Antropologia
Fizyczna

wzrost i budowa ciała:

wzrost:

• Wysoki, przeciętnie 175.42 cm (170-186)  - dane sprzed kilkudziesięciu lat

budowa:                          

• budowa ciała z tendencją do wybitnej leptosomii, czasem tez dość atletyczna;
• mężczyźni budowa smukła o wyraźnie zarysowanych mięśniach, dość długie kończyny, wypukła klatka piersiowa [Czortkower 1934]
• kobiety są przeważnie dość wysokiego wzrostu o zgrabnie zaokrąglonych kształtach, przy szerokoch, mocno osadzonych biodarach i pełnych piersiach [Czortkower 1934]
• bardzo długie nogi, wskaźnik kończyny dolnej przeciętnie 60.0
• głowa relatywnie mała w porównaniu z resztą ciała

głowa / czaszka:

• wskaźnik główny - dolichocefaliczny (x-76)

• wskaźnik wysokościowo-długościowy: czaszka dość niska

• wskaźnik wysokościowo-szerokościowy: czaszka dobrze wysklepiona

Cechy opisowe:

• czaszka małej wielkości; neomorficzna
• często ciemię wzniesione
• czoło wysokie i szerokie [Czortkower 1934]
• potylica wąska ale wypukła, często mocno stercząca ponad karkiem [Czortkower 1934]

twarz:

• wskaźnik twarzowy całkowity: twarz bardzo długa i wąska (90-x)

• wskaźnik górnotwarzowy wysoki (52-x)
• o bardzo wąsko rozstawionych kościach jarzmowych
• profil poziomy twarzy: ostro wyprofilowana, niespłaszczona
• profil pionowy twarzy: orto- i mezognatyczna, czasem prodencja

fizjonomia:

• ostre," semickie" rysy twarzy
• łuki jarzmowe nie wystają [Czortkower 1934]

nos:

• wskaźnik nosowy: długi i wąski  (x-65 dla głowy, x-46 dla czaszki)

• wydatny do bardzo wydatnego
• nasada nosa wysoka i wąska
• występuje zagłębienie nasady nosa [Czortkower 1934]
• grzbiet wąski [Czortkower 1934]
• profil nosa: częściej lekko wypukły (uwypuklenie w dolnej 1/3 wysokości), rzadziej lekko garbaty (uwypuklenie w górnej 1/3 wysokości), dość często prosty, nigdy nie jest wklęsły, bulwiasty i falisty

żuchwa i usta:

żuchwa:

• wysoka
• czasem prodencja (czyli wysunięcie samej żuchwy ku przodowi)
• podbródek masywny

usta:

• usta średniej szerokości [Czortkower 1934]
• grube wargi
• lekko wywinięte [Czortkower 1934]
• wysoka warga dolna (częśc skórna)

oczodoły:

• wskaźnik oczodołowy [mf]  (85 - x)  bardzo wysoki

oczy:

• kolor oczu: ciemnopiwne do czarnopiwnych (1-5)
• niekiedy oczy są tak ciemne że tęczówkę nie sposób odróżnić od źrenicy [Czortkower 1934]
• duże
• szpara oczna migdałowata
• wewnętrzny kąt oka jest bardziej okrągły, zewnętrzny zaś naostrzony [Czortkower 1934]
• oprawa oka: pozbawiona fałd, powieka semicka
• charakterystyczne, "kłujące" spojrzenie [Stolarczyk 1999]

włosy:

• kolor włosów: czarnobrązowe  do czarnych (W-Y lub 27)
• cienkie, miękkie
• kształt włosów: mocniej niż u rasy  śródziemnomorskiej (E) faliste lub słabo kędzierzawe, rzadko nawet proste gładkie

skóra:

• kolor skóry: śniada, niekiedy matowa z odcieniem jasnośniadym, do jasnobrunatnej;
• nigdy nie jest różowawo-biała [Czortkower 1934]

uwłosienie:

• obfite owłosienie ciała
• silny zarost [Czortkower 1934]
• brwi często łukowato wygięte [Czortkower 1934]
• rzęsy długie, wygięte w górę [Czortkower 1934]

Uwagi:

Do opisu włączyłem  charakterystykę rasy orientalnej według Czortkowera [1934], uważam że świetnie uzupełnia pod względem morfologicznym oparte głównie na wskaźnikach ujęcie Michalskiego / Henzla.

Występowanie:

Rasa orientalna (K) należy do grupy typów południowych.

Charakterystyczny element ludności Bliskiego Wschodu, północnej Afryki, Iranu, Pakistanu, Afganistanu, północnych Indii. Analizując serie typologiczne ciężko go uznać za składnik charakterystyczny przede wszystkim dla ludów semickich w swej czystej formie. Występuje on u nich raczej w zmieszaniu innymi rasami z grupy południowej pod postacią typów KH, EK, BK. Rasa orientalna jest raczej odpowiednikiem rasy irano-afgańskiej / indo-afgańskiej innych autorów. I najliczniej występuje raczej w Iranie, Pakistanie, płn-zach. Indiach

W Europie pojawił się wraz z falą ekspansji arabskiej (płd. Hiszpania i płd. Włochy wraz Sycylią). Spotyka się go też w Grecji i Macedonii (w czystej formie szczątkowo, trochę liczniej w typach mieszanych).

W Azji jego znaczne udziały sięgają Turkmenii, Iranu, północnych Indii (tam podobnie jak u rasy mediterranoidalnej (B) jest drugie, jakby niezależne centrum  tego typu).

W Afryce na południe od Sahary przedostawały się jego wpływy nie tylko od północy ale też poprzez Morze Czerwone bezpośrednio do Etiopii, Somalii i wzdłuż wschodniego wybrzeża Afryki, wraz ekspansją muzułmańską. Typ ten poprzez swoje typy mieszane infiltruje też nawet tereny dżungli środkowej Afryki. Na terenie afrykańskich Wielkich Jezior cechy tego typu, w zmieszaniu z typami odmiany czarnej, zaznaczają się w tradycyjnych warstwach panujących (np. Tutsi) [Henzel 1963].

Według kierunku morfologiczno-porównawczego [Stolarczyk 1999, Różbicka 1976] spotyka się go też (jako składnik typów mieszanych z odmianą czarną) na Nowej Gwinei i w północnej Australii, ale jest to prawdopodobnie skutek konwergencji morfologicznej.

 składy typologiczne:

Bałkany

• Macedonia, słowiańskojęzyczni muzułmanie, wschód (♂) - 1.11%
• Grecja, Kreta - 0.63%
• Macedończycy prawosławni, wschód (♂) - 0.49%

Turcja

• Smyrna, zachodnia Turcja (♂) - 3.77%
• Konya, środkowo-południowa Turcja (♂) - 1.79%

Azja zachodnia 

• Iran, Lurowie (♂) - 13.2%
• Iran środkowo-południowy, Rayy (♂) - 11.1%
• Iran środkowo-południowy,Yezd-i-Khast (♂) - 8.33%
• Iran środkowo-południowy, Kinaresh (♂) - 4.17%
• Iran, Żydzi z Ishafan (♂) - 3.13%
• Irak środkowy (szczep Beduinów Ba'ij) dla (♂) - 2.6%

Środkowa Azja

• Tadżykistan (♂) - 0.3%

Południowa Azja

• Sikhowie (♂) (płn-zachodnie Indie) dla (♂) - 27.63%
• Cejlon (Syngalezi), seria kostna - (♂) 12.5%

Północna Afryka

• Libia, Cyrenajka (♂) 5.5%
• Sudan (♂) - 2.1%
• Libia, Cyrenajka (♀) 1.2%
• Egipt (♂) - 1%

składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy wg liczebności):

Bałkany pozostałe

• Rumunia, Karpaty płd. (♂+♀) - 1.9% (AK > KL > KM)

Macedonia - głównie jets to typ subarmenoidalny (KH).

• Macedonki prawosławne, wschód (♀) - 7.65% (KH > EK > AK > BK)
• słowiańskojęzyczni muzułmanie, wschód (♂) - 7.22% (KH > EK > AK > K)
• Macedończycy prawosławni, wschód (♂) - 6.34% (KH > EK >> | K, KQ, KZ | )
• słowiańskojęzyczne muzułmanki (♀) - 4.79% (KH > EK > AK)
• Aromuni, wschód i południe (♂) - 3.85% (KH >> EK)
• Macedończycy prawosławni, zachód i centrum (♂) - 0.94% (KH)

Grecja

• Grecja, Kreta (♂) - 7.73% ( | KH, BK | > EK > AK > K)
• Grecja, płd. Peloponez (♂) - 7.25% (KH > AK > EK)

Europa  (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego)

• Cyganie serbscy (♂) - 8.9% (KH > EK > AK)

Turcy

• Bursa, płn-zachodnia Turcja (♂) - 11.76% (KH > | AK, BK | > | EK, KZ | )
• Smyrna, zachodnia Turcja (♂) - 10.38% (EK > | K, KH | > AK)
• Konya, środkowo-południowa Turcja (♂) - 9.82% (KH > EK > | AK, K, KM | )
• Wschodnia Turcja (♂) -  8.97% (KH > EK > AK)
• Dardanele, płn-zachodnia Turcja (♂) -  6.76% (EK > KH)
• Anatolia, środkowa Turcja (♂) - 4.55% (KH > AK)
• Kastamuni, północna Turcja  (♂) - 2.94% (KH)

Zachodnia Azja

• Iran, Lurowie (♂) - 45.28% (AK > EK > K > KH >> BK)
• Iran środkowo-południowy, Rayy (♂) - 30.56% (KH > | EK, K | > AK)
• Irak środkowy (szczep Beduinów Ba'ij) - (♂) 30.3% (AK > EK > YK > K)
• Iran środkowo-południowy,Yezd-i-Khast (♂) - 23.96% (EK > K > BK > KM)
• Iran, Żydzi z Ishafan (♂) - 23.96% (KH > EK > AK > KK > | KQ, YK | )
• Jemen, wybrzeże (♂) - 21.57% (KL > KH > EK)
• Iran środkowo-południowy, Kinaresh (♂) - 19.44% (KH > BH > EK > K > | YQ, KQ, KL | )
• Ormianie, iracki Kurdystan (♂+♀, n=8)  3.12% (KL)

Środkowa Azja

• Tadżykistan - (♂) 12.29% (KH > KL > |AK, KM | > KQ > KZ > K)

Południowa Azja

• Sikhowie (płn-zachodnie Indie) - (♂) 55.26% (K > EK > BK > KH > AK)
• Cejlon (Tamilowie), seria kostna - (♂) 15.38% (BK > KT)
• Cejlon (Syngalezi), seria kostna - (♂) 12.5% (K)
• Cejlon (Weddowie), seria kostna - (♂) 9.52% (KT > K )

Północna Afryka

• Libia (Cyrenajka) - (♂+♀) 27.3% (EK > BK > K > KH > AK > YK > |KQ, KZ| > KL > KX)
• Egipt - (♂) 16.8% (EK > BK > KL > KH > AK > KQ > YK > |KZ, K| > |KN, KS| > |KX, KM| )

Wschodnia Afryka - typy mieszane z odmianą czarną

• Somalia - 23.5% (KS > KX > KO > KN > EK)
• Sudan - 19.7% (KX > KS > BK > KH > EK > |KL, K| > |KN, KO| )
• Etiopia - 17.4% (nie mam podziału na typy)

Zachodnia Afryka - typy mieszane z odmianą czarną

• Mali - 14.3% (KS > KX >
• Ghana i Togo - 7.5% ( |KO, KX| > KS)
• Niger (plemię Fulbe) - 5% (KS)

Środkowa Afryka - typy mieszane z odmianą czarną

• Republika Środkowoafrykańska - 7.6% (KO > KX > KS > |KT, KN| )
• Czad (południowy) - 7.5% (KN > KS > | KX, BK | > KO)
• DR Kongo (dawny Zair) - 2.5% (KO > KS)

Południowa Afryka - typy mieszane z odmianą czarną

• RPA (Zulusi) - 4.2% (KS > KO > KN)
• Nigeria (plemię Hausa) - 3.9% (KX > KS)
• Niger (plemię Hausa) - 3.6% (KS, KX)
• Nigeria (plemię Joruba) - 2.6% ( |KN, KX, KS| > KO)
• Nigeria (plemię Ibo) - 2% (KO)

Australia i Oceania - typy mieszane z odmianą czarną

• Australia, seria kostna - (♂+♀) 9.7% (KT > KS > |KO, KN| )
• Australia (osobnicy żywi) - (♂+♀) 6.3% (KT)
• Nowa Gwinea, seria kostna - 7.5% (nie mam podziału na typy, zapewne podobne jak w Australii)

Wschodnia Azja - zapewne typy mieszane z odmianą żółtą

• Wietnam - (♂+♀) 0.8%

BIBLIOGRAFIA:

1. Czortkower S., Z badań nad problemami rasowemi Żydów [w:] Miesięcznik Żydowski, czerwiec, zeszyt 6, 1934, s. 510-549
2. Henzel T., Badania struktury rasowej ludności Afryki Środkowej, 1963
3. Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955 (zobacz opis tej rasy)
4. Michalski I., Charakterystyka antropologiczna ludności dorzecza Kwilu, 1957
5. Michalski I., Charakterystyka antropologiczna Sikhów [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIII, z. 1, 1939, s. 50-70
6. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt [w:] Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, 1964, s. 209-238
7. Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
8. Michalski I., Typy antropologiczne Egiptu [w:] Człowiek w czasie i przestrzeni : kwartalnik PTA, t. 1, z. 4, 1958, s. 192-203 link
9. Stolarczyk H., Budowa ciała mieszkańców Cyrenajki [w:] Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 1-28
10. Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139
11. Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, z. 40, 1970, s. 123-148
12. Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
13. Wierciński A.,The racial analysis of predynastic populations in Egypt, [w:] Atti del I° Congresso di Scienze. Antropolog. Etnologie di Folklore. Torino, s. 431–440, 1961 -  link
14. Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
15. Wierciński A., The Racial Analysis of Human Populations in Relation to Their Ethnogenesis [w:] Current Anthropology, Vol. 3, No. 1 (Feb., 1962), s. 2+9-46 link

Tylko składy rasowe:

1. Becker M., Typy antropologiczne Afryki Zachodniej [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 480-483
2. Grabowska J., Uwagi dotyczące składów rasowych niektórych szczepów Sudanu Zachodniego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 495-498
3. Jaworska K., Charakterystyka antropologiczna niektórych szczepów dorzecza Ubangi (Afryka Środkowa), 1962
4. Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
5. Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru, Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
6. Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Zulów {w:] Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 29-63
7. Różbicka L., Składniki antropologiczne autochntonicznej ludności Australii [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt38, 1976, s. 51-78
8. Różbicka-Biernat L., Somalijczycy w świetle badań antropologicznych [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 490-494
9. Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków cz. II [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 3, 1976, s. 3-28
10. Stolarczyk H., Przyczynek do antropologii ludności południowego Nigru, [w:] Badania populacji ludzkich, UAM w Poznaniu, ser. Antropologia nr 4, 1976,s. 169-178
11. Stolarczyk H., Z badań antropologii Sudańczyków [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35 z. 2, 1969, s. 484-490
12. Stolarczyk H., Zróżnicowanie antropologiczne niektórych szczepów Afryki Zachodniej [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 44, z. 2, 1978, s. 307-315
13. Wierciński A., Typy kraniologiczne Cejlonu [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 19, 1953, s. 309-325

składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:

1. Cipriani L., Osserviazioni antropometriche su indigeni asiatici e africani [w:] Archivo per L'Antropologia e la etnologia, vol LX-LXI, 1932, s. 57-115
2. Field H., Contributions to the anthropology of Iran [w:] Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series, Vol. 29,No. 2 (DECEMBER 15, 1939), s. 511, 513-706
3. Field H., The anthropology of Iraq. Part II. Number 2. Kurdistan, 1951
4. Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
5. Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
6. Miszkiewicz B, Antropologische Struktur der Mazedonischen Bevölkerung [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, 62, 1961
7. Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40
8. Wrzosek A., Ćwirko-Godycki M., Macedończycy. Materjały antropologiczne, 1931

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wskaźnik wysokościowo-długościowy - 63.0;  wskaźnik wysokościowo-szerokościowy - 84.5;

wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 91.0; wskaźnik górnotwarzowy - 61.0; wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 85.4; wskaźnik wysokości nosa - 46.9; wskaźnik wysokości górnej wargi - 41.0;

kolor skóry - ciemnośniady; kolor warg - ciemno-różowy; kolor oczu - bardzo ciemne, 77 (1 w skali Martina); kolor włosów - Y (czarne)

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wskaźnik wysokościowo-długościowy - 67.9;  wskaźnik wysokościowo-szerokościowy - 89.3;

wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 90.6;wskaźnik górnotwarzowy - 63.5;  wskaźnik wysokości nosa - 51.2; 

profil nosa: garbato-falisty;  kolor skóry - śniada ciemna; oprawa oka: fałda powiekowa słaba; kolor oczu - 80 (1 w skali Martina, bardzo ciemne); kolor włosów - Y (czarne); kształt włosów: kędzierzawe

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wskaźnik wysokościowo-długościowy- 60.80;  wskaźnik wysokościowo-szerokościowy - 83.45;

wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 92.41;  wskaźnik wysokości nosa - 42.74; wskaźnik ust - 37.74;

kolor skóry - 17 w skali von Luschana (przedramię);  kolor oczu - 5 (ciemne); kolor włosów - ciemne;

budowa: la

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wskaźnik wysokościowo-długościowy - 64;  wskaźnik wysokościowo-szerokościowy - 86; 

wskaźnik czołowo-ciemieniowy - 71; wskaźnik czołowo-jarzmowy - 76; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 91.09; wskaźnik wysokości nosa - 49.23; wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 78;

 kolor skóry - 12 w skali von Luschana (ramię);  kolor oczu - 4 (ciemne); kolor włosów - X (czarno-brunatne)

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wskaźnik wysokościowo-długościowy - 66;  wskaźnik wysokościowo-szerokościowy - 87; 

wskaźnik czołowo-ciemieniowy - 68; wskaźnik czołowo-jarzmowy - 75; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 93; wskaźnik wysokości nosa - 47.72; wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 84;

kolor skóry - 11 w skali von Luschana (ramię);  kolor oczu - 4 (ciemne); kolor włosów - U (ciemny brąz)