Typ sublaponoidalny i presłowiański
- Szczegóły
- Kategoria: Koncepcja typologii rasowej - szkoła "lwowska" (Czekanowski)
W indywidualnej typologii rasowej Czekanowskiego typ mieszany pierwotnie ujmowany łącznie z typami paleoeuropeidalnym oraz paleoazjatyckim jako typ presłowiański. Synonimy: rasa wschodnia (Orientale według Denikera), typ palafitowy, typ podśródziemnomorski, rasa ciemna wschodnio-bałtycka, typ nadwiślański, typ krywiczański i typ kościuszkowski.
Następnie wyróżniony jako osobny typ mieszany rasy śródziemnomorskiej i laponoidalnej i oznaczany symbolem β (ελ). Różni się od typu paleoazjatyckiego głównie krótszą głową, węższym nosem, trochę wyższym wzrostem. Na pierwszy rzut oka wywiera również wrażenie dużego podobieństwa do rasy laponoidalnej, bliższe jednak rozpatrzenie pokazuje wyraźne różnice.
Charakterystyka antropologiczna typu sublaponoidalnego β (ελ):
Opis typu presłowiańskiego (wcześniejsza klasyfikacja dla typu sublaponoidalnego)
Typowi presłowiańskiemu właściwa jest pigmentacja jaśniejsza od spotykanej u typu laponoidalnego. Proste i dość grube włosy, mają zwykle barwę szatynową o wyraźnym odcieniu rudawym; spotyka się jednak i barwy jaśniejsze, aż do blondynowyeh włącznie; oczy są jasnopiwne i zielonawe, skóra jest płowa, rzadko jasna. Nieznaczne często różnice w pigmentacji uchodzą zwykle uwagi obserwatora, tem bardziej, że budowa ciała i rysy twarzy u typów presłowiańskiego i laponoidalnego wykazują liczne analogje.
W budowie twarzy typu presłowiańskiego, wykazującej tak dużo rysów właściwych elementowi laponoidalnemu, uderza przedewszystkiem wielka szerokość jarzmowa, połączona z nieznaczną wysokością licową górną, ma- łymi, często skośnawymi oczami, niskim czołem i grubymi, ciężkimi rysami twarzy. Jest to jednak tylko wrażenie ogólne. Przy rozpatrzeniu szczegóło wym niesposób nie zauważyć bardzo poważnych różnic. Osobniki typu prasłowiańskiego mają co prawda czoło niskie, jest ono jednakowoż znacznie szersze niż u typu laponoidalnego; znaczną różnicę wykazuje przedewszystkiem stosunek najmniejszej do największej szerokości czoła, znacznie wyższy typu prasłowiańskiego. Czoło jest proste lub nieco w tył pochylone, nigdy zaś wypukłe. Okolica nadoczodołowa jest silnie rozwinięta, tworząc* często wybitne łuki brwiowe, gładzizna jest zawsze wypukła. Charakterystyczną dla typu presłowiańskiego cechą jest wklęsła nasada nosa, bardzo rzadko występując u typu laponoidalnego. Nasada nosa jest dość szeroka, grzbiet nosa szeroki, a z profilu wklęsły; przegroda nosowa jest szeroka, a koniec nosa spłaszczony. Cały nos jest duży i znacznie bardziej wystający, niż u typu laponoidalnego. Szerokość ust jest średnia, górna warga dość gruba i często nieco wywinięta, dolna zaś cienka. Budową i wymiarami szczęki dolnej typ presłowiański różni się bardzo od typu laponoidalnego. Trzon żuchwy jest bardzo wysoki, podbródek kątowaty, kąty ramion szeroko rozwarte. Znaczna wysokość żuchwy powoduje, że, przy równych wartościach wskaźnika licowego górnego, typ presłowiański wykazuje znacznie wyższe wartości we wskaźniku licowym całkowitym.
W budowie głowy różnice między typami presłowiańskim i laponoidal- nym zaznaczają się dużo wyraźniej, niż w budowie twarzy. Czaszka typu presłowiańskiego jest długa, niezbyt szeroka i bardzo wysoka. Obserwowana z tyłu ma ona kształt domku. Jest to spowodowane stromym spojeniem kości ciemieniowych, załamujących się wyraźnie, by opaść pionowo ku szerokiej podstawie czaszki. Wrażenie budowy „domkowej" potęguje często występująca tendencja do wytworzenia torus sagitalis. Charakterystyczna dla typu presłowiańskiego szerokość policzkowa występuje na czaszce w postaci wy- datnych, ku przodowi wysuniętych, łuków jarzmowych. Oczodoły są małe, niskie i szerokie; dolna krawędź otworu nosowego jest grubo zarysowana i tworzy często clivus.
Ogólne podobieństwo typów presłowiańskiego i laponoidalnego zaznacza się bardzo wyraźnie w ogólnej budowie ciała, jak to już wspomnieliśmy. Osobniki typu presłowiańskiego są również niskiego wzrostu, tułów mają długi i szeroki, barki raczej poziome, kończyny krótkie, dłonie i stopy są jednak większe i szersze, niż u typu laponoidalnego.
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Przykład 1. Czekanowski J., Zarys Antropologii Polski, 1930
typ sublaponoidalny β, określony jako typ presłowiański - Polska
Przykład 2. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
typ sublaponoidalny β - Polska
Przykład 3. Czekanowski J., Zarys Antropologii Polski, 1930
typ sublaponoidalny β, określony jako typ presłowiański - Polska
Przykład 9. Czekanowski J., Zarys Antropologii Polski, 1930
typ sublaponoidalny β, określony jako typ presłowiański - Polska
Przykład 5. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
typ sublaponoidalny β - Polska
Przykład 6. Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, 1934
typ sublaponoidalny β
Przykład 7. Stęślicka W., Powstanie odmian ludzkich, Warszawa 1963
typ sublaponoidalny β
