Rasa mongoloidalna (M)
- Szczegóły
- Kategoria: Indywidualna typologia rasowa - szkoła morfologiczno-porównawcza
Jedna z ras (typów elementarnych) w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego. Odmiana żółta. Rasa mongoloidalna (względnie typ elementarny mongoloidalny) oznacza się symbolem M. In English: Mongoloid race (M)
Ogólna charakterystyka:
Główne cechy:
- wzrost z reguły dość wysoki, rzadziej średni (164-x)
- budowa atletyczna
- głowa bardzo krótka (wskaźnik główny 86-x), czaszka duża, mezomorficzna, o bardzo dużej szerokości
- bardzo wysoka (70-x) i średnio wysklepiona czaszka
- twarz szeroka (wsk. twarzowy x-83), szerokość jarzmowa bardzo duża, kości policzkowe silnie wystające, bardzo często obfita podściółka tłuszczowa na policzkach
- profil poziomy twarzy: płaski
- profil pionowy twarzy: mezo-prognatyczna w okolicy zębodołowej
- nos średnio szeroki do szerokiego (wsk. nosowy 70-x), profil różny od wklęsłego do garbatego (najrzadziej); nasada nosa niska
- oczodoły wysokie do bardzo wysokich (wsk. oczodołowy 83-x)
- kolor oczu: bardzo ciemne (1-5)
- oprawa oka: zawsze fałda mongolska; szpara oczna ukośna, w1/3 przypadków pozioma
- kolor włosów: bardzo ciemne (W-Y)
- kształt włosów: proste sztywne, czasem lekko faliste
- kolor skóry: żółtawośniada
- owłosienie ciała bardzo słabe
- pozostałe:dół nadkłowy słaby lub brak; nieostra krawędź otworu gruszkowatego nosa
Cechy dyskwalifikujące danego osobnika jako przedstawiciela tegj rasy (mimo posiadania innych wyżej wymienionych):
- wysoka nasada nosa
- silne owłosienie ciała
- oko bez fałdy
- włosy falujace
- słabo wystające kosci policzkowe
Frakcje:
- frakcja centralna (Mm) - wzrost (170-x)
- frakcja peryferyczna (mM) - wzrost (164-169), w porównaniu z rasą laponoidalną (L) znacznie większe wymiary wysokościowe (wsk. wys.-dług. 71-x) i szerokościowe głowy, oraz bardzo duża szerokość twarzy, silniejsza fałda mongolska, możliwość wystąpenia profili nosa wypukłych / garbatych
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
wzrost:
- średni do wysokiego (164-x) - średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w całej populacji, jest na pewno wyższy)
głowa / czaszka:
wskaźnik główny: bardzo brachycefaliczny (86-x);
wskaźnik wysokościowo-długościowy: czaszka wysoka
Cechy opisowe:
- głowa duża, szerokość czaszki bardzo duża
- czaszka mezomorficzna
- kształt czaszki w widoku górnym: okrągły
Czoło:
- czoło niewysokie
- łuki brwiowe mało wyraźne
twarz:
wskaźnik twarzowy całkowity: szeroki (x-83)
- bardzo duża szerokość jarzmowa
wskaźnik górnotwarzowy: niski (x-52)
cechy opisowe:
- silnie wystające i wielkie kości policzkowe
- warstwa podściółki tłuszczowej na policzkach (panniculus malaris) jest bardzo częsta
- fossa praenasalis występuje
- profil poziomy twarzy: silnie spłaszczony
- profil pionowy twarzy: mezo-prognatyczna w okolicy zębodołowej
nos:
wskaźnik nosowy: średnio szeroki do szerokiego (70-x dla głowy, 50-x dla czaszki)
wydatność nosa: bardzo słabo wydatny
cechy opisowe:
- grzbiet nosa często przypłaszczony przy wklęsłych profilach
- nasada niska, szeroka, często zakryta z profilu
- profil nosa: wklęsły, falisto-wklęsły, prosty, rzadko profile garbate i wypukłe (jest to jedna z różnic z L)
- profil poprzeczny nosa: płaski
- nieostra krawędź otworu gruszkowatego nosa
górna szczęka i żuchwa
cechy opisowe:
- mezo- i prognatyzm w okolicy zębodołowej:
- dół nadkłowy nieznaczny lub brak
oczy:
- kolor oczu: oczy ciemne (1-5), jasnobrunatne najczęściej
- szpara oczna wąska, zwykle ukośna,
- ukształtowanie powieki górnej: fałda mongolska zawsze obecna, bardzo silna
włosy:
- kolor włosów: (V-Y) głównie czarne, wpadające czasem w odcień cimenobrązowy
- kształt włosów: proste
- sztywne, niekiedy gęste
skóra:
- kolor skóry: żółtawośniada, żółtopłowa, żółtobrunatna jasna
- Chiny (♂) 9.66 (9-11) w skali von Luschana
- Korea Północna (♂) niezbyt ciemna (zółtawopłowa - żółtawo brunatna jasna)
- dobrze się opalająca
Występowanie:
Element ten koncentruje się w Mongolii, wśród Buriatów i wśród ludów południowotunguskich.
Licznie występuje w Chinach w okolicach Pekiniu, w dawnej Mandżurii, w północnej Korei
Wpływy tej rasy obejmują całą wschodnią i środkową Azję i przechodzą do różnych grup Indian amerykańskich (Osagowie, Czejeni, Siuksowie oraz niektórzy Indianie Patagonii).
Poza tym wpływy mongolidalne spotyka się w Polinezji i Mikronezjii/
składy typologiczne:
- Chiny (♂) 5.5%
- Korea Północna (♂) 3.9% - seria [Stolarczyk 1976]
- Korea Półónocna (♂) 2.53% - seria [Niemiec 1965]
- Mongolia (♂) 1.7%
- Mongolia (♀) 2.6%
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy wg liczebności):
wschodnia Azja:
- Korea Północna (♂) - 25.2% (MZ > LM > MQ > MI > M) - seria [Stolarczyk 1976]
- Korea Północna (♂) - 23.41% (MQ > MZ > LM > MI > M) - seria [Niemiec 1965]
- Mongolia (♀) - 23.2% (MZ > LM > MI > MQ > AM > M > HM > YM > KM)
- Mongolia (♂) 20.9% (LM > MZ > MI > AM > MQ > HM > M > YM > BM > |EM,KM|)
- Korea Północna (♀) - 19.6% (LM > | MZ, MQ | > | HM, MI | ) - seria [Stolarczyk 1976]
- Chamneganie, plemię Ewenków (♂) - 18.3% (brak danych co do podziału na typy)
- Wietnamczycy (♂+♀) - 16.1% (brak danych co do podziału na typy)
- Chiny (♂) - 14.2% (MQ > M > MZ > LM)
- Oroczoni (♂+♀) - 10% ( | MQ, LM | > MI)
- Gołdowie (♀) - 5.17% (MI > MZ)
- Gołdowie (♂) 5.08% (MI > MQ > MZ )
zachodnia Azja (tylko typy mieszane z odmianą białą)
- Tadżykistan (♂) - 8.3% (HM > | AM, KM | > EM)
północna Afryka (tylko typy mieszane z odmianą białą)
- Egipt (♂) - 0.4% (EM > | KM, HM | )
- Libia (♂) - 0.1% (HM)
Europa (tylko typy mieszane z odmianą białą)
- Niemcy północne i środkowe (♂) - 1.64% (AM / YM?) - skutek najazdów Hunów?
- Rumunia (♂+♀) - 1.2% (AM > HM > KM)
- Polska (zbadane powiaty i miasta: bełchatowski, płoński, sierpecki, płocki, Płock, Warszawa, warszawski, Łódź, woj. łódzkie) - od 0.1% do 1.1% (AM >> EM > HM)
BIBLIOGRAFIA:
- Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955 (zobacz opis tej rasy)
- Michalska-Wichan J., Struktura antropologiczna ludności Mongolii [w:] Acta Universitatis Lodzensis. Folia Zoologica et Anthropologica, t. 4, 1986, s. 79-138
- Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
- Michalski I., Składniki rasowe Chińczyków, 1938
- Michalski I., Składniki rasowe Chińczyków [w:] odbitka ze sprawozdań TNW XXXI, Wydział IV, str 1 - 4, 1938
- Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939 (opis rasy mongoloidalnej tam podany za Michalskim)
- Niemiec S., Analiza antropologiczna studentów Koreańczyków [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 18, 1965, s. 5-53
- Poniatowski S., Gołdowie, Oroczoni: tablice antropometryczne, 1914 link
- Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków cz. I [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 81-108
- Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków cz. II [w:]Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 3, 1976, s. 3-28
- Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
- Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
- Wierciński A., The Racial Analysis of Human Populations in Relation to Their Ethnogenesis [w:] Current Anthropology, Vol. 3, No. 1 (Feb., 1962), s. 2+9-46 link
- Wokroj F., Ludność nadamurska w świetle antropologicznych materiałów Stanisława Poniatowskiego [w:] Lud, nr 50, 1966, s. 121-189
tylko składy typologiczne / rasowe:
- Becker M., Łuczak B., Kształtowanie się składników antropologicznych w różnych środowiskach miejskich [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 59-
- Becker M., Płock i Radziwie w świetle badań antropologicznych, Notatki Płockie t. 11, nr 4(38), 1966
- Becker M., Struktura antropologiczna powiatu płockiego, Notatki Płockie t. 15, nr 3(57), 1970, s. 34-46
- Kransodębska I., Struktura antropologiczna mężczyzn z Warszawy i okolic w okresie międzywojennym [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 77, 1969
- Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
- Łuczak B., Składy antropologiczne na tle ruchów migracyjnych ludności powiatu sierpeckiego [w:] Notatki Płockie, t.17, nr. 2 (66), 1972, s. 25-30
- Michalski I., From the studies in the Anthropological Structure of the German Nation (North-western Germany), Bulletin de la societe des sciences et des lettres de Łódź, classe III des sciences mathematiques et Naturelles, vol IX, 6, 1958
- Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, 1964, s. 209-238
- Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru, Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
- Stolarczyk H., Analiza antropologiczna ludności powiatu bełchatowskiego [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 18, 1979, s. 59-79
- Stolarczyk H., Ludność powiatu płońskiego w świetle antropologii [w:] Notatki Płockie, t.16, nr 4 (63), 1971, s. 34-42
- Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 40, 1970, s. 123-
Odpowiedniki w innych typologiach:
- Eickstedt - Tungidzi, ale jako forma zbiorowa obejmująca też np. typ centralnoazjatycki (LM) i inne pochodne typy mieszane
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do powyższych danych:
- ♂ - mężczyźni
- ♀ - kobiety
- w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
- Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Podane w dalszym opisie średnie dla cech mają znaczenie informacyjne.
Przykład 1. Michalski I., Składniki rasowe Chińczyków, 1938
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 171.1; wskaźnik główny 93.4; wskaźnik wys-dług. - 75.4; wskaźnik wys-szerok. - 81.7; wskaźnik nosowy - 80.4Rasa mongoloidalna (M) - Buriacja
Przykład 2. Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków. Część I, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 81-108
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 164.4; wskaźnik główny 90.9; wskaźnik twarzy całkowity - 78.4; wskaźnik nosowy - 78.3;wskaźnik wys-dług. - 75.4; wskaźnik wys-szerok. - 83.0;
wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 93.1;wskaźnik górnotwarzowy - 49.3; wskaźnik wysokości nosa - 39.7;
profil nosa: wklęsły; kolor skóry śniada żółtawa; kolor oczu - 76; kolor włosów - Y; oprawa oka: fałda mongolska bardzo silna; kształt włosów - falujące; prognatyzm zębodołowy - słaby
Rasa mongoloidalna (M) - Korea Północna
Przykład 3. Vlcek E.., A contribution to the anthropology of Khalkha-Mongols [w:] Acta Facultatis Rerum Naturalium Univ. Com., Anthropologia, Tom IX, Fasc. VI-VII, 1965, s. 283-367
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 159; wskaźnik główny 86 (bardzo krótka głowa); wskaźnik twarzy całkowity - 79.9 (szeroka); wskaźnik nosowy - średnio szeroki;
obwód głowy w mm: 580;
waga: 70.5; wskaźnik Rohrera: 1.75; wzrost na siedząco: 85 cm; wskaźnik długości korpusu ciała: 53.46
kolor oczu - 15 (ciemnobrązowe w skali Martina-Schulzta); kolor włosów: Y (czarne);
wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op]: 184; szerokość głowy [eu-eu]: 158; szerokość twarzy [zy-zy]:144; wysokość twarzy [n-gn]: 115;
Rasa mongoloidalna (M) - Mongolia
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 168; wskaźnik główny 86.1; wskaźnik twarzy całkowity - 80.0; wskaźnik nosowy - 75.5;wskaźnik wys-dług. - 70.1; wskaźnik wys-szerok. - 81.4;
wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 93.2; wskaźnik górnotwarzowy - 50.7; wskaźnik wysokości nosa - 44.2;
kolor skóry żółtawo-brunatna jasna; kolor oczu - 78 (bardzo ciemne); kolor włosów - Y
Rasa mongoloidalna (M) - Korea Północna
Przykład 5. Vlcek E.., A contribution to the anthropology of Khalkha-Mongols [w:] Acta Facultatis Rerum Naturalium Univ. Com., Anthropologia, Tom IX, Fasc. VI-VII, 1965, s. 283-367
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 175; wskaźnik główny 87.6 (bardzo krótka głowa); wskaźnik twarzy całkowity - 78.8 (bardzo szeroka); wskaźnik nosowy - średnio szeroki;
obwód głowy w mm: 575;
waga: 65.5; wskaźnik Rohrera: 1.22; wzrost na siedząco: 93 cm; wskaźnik długości korpusu ciała: 53.14
kolor oczu - 15 (ciemnobrązowe w skali Martina-Schulzta); kolor włosów: W (ciemnobrązowe);
wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op]: 194; szerokość głowy [eu-eu]: 170; szerokość twarzy [zy-zy]:151; wysokość twarzy [n-gn]: 119;
Rasa mongoloidalna (M) - Mongolia (bardzo duże wymiary głowy)