Typ paleoeuropeidalny

W indywidualnej typologii rasowej Czekanowskiego typ paleoeuropeidalny oznaczanyjest  symbolem π.

Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi

Wyróżnia ten typ zespolenie długogłowości / niskiej pośredniogłowości z krótką i szeroką twarzą, szerokim nosem, jasnymi oczyma i włosami o rudawym odcieniu, skóra często piegowata, wzrost średni wg Kóčki [1958], zaś Czekanowski [1948] podawał że wysoki.

Typ paleoeuropeidalny występuje według typologii Czekanowskiego we wschodniej Europie (charakterystyczny składnik ludów fińskich). Pierwotnie w mezolicie miał stanowić liczną warstwę ludności w całej Europie i górskich obszarach północnej Afryki (do dziś istnieją jego ślady wśród Berberów z gór Rif w Maroku i Kabylii w Algierii) oraz na Wsypach Kanaryjskich (Guanczowie).

Uwagi:

W początkowym ujęciu szkoły lwowskiej stanowił on jedne z trzech składników typu presłowiańskiego (krywiczańskiego) który został uznany potem za sztuczne kolektywne ujecie różnych składników.

Potem oddzielono typ sublaponoidalny i pozostały typ paleoazjatycki został określony jako zajmujący pozycję pośrednią między rasą śródziemnomorską (chociaż z diagramu wynika że nordyczną ale dla wskaźników twarzy i nosa nie ma to znaczenia) i  rasą arktyczną odmiany żółtej. Ujęcie to zostało słusznie skrytykowane przez Michalskiego, gdyż formy wyjściowe mają wąska twarz, jak też nos i trudno sobie wyobrazić powstanie z nich formy o szerokiej twarzy i nosie średnim / szerokim...

Ostatnia dyferencjacja wydzieliła z niego jasnopigmentowany typ paleoeuropeidalny, dla którego Czekanowski wahał się nad uznaniem go za typ przynależny w pełni odmianie białej i tożsamy z tzw. Dal-Rasse autorów niemieckich oraz z wariantami typu północno-zachodniego (zapewne te o najbardziej szerokiej twarzy i nosie).

Z kolei W. Kóčka [1958] uznał go za (niemal) identyczny z typem kromanionoidalnym (Y) Michalskiego, elementem Cr (kromaniońskim) Żejmo-Żejmisa i typem proto-europeidalnym Debeca i nazwał rasą paleoeuropeidalną. Uznawał ją za jeden z podstawowych składników odmiany białej i na wskroś europejski. Szczególnie istotną w epokach dawniejszych, aż po Średniowiecze (zarówno na terenie Europy, jak i Azji Centralnej - Andronovo oraz południowej Syberii - Minusinsk) On też przedstawił jego najpełniejszą charakterystykę  jeśli chodzi o szkołę lwowską. Uznaje go też co ciekawe za zbliżonego do typu fenno-nordyckiego Eickstedta (choć bardziej by chyba pasował typ dalo-nordycki).

Cechy charakterystyczne (nie ma podanych zakresów zmienności):

  • wzrost przeważnie średni (co jest różnicą z Michalskim)
  • wskaźnik główny dla czaszki - około 73 (71-76) - co daje bardzo długą czaszkę
  • wskaźnik twarzowy górny (dla czaszki) - około 44 co daje twarz górną bardzo szeroką
  • wskaźnik nosowy (dla czaszki) - około 58 - co daje nos bardzo szeroki
  • wskaźnik oczodołowy - około 70 - co daje skrajnie niskie oczodoły
  • wskaźnik średni wysokościowy czaszki - około 88 - co daje bardzo wysoką czaszkę
  • pigmentację na podstawie występowania zbliżonych wskaźnikowo osobników żywych autor uznaje za jasną; Czekanowski podawał że włosy są jasne w odcieniu rudawym

Kóčka następnie przyswaja do swojej koncepcji typy mieszane rasy paleoeuropeidalnej, będące odpowiednikami typów mieszanych Michalskiego.

  • Typ paleoeuropeidalno-nordyczny jako odpowiednik typu teutońskiego (AY) Michalskiego i rasy falickiej Günthera - mezocefaliczny, o szerokiej twarzy i nosie i jasnej pigmentacji, budowa masywna; występujacy często w północnych i środkowych Niemczech
  • Typ paleoeuropeidalno-laponoidalny jako odpowiednik typu bałtyckiego (YL) Michalskiego - zbliżony do poprzedniego ale o trochę ciemniejszej pigmentacji.
  • Typ paleoeuropeidalno-śródziemnomorski wg Kóčki ma to być kraniologiczny odpowiednik typu elementarnego wyżynnego (Q) Michalskiego (sic!), oczywiście autor nie uwzględnia żadnych cech opisowych czaszki
    • wskaźnik główny (dla czaszki)- 71
    • wskaźnik górnotwarzowy (dla czaszki) - 50
    • wskaźnik nosowy (dla czaszki) - 51
    • wskaźnik oczodołłowy - 73.5
    • wskaźnik średni wysokościowy czaszki - 87.5
  • Pozostały jeszcze jeszcze typy: paleoeuropeidalno-armenoidalny oraz paleoeuropeidalno-orientalny ale nie zostały opisane.

 Odpowiedniki w innych typologiach:


BIBLIOGRAFIA:

  1. Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, 1967
  2. Czekanowski J., Polska-Słowiańszczyzna. Perspektywy antropologiczne, 1948
  3. Kóčka W., Zagadnienia etnogenezy ludów Europy, 1958
  4. Piontek J., Klasyfikacje gatunku ludzkiego [w:] red. Malinowski A. i Strzałko J., Antropologia, 1985

 

Przykład 1. Miszkiewicz B., Gronkiewicz S., Analiza wczesnośredniowiecznej ludności z Milicza, Przegląd Antropologiczny, t. 52, z. 1-2, 1986, s.195-202

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

Wskaźnik główny: 76.9; wskaźnik górnotwarzowy: 47.3; wskaźnik nosowy: 53.3; wskaźnik oczodołowy: 67.5; dodatkowo czaszka jest wysoka

Czaszka typu paleoeuropeidalnego

typ paleoeuropeidalny.