Jedna z ras (typów elementarnych) odmiany białej w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego. Rasa mediterranoidalna (względnie typ elementarny mediterranoidalny) oznacza się symbolem B. Michalski używał nazwy rasa berberyjska. Zobacz więcej w "Uwagi" niżej. In English: Mediterranoid race (B) względnie Robust / Crude / Coarse / Proto-Mediterranean (moja sugestia).
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
niski do średniego (x-169) - dane sprzed kilkudziesięciu lat
budowa:
budowa krępa, dośc masywna (pyknoidalna), średnio 42.6 (18-84), pozwalająca reprezentantom tego typu osiągnąć w odpowiednim wieku i warunkach, imponującą tuszę
1. Twórca kierunku morfologiczno-porównawczego w polskiej antropologii Michalski w swojej pierwszej pracy opisującej tą rasę (Michalski I., Charakterystyka antropologiczna Sikhów [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIII, z. 1, 1939, s. 50-70) określał ją mianem mediterranoidalnej. W pracy z 1949 zmienił to na - rasa berberyjska (B). Ze względu na podobieństwo w wielu językach słowa Mediterranoid do określenia "Mediterranean race" oznaczającego rasę śródziemnomorską. Niestety według mnie nowa nazwa wprowadziła jeszcze większe zamieszanie i sugeruje że pochodzi od Berberów z Afryki Północnej, a chodziło tu Michalskiemu tylko o miejsce jej obecnej największej koncentracji. Spotyka się ją jednak także w Indiach i na całym Bliskim Wschodzie, więc nazwa "rasa berberyjska" wprowadza tylko chaos co do teorii jej pochodzenia. Dlatego wracam do określenia mediterranoidalny z zastrzeżeniem że definicja tej rasy u Czekanowskiego i Michalskiego się różnią. U Czekanowskeigo bowiem obejmowała ona również niektóre typy mieszane z odmianą czarną, a u Michalskiego należy w pełni do odmiany białej. Zostawiam dla niej symbol (B) bo i tak (M) jest już zajęty w systemie Michalskiego przez inną rasę. Prawdopodobnie lepszym (po angielsku), bo nie geografizującym określeniem, ale ciężko przetłumaczalnym na polski byłoby do wyboru: Coarse / Crude / Robust / Proto - Mediterranean (masywny śródziemnomorzec o grubych rysach?).
2. Rasę mediterranoidalną, w oryginalnym ujęciu Michalskiego [1949, 1953, 1955] nazwaną rasą berberyjską (B), autor utożsamiał z grubsza z typem mediterranoidalnym Czekanowskiego ale po odjęciu tych jego form które najbardziej zbliżały się do odmiany czarnej. Zalicza go bowiem do odmiany białej, choć wykazuje on pewne, słabo zaakcentowane właściwości które mogą być interpretowane jako wskazujące na pewien udział odmiany czarnej w kształtowaniu się tego typu, szczególnie chodzi tu o formy prognatyzmu.
3. Wierciński [1958] uważał że specyficzne cechy odróżniające rasę (B) od śródziemnomorców (E) wynikają raczej z wchłonięcia domieszki długogłowego typu wykazującego cechy odmiany żółtej. Np. oprawa oka; wydatne kości policzkowe, ale też słaby prognatyzm alweoralny. Teoretyzował że mógł to być typ elementarny wyżynny (Q).
W jego opisie rasy (B) są zawarte takie dodatkowe, w porównaniu z Michalskim cechy, jak: wysokie kości jarzmowe, przypłaszczenie twarzy, niskie oczodoły, słabe wcięcie szczękowe, ukośna szpara oczna, ślad fałdy mongolskiej, żółtawy odcień skóry. Wszystko wskazuje na to, że autor na tym etapie, uwzględnił w tym opisie cechy mieszańca mediterranoidalno-wyżynnego (BQ), nie opisanego jeszcze dokładnie w tym czasie.
Choć możliwe że idąc wg sugestii C. S. Coona (omówie to przy jego klasyfikacji w przyszłości) że chodzi tu o ludność protobuszmeńską, która mogła kiedyś występować nawet w północnej Afryce. Wykazuje ona bowiem pewne cechy międzyodmianowe (zbliżajace ją do odmiany żółtej) do dziś.
Pomijając na ten moment hipotezę Coona i wracając do Wiercińskiego, poddawał on jeszcze pod rozważenie koncepcję pochodzenia rasy (B) z rejonów południowej Azji Centralnej [1963]. Wyjaśniałoby to obecność cech mediterranoidalnychh w starożytności nie tylko w Iranie i Indiach ale i Azji Centralnej (antropolodzy sowieccy uznawali to za wpływ rasy ekwatorialnej w typie drawidyjskim). Dodatkowo występują też nawiązania rasy (B) do rasy ajnuidalnej (P) w morfologii (zobacz). Możliwe że oba te typy elementarne mają wspólnego, środkowo lub południowo-azjatyckiego przodka (jeszcze z okresu paleolitu). Byłby to tzw. ciemnopigmentowany kromanionoid.
Obecność rasy (B) w Afryce byłaby zatem efektem migracji prachamickiej i niewykluczone azjanickiej ludności z terenów azjatyckich. Języki chamickie (względnie część afrykańska rodziny językowej afroazjatyckiej) nie są autochtoniczne dla północnej Afryki. Tak więc w Azji wpływ odmiany żółtej na pierwotnną rasę mediterranoidalną i zarazem ajnuidalną wydaje się tym bardziej usprawiedliwiony.
4. Oprócz zbliżonej morfologii do rasy ajnuidalnej (P), występują też nawiązania (poza pigmentacją) do rasy kromanionoidalnej (Y). Biorąc pod uwagę najnowsze genetyczne dane co do pigmentacji w epoce kamienia w Europie, można zakładać że pierwotni europejscy kromanionoidzi byli ciemnopigmentowani (co do kształu włosów nie ma żadnych danych) i niewiele się różnili od elementów rasowych B i P. Zapewne zróżnicowanie nastąpiło później.
Rasa mediterranoidalna (B) należy do grupy typów południowych. Jest to charakterystyczny składnik ludności płn-zach. Afryki (Berberowie) i Egiptu (od epoki przeddynastycznej).
W Afryce subsaharyjskiej jest to wskaźnik wpływów chamickich i sięga daleko na południe poprzez swoje typy mieszane, szczególnie w Afryce wschodniej, gdzie na terenie Wielkich Jezior stanowi wraz z typem orientalnym przymieszkę w tradycyjnych warstwach panujących [Henzel, 1963].
Od czasów kultury megalitycznej obecny w południowej - tu głównie Portugalia, Grecja i płd. Włochy [Michalski, 1963] i nielicznie w zachodniej Europie wzdłuż wybrzeża Atlantyku. Sięgał Wysp Brytyjskich, Irlandii [Wierciński, 1976], a może nawet Skandynawii (Tydal type?). Poza tym spotyka się go najczęściej u Cyganów, w tym polskich [Michalski, 1949].
W Azji najliczniej jego cechy można spotkać Indiach, szczególnie wśród ludności drawidyjskiej (jest to drugie, niezależne od płn. Afryki centrum występowania tego typu elementarnego), liczny też jako komponenta w typach mieszanych w Iranie. Wiele wskazuje na to że stanowi on w Indiach starsze podłoże w porównaniu z później przybyłym typem orientalnym [Michalski 1939 i 1963; Wierciński 1976]. Stamtąd ekspandował na wschód. Jako komponentę w różnych typach mieszanych z odmianą żółtą spotyka się nielicznie go w Azji Południowo-Wschodniej i Polinezji. Zmieszany z typem australoidalnym spotyka się go nielicznie na Nowej Gwinei i Australii [Różbicka 1976].
składy typologiczne
Bałkany i Grecja
Grecja, Kreta (♂) - 1.26%
Macedońscy muzułmanie - 1.11%
Europa (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego)
Cyganie (♂) - 2.2%
Zachodnia Azja i Indie
Iran środkowo-południowy,Yezd-i-Khast (♂) - 4.17%
Jemen, wybrzeże (♂) - 1.96%
Iran, Lurowie (♂) - 1.88%
Sikhowie (płn-zachodnie Indie) - (♂) 1.32%
Północna Afryka
Libia, Cyrenajka (♂) 6.3% i (♀) 4.9%
Sudan(♂) - 1.1.%
Egipt - (♂) 0.7%
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy mieszane wg liczebności)
Bałkany pozostałe
Rumunia, Karpaty południowe (♂+♀) 1.3% (AB > YB)
Macedonia - przeważa typy egejski (AB), dość liczny jest też (BH). Ogólnie podobie jak w Grecji.
Karakaczanie (♂) - 20% (BH >>> BL)
słowiańskojęzyczni muzułmanie, wschód (♂) - 14.44% (AB > BH >>> | B, BE | )
Macedończycy prawosławni, zachód i centrum (♂) - 14.15% (AB > BH >> YB)
Macedończycy prawosławni, wschód (♂) - 7.07% (AB >> BH > BK > YB)
Aromuni, wschód i południe (♂) - 7.05% (BH > AB > YB)
Macedonki prawosławne, wschód (♀) - 5.61% (AB >>> BH)
Grecja - liczny jest typ egejski (AB), według Michalskiego charakterystyczny dla tego rejonu, oraz typ lewantyński (BH) co już jest nawiązaniem do zachodniej Azji.
Grecja, Kreta (♂) - 15.14% (AB > BH > BK > YB > B)
Grecja, płd. Peloponez (♂) - 5.73% (BH > AB > | BE, BK | )
Europa (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego)
Cyganie serbscy (♂) - 7.8% (BH > | B, BE, AB | )
Turcy
Bursa, płn-zachodnia Turcja (♂) - 5.88% (AB > BK > BH )
Zachodnia Azja - przeważają typy lewantyński (BH) i submediterranoidalny (BE). U grup etnicznych z większą domieszką nordyczną, jak Lurowie czy Beduini jest to typ (AB).
Iran środkowo-południowy,Yezd-i-Khast (♂) - 18.75% ( | BH, BE | > | B, BK | > YB)
Jemen, wybrzeże (♂) - 15.69% (BH > BX > | BK ,B, BE | )
Iran, Żydzi z Ishafan (♂) - 14.58% (BH > BE > AB > | YB, BK | )
Iran środkowo-południowy, Kinaresh (♂) - 12.5% (BH > BE > AB > | BQ, BL | )
Irak środkowy, szczep Beduinów Ba'ij - (♂) 10.52% (AB >> BE)
Henzel T., Badania struktury rasowej ludności Afryki Środkowej, 1963
Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955 (zobacz opis tej rasy)
Jaworska K., Charakterystyka antropologiczna niektórych szczepów dorzecza Ubangi (Afryka Środkowa), 1962
Michalski I., Charakterystyka antropologiczna ludności dorzecza Kwilu, 1957
Michalski I., Charakterystyka antropologiczna Sikhów [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIII, z. 1, 1939, s. 50-70
Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt [w:] Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
Michalski I.,STRUKTURA - ANTROPOLOGICZNA POLSKI W ŚWIETLE MATERIAŁÓW WOJSKOWEGO ZDJĘCIA ANTROPOLOGICZNEGO. The anthropological structure of Poland in light of the Polish War-Office's materials., 1949 link
Michalski I., Typy antropologiczne Egiptu [w:] Człowiek w czasie i przestrzeni : kwartalnik PTA, 1958, Tom 1, zeszyt 4, s. 192-203 link
Stolarczyk H., Budowa ciała mieszkańcw Cyrenajki [w:] Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 1-28
Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139
Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, z. 40, 1970, s. 123-148
Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
Wierciński A., Analiza strukutry rasowej starożytnego Egiptu w epoce przeddynastycznej [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 56, 1963
Wierciński A.,O antropologii starożytnego Egiptyu [w:] Człowiek w czasie i przestrzeni : kwartalnik PTA, 1958, Tom 1, zeszyt 4, s. 184-191 link
Wierciński A.,The racial analysis of predynastic populations in Egypt, [w:] Atti del I° Congresso di Scienze. Antropolog. Etnologie di Folklore. Torino, s. 431–440, 1961 - link
Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
Wierciński A., The Racial Analysis of Human Populations in Relation to Their Ethnogenesis [w:] Current Anthropology, Vol. 3, No. 1 (Feb., 1962), s. 2+9-46 - link
tylko składy rasowe i typologiczne:
Becker M., Typy antropologiczne Afryki Zachodniej, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 480-483
Grabowska J., Uwagi dotyczące składów rasowych niektórych szczepów Sudanu Zachodniego, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 495-498
Jaworska K., Charakterystyka antropologiczna niektórych szczepów dorzecza Ubangi (Afryka Środkowa), 1962
Michalska-Wichan J., Charakterystyka antropologiczna szczepu Batonga i ludności Mozambiku [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 37, z. 2, 1971, s. 183-198
Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru, Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Zulów, Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 29-63
Różbicka L., Składniki antropologiczne autochntonicznej ludności Australii [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt38, 1976, s. 51-78
Różbicka-Biernat L., Somalijczycy w świetle badań antropologicznych, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 490-494
Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków cz. II, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 3, 1976, s. 3-28
Stolarczyk H., Przyczynek do antropologii ludności południowego Nigru, [w:] Badania populacji ludzkich, UAM w Poznaniu, ser. Antropologia nr 4, 1976,s. 169-178
Stolarczyk H., Z badań antropologii Sudańczyków [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35 z. 2, 1969, s. 484-490
Stolarczyk H., Zróżnicowanie antropologiczne niektórych szczepów Afryki Zachodniej, Przegląd Antropologiczny, t. 44, z. 2, 1978, s. 307-315
Wierciński A., Typy kraniologiczne Cejlonu [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 19, 1953, s. 309-325
składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:
Cipriani L., Osserviazioni antropometriche su indigeni asiatici e africani [w:] Archivo per L'Antropologia e la etnologia, vol LX-LXI, 1932, s. 57-115
Field H., Contributions to the anthropology of Iran [w:] Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series, Vol. 29,No. 2 (DECEMBER 15, 1939), s. 511, 513-706
Field H., The anthropology of Iraq. Part II. Number 2. Kurdistan, 1951
Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
Miszkiewicz B, Antropologische Struktur der Mazedonischen Bevölkerung [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, 62, 1961
Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40
Wrzosek A., Ćwirko-Godycki M., Macedończycy. Materjały antropologiczne, 1931
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do powyższych danych:
♂ - mężczyźni
♀ - kobiety
w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Podane w dalszym opisie średnie dla cech mają znaczenie informacyjne.
Przykład 0. Morfing na bazie przykładów dla tego typu (teoretyczna przeciętna fizjonomia)
Typ elementarny mediterranoidalny (B)
Przykład 1. Mała Encyklopedia Powszechna PWN, 1959
Rasa mediterranoidalna (B) - przykład z tablicy nr 25 "Człowiek - rasy antropologiczne"
Przykład 2.Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy, Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69
Rasa mediterranoidalna (B) - Egipt
Przykład 3. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, pp. 209-238, 1964
Rasa mediterranoidalna (B) - Egipt, fizjonomicznie "złagodzona" wersja typu, względnie to kwestia młodego wieku
Przykłady z prac autorów zagranicznych, pod względem wymiarów i pigmentacji pasujące do charakterystyki typu:
Przykład 4. Strouhal E., Reisenauer R.; A Contribution to the Anthropology of the Recent Egyptian Population [w:] Anthropologie (Brno) t. 1, z. 3, 1963, s. 3-33
Określony w pracy: Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139, opartej na materiale Puccioniego właśnie
Rasa mediterranoidalna (B) - Libia, Cyrenajka
Przykład 6. Cline, W., Anthropometric notes on the natives of Siwah Oasis [w:] red. Hooton, E., Bates, N., I., Varia Africana V. Harvard African Studies. Vol. X, 1932
Rasa mediterranoidalna (B) - Egipt, Siwah Oasis
Przykład 7. Puccioni N., Antropometria delle genti della Cirenaica : Vol. II. Tabelle e tavole, 1936
Określony w pracy: Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139, opartej na materiale Puccioniego właśnie
Rasa mediterranoidalna (B) ) - Libia, Cyrenajka
Przykład 8. Strouhal E., Reisenauer R.; A Contribution to the Anthropology of the Recent Egyptian Population [w:] Anthropologie (Brno) t. 1, z. 3, 1963, s. 3-33
Rasa mediterranoidalna (B) - Egipt, Abusir (Dlaczego nie BQ? ma wąską szparę oczną, ale to nie wyklucza z typu B, o fałdzie powiekowej nic nie da się zresztą powiedzieć bo jest zacieniona na zdjęciu, nos jest za to wybitnie szeroki (97.5), co wykracza znacznie poza zakres zmienności Q (x-81), mogło by to wręcz świadczyć o wpływach odmiany czarnej ale twarz jest w pełni ortognatyczna, zaś wargi wąskie, włosy nie są wełniste
Przykład 9. Puccioni N., Antropometria delle genti della Cirenaica : Vol. II. Tabelle e tavole, 1936
Określony w pracy: Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139, opartej na materiale Puccioniego właśnie
Rasa mediterranoidalna (B) - Libia, Cyrenajka
Przykład 10. Strouhal E., Reisenauer R.; A Contribution to the Anthropology of the Recent Egyptian Population [w:] Anthropologie (Brno) t. 1, z. 3, 1963, s. 3-33
Rasa mediterranoidalna (B)- Egipt, Abusir (osobnik ten, co ciekawe, ma nazwisko Hindi i rzeczywiście ma fizjonomię kojarzącą się subkontynentem indyjskim, jest to pewien argument że typ B w Indiach i północnej Afryce może wyglądać podobnie zarówno wskaźnikowo, jak i fizjonomicznie:)
Przykład 11. Strouhal E., Reisenauer R.; A Contribution to the Anthropology of the Recent Egyptian Population [w:] Anthropologie (Brno) t. 1, z. 3, 1963, s. 3-33
Rasa mediterranoidalna (B) - Egipt, Abusir (twarz wydaje się dość wydłużona, ale szerokośc zwiększają wydatne kosci policzkowe)
Przykład 12. Strouhal E., Reisenauer R.; A Contribution to the Anthropology of the Recent Egyptian Population [w:] Anthropologie (Brno) t. 1, z. 3, 1963, s. 3-33
Określony w pracy: Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139, opartej na materiale Puccioniego właśnie
Rasa mediterranoidalna (B) - Libia, Cyrenajka
Przykład 14. Cline, W., Anthropometric notes on the natives of Siwah Oasis [w:] red. Hooton, E., Bates, N., I., Varia Africana V. Harvard African Studies. Vol. X, 1932
Rasa mediterranoidalna (B) - Egipt, Siwah Oasis
Przykład 15. Lebzelter V., Anthropologische Untersuchungen an Serbischen Zigeneur [w:] Mitteilungen der Anthropologischen Gesellschaft in Wien, Vol. 52, 1922, s. 23-42