 cm wyżsi od mężczyzn urodzonych w początkach bieżącego stulecia. Fakt ten m.in. świadczy o powiększaniu się średniej wzrostu z pokolenia na pokolenie (trend sekularny), obserwowanego od lat kilkudziesięciu w Polsce (i w wielu innych krajach). Od końca XIX w. średnia wzrostu Polaków rosła z prędkością ok. 1 cm na 10 lat.
Pod względem kształtu głowy ludność P. stanowi formację dość krótkoglową (brachykefalia).
Pod względem szerokości twarzy i nosa Polacy zajmują w Europie miejsce pośrednie: twarze szerokie, o wydatnych łukach jarzmowych występują nie tak często jak np. wśród Rosjan, częściej jednak niż w zach. Europie.
Z cech serologicznych szczegół pod względem antropologicznym najciekawszy stanowi grupa krwi B, której częstość występowania wynosi w Polsce, około 18-20% i jest pośrednia między wschodnią i zachodnią Europą: częstość tej cechy zwiększa się w miarę posuwania się z zachodu na wschód (ok. 7-10% krwi grupy B u Francuzów i Anglików i ok. 25-35% u tubylców Mongolii, zach. Syberii i Tybetu).
W szeregu cech fiz. ludności P. zaznacza się, obok zróżnicowania środowiskowego i wiekowego, również pewne zróżnicowanie terytorialne. W szczególności północna P. stanowi, w- porównaniu ze strefą przykarpacką, terytorium zamieszkiwane przez ludność nieco bardziej długoglową, jasnowłosą i jasnooką- Postępujące jednak, zwłaszcza po II wojnie świat., przemieszanie ludności kraju na skutek masowych ruchów migracyjnych prowadzi stopniowo do zacierania się różnic terytorialnych.
Na podstawie:
- Bielicki T i Wanke A., Rozdział z wydania z '67 "Wielkiej Encyklopedii Powszechnej PWN", hasło "Polska, Struktura Antropologiczna", z przedruku hasła z 9 tomu
