W indywidualnej typologii rasowej Czekanowskiego typ mieszany rasy nordycznej i armenoidalnej. Oznaczany jako δ (αχ). Synonimy: rasa dynarska, typ ciemny rosły krótkogłowy, typ adrjatycki.
Charakterystyka antropologiczna typu dynarskiego δ (αχ):
- Główne cechy:
- wzrost przeważnie wysoki
- budowa smukła albo atletyczna
- głowa brachycefaliczna, o spłaszczonej potylicy
- twarz z reguły trochę dłuższa niżu rasy armenoidalnej, często o trójkątnym kształcie, o wyrazistych rysach
- wyraźnie zarysowany podbródek
- nos bardzo wąski i długi, profil nosa prosty lub wypukły
- pigmentacja oczu i włosów może być dość jasna ale częściej ciemna
- skóra biała do śniadej
- wzrost:
- wzrost ponad średni i wysoki, średnio 172 cm (170-x) - średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w całej populacji, jest na pewno wyższy
budowa:
- budowa ciała: wysmukła, ale zazwyczaj silnie związana (leptosomatyczna i atletyczna)
- szyja gruba i krótka
- barki szerokie, poziomo osadzone
- klatka piersiowa szeroka i wypukła, krótki tułów, brzuch dość duży
- kończyny górne dość długie, przedramię dość krótkie w stosunku do ramienia
- długie kończyny doln, podudzie dość krótkie w stosunku do uda
- duże, szerokie stopy o bardzo wysokim podbiciu
głowa / czaszka:
- wskaźnik główny: głowa krótka (85-x); dla czaszki średnio 85
- największa długość głowy [g-op] średnio 185 mm
- największa szerokość głowy [eu-eu] średnio 160 mm
- czaszka jest duża i dość ciężka
- wskaźnik wysokościowo-długościowy, średnio dla czaszek 77
- wskaźnik wysokościowo-szerokościowy, średnio dla czaszek (90-x)
- głowa w normie wierzchołkowej ma kształt okrągły
- czoło proste lub wypukłe, wysokie i w całości dość szerokie, lecz zwęża się silnie ku skroniom; stąd też duża różnica między najmniejszą, a największą szerokością czoła
- okolica nadoczodołowa, wraz z gładzizną, gładka
- najmniejsza szerokość czoła [ft-ft] średnio 105 mm
- wskaźnik czołowo-ciemieniowy średnio 65 dla czaszki i głowy
- wskaźnik poprzeczny czołowy czaszki średnio 77
- wskaźnik czołowo-jarzmowy średnio 72
- ciemię płaskie
- z reguły ze spłaszczoną, ściętą potylicą, opadającą pionowo ku podstawie, z reguły szerszej niż u rasy armenoidalnej
- szerokość potylicy [ms-ms] średnio 135 mm
- cechę dość często spotykaną stanowi silnie rozwinięta guzowatość potyliczna (protuberantia occipitalis), występująca przy średnio poza tym rozwiniętej rzeźbie potylicy
- wskaźnik ciemieniowo-potyliczny dla głowy 82; dla czaszki 75
- wskaźnik czołowo-potyliczny średnio 77
- wskaźnik podstawy czaszki średnio 80
usta:
- usta małe
- o pełnych wargach; warga dolna jest często wywinięta, warga górna jest natomiast bardzo krótka
oczy:
- kolor oczu: o dużej skali wahań odcieni (3 - 12), częściej ciemne niż jasne
- szpara oczna pozioma, niezbyt szeroka
- powieki są dość grube
- oczy płytko osadzone, bywają wypukłe
- odległość międzyoczna niewielka
Ogólne uwagi do pigmentacji:
- pigmentacja zasadniczo ciemna,choć zdarzają się osobnicy posiadający jasnozielone lub szare oczy przy ciemnej barwie włosów i szatyni, nawet dosyć jaśni, o piwnej barwie oczu
Występowanie:
Występuje głównie w zachodniej części Bałkanów oraz w wyższych partiach górskich i wyżynnych Europy Zachodniej i Środkowej oraz na południowej i zachodniej Ukrainie. Ogólnie występuje tam gdzie rasa armenoidalna spotyka się z nordyczną.
BIBLIOGRAFIA:
- Czekanowski J.,Człowiek w czasie i przestrzeni, 1967
- Czekanowski J., Polska-Słowiańszczyzna. Perspektywy antropologiczne, 1948
- Czekanowski J., Wstęp do historii Słowian. Perspektywy antropologiczne, etnograficzne, archeologiczne i językowe, 1957
- Czekanowski J., Zarys antropologii Polski, 1930
- Mydlarski J., Podstawowe zagadnienia eugeniki. Część I. Pojęcie rasy i typu [w:] Zagadnienia rasy, t. 4, 1929, s. 113-131 link
- Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
- Piontek J., Klasyfikacje gatunku ludzkiego [w:] red. Malinowski A. i Strzałko J., Antropologia, 1985
Odpowiedniki w innych typologiach:
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Przykład 1. Czekanowski J., Zarys Antropologii Polski, 1930
Typ dynarski δ - Polak
Przykład 2. Czekanowski J., Zarys Antropologii Polski, 1930
Typ dynarski δ - Rosjanka
Przykład 3. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
Typ dynarski δ - Polska
Przykład 4. Mydlarski J., przykład podany w Schwidetzky I., Die Rassenforschung in Polen, 1935
Typ dynarski δ - Polska
Przykład 5. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
Typ dynarski δ - Polska
Przykład 6. Czekanowski J., Zarys Antropologii Polski, 1930
Typ dynarski δ - Polak
Przykład 7. Czekanowski J., Zarys Antropologii Polski, 1930
Typ dynarski δ - Polak
Przykład 8. Czekanowski J., Zarys Antropologii Polski, 1930
Typ dynarski δ - Ukrainka (Rusinka)
Przykład 9. Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, 1934
Typ dynarski δ
