Typ paleoeuropeidalny
- Szczegóły
- Kategoria: Koncepcja typologii rasowej - szkoła "lwowska" (Czekanowski)
W indywidualnej typologii rasowej Czekanowskiego typ paleoeuropeidalny oznaczanyjest symbolem π.
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Wyróżnia ten typ zespolenie długogłowości / niskiej pośredniogłowości z krótką i szeroką twarzą, szerokim nosem, jasnymi oczyma i włosami o rudawym odcieniu, skóra często piegowata, wzrost średni wg Kóčki [1958], zaś Czekanowski [1948] podawał że wysoki.
Typ paleoeuropeidalny występuje według typologii Czekanowskiego we wschodniej Europie (charakterystyczny składnik ludów fińskich). Pierwotnie w mezolicie miał stanowić liczną warstwę ludności w całej Europie i górskich obszarach północnej Afryki (do dziś istnieją jego ślady wśród Berberów z gór Rif w Maroku i Kabylii w Algierii) oraz na Wsypach Kanaryjskich (Guanczowie).
Uwagi:
W początkowym ujęciu szkoły lwowskiej stanowił on jedne z trzech składników typu presłowiańskiego (krywiczańskiego) który został uznany potem za sztuczne kolektywne ujecie różnych składników.
Potem oddzielono typ sublaponoidalny i pozostały typ paleoazjatycki został określony jako zajmujący pozycję pośrednią między rasą śródziemnomorską (chociaż z diagramu wynika że nordyczną ale dla wskaźników twarzy i nosa nie ma to znaczenia) i rasą arktyczną odmiany żółtej. Ujęcie to zostało słusznie skrytykowane przez Michalskiego, gdyż formy wyjściowe mają wąska twarz, jak też nos i trudno sobie wyobrazić powstanie z nich formy o szerokiej twarzy i nosie średnim / szerokim...
Ostatnia dyferencjacja wydzieliła z niego jasnopigmentowany typ paleoeuropeidalny, dla którego Czekanowski wahał się nad uznaniem go za typ przynależny w pełni odmianie białej i tożsamy z tzw. Dal-Rasse autorów niemieckich oraz z wariantami typu północno-zachodniego (zapewne te o najbardziej szerokiej twarzy i nosie).
Z kolei W. Kóčka [1958] uznał go za (niemal) identyczny z typem kromanionoidalnym (Y) Michalskiego, elementem Cr (kromaniońskim) Żejmo-Żejmisa i typem proto-europeidalnym Debeca i nazwał rasą paleoeuropeidalną. Uznawał ją za jeden z podstawowych składników odmiany białej i na wskroś europejski. Szczególnie istotną w epokach dawniejszych, aż po Średniowiecze (zarówno na terenie Europy, jak i Azji Centralnej - Andronovo oraz południowej Syberii - Minusinsk) On też przedstawił jego najpełniejszą charakterystykę jeśli chodzi o szkołę lwowską. Uznaje go też co ciekawe za zbliżonego do typu fenno-nordyckiego Eickstedta (choć bardziej by chyba pasował typ dalo-nordycki).
Cechy charakterystyczne (nie ma podanych zakresów zmienności):
- wzrost przeważnie średni (co jest różnicą z Michalskim)
- wskaźnik główny dla czaszki - około 73 (71-76) - co daje bardzo długą czaszkę
- wskaźnik twarzowy górny (dla czaszki) - około 44 co daje twarz górną bardzo szeroką
- wskaźnik nosowy (dla czaszki) - około 58 - co daje nos bardzo szeroki
- wskaźnik oczodołowy - około 70 - co daje skrajnie niskie oczodoły
- wskaźnik średni wysokościowy czaszki - około 88 - co daje bardzo wysoką czaszkę
- pigmentację na podstawie występowania zbliżonych wskaźnikowo osobników żywych autor uznaje za jasną; Czekanowski podawał że włosy są jasne w odcieniu rudawym
Kóčka następnie przyswaja do swojej koncepcji typy mieszane rasy paleoeuropeidalnej, będące odpowiednikami typów mieszanych Michalskiego.
- Typ paleoeuropeidalno-nordyczny jako odpowiednik typu teutońskiego (AY) Michalskiego i rasy falickiej Günthera - mezocefaliczny, o szerokiej twarzy i nosie i jasnej pigmentacji, budowa masywna; występujacy często w północnych i środkowych Niemczech
- Typ paleoeuropeidalno-laponoidalny jako odpowiednik typu bałtyckiego (YL) Michalskiego - zbliżony do poprzedniego ale o trochę ciemniejszej pigmentacji.
- Typ paleoeuropeidalno-śródziemnomorski wg Kóčki ma to być kraniologiczny odpowiednik typu elementarnego wyżynnego (Q) Michalskiego (sic!), oczywiście autor nie uwzględnia żadnych cech opisowych czaszki
- wskaźnik główny (dla czaszki)- 71
- wskaźnik górnotwarzowy (dla czaszki) - 50
- wskaźnik nosowy (dla czaszki) - 51
- wskaźnik oczodołłowy - 73.5
- wskaźnik średni wysokościowy czaszki - 87.5
- Pozostały jeszcze jeszcze typy: paleoeuropeidalno-armenoidalny oraz paleoeuropeidalno-orientalny ale nie zostały opisane.
Odpowiedniki w innych typologiach:
- Michalski - typ elementarny kromanionoidalny (Y)
BIBLIOGRAFIA:
- Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, 1967
- Czekanowski J., Polska-Słowiańszczyzna. Perspektywy antropologiczne, 1948
- Kóčka W., Zagadnienia etnogenezy ludów Europy, 1958
- Piontek J., Klasyfikacje gatunku ludzkiego [w:] red. Malinowski A. i Strzałko J., Antropologia, 1985
Przykład 1. Miszkiewicz B., Gronkiewicz S., Analiza wczesnośredniowiecznej ludności z Milicza, Przegląd Antropologiczny, t. 52, z. 1-2, 1986, s.195-202
Czaszka typu paleoeuropeidalnego
.