Typ anatolijski (HZ)

Szczegóły: Kategoria: Indywidualna typologia rasowa - szkoła morfologiczno-porównawcza

W typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego typ mieszany, międzyodmianowy (biało-żołty) między rasami armenoidalną (H) i pacyficzną (Z). Typ anatolijski oznacza się symbolem HZ. In English: Anatolian type (HZ).

Nie należy mylić go z typem Anatolid Lundmana. Jeden z tzw. typów "turańskich" - czyli występujących najczęściej w Azji Centralnej.

Ogólna charakterystyka:

Główne cechy:

wzrost najczęściej średni
głowa mezocefaliczna (77-82), niekiedy dość krótka (83-84)
oczodoły wysokie
twarz różna (szeroka - wąska), często wysokie i lekko wystające kości policzkowe, niekiedy mezognatyzm i/lub prognatyzm zębodołowy i lekkie przypłaszczenie twarzy, choć częściej jest dobrze wyprofilowana
nos wąski (x-69); wydatny; profil wypukły / garbaty
oczy ciemne (1-6); przeważnie silna fałda powiekowa, rzadko ślad fałdy mongolskiej lub pełna fałda mongolska, względnie powieka semicka
włosy ciemne (V-Y)
skóra płowa do śniadożółtej

Jest to jak gdyby zmongolizowany typ subarmenoidalny (KH)

Frakcje:

frakcja armenoidalna (Hz) - wzrost wysoki (170-x), głowa dość krótka (83-84) twarz różna; nos wąski (x-66)
frakcja pośrednia (hz) - wzrost różny, głowa pośrednia (77-79), twarz szeroka (♂ x-83, ♀ x-81), nos wąski i dość wąski (x-69)
frakcja pacyficzna - wzrost średni lub wysoki (♂ 165-x; ♀ 153-x), głowa krótkawa (80-82), twarz wąska lub średnia (♂ 84-x, ♀ 82-x); nos wąski (x-66)

Różnice z innymi typami:

Frakcja armenoidalna (Hz) różni się od frakcji pośredniej typu (KL) wyższym wzrostem, mniej intensywną pigmentacją, brakiem profili nosa wklęsłych / falistych / prostych, inną fizjonomią
od typu (EM) różni się węższym nosem, bardzo wydatnym o profilu wypukłym / garbatym
od frakcji orientalnej typu (KL) różni się węższym nosem
od typu (EZ) albo szerszą twarzą, albo wyższym wzrostem, albo brakiem zakresu nosa dość wąskiego, oraz profilu nosa prostego
od typu (HQ) podobnie większą wydatnością nosa, brakiem prostych, falistych i wklęsłych profili, czasem wyższym wzrostem
W porównaniu z typem armenoidalnym (H) pośredni wskaźnik główny. Dodatkowo występują (z reguły nie wszystkie naraz) cechy odmiany żółtej: wysokie i wystające kości jarzmowe; przypłaszczenie twarzy; prognatyzm zębodołowy; wąska i ukośna szpara oczna; silna fałda powiekowa; ślad lub pełna fałda mongolska; żółtawy odcień skóry; słabe owłosienie ciała.
W porównaniu z typem pacyficznym (Z) mniejsze nasilenie lub brak powyższych cech. Poza tym możliwość wystąpienia głowy krókiej (83), brak profili prostych i falistych nosa

Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tego typu.

wzrost:

wzrost: różny - średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w wielu populacjach, jest na pewno wyższy

głowa / czaszka:

wskaźnik główny: pośredni (77-82), rzadko krótki (83-84.9)

twarz:

wskaźnik twarzowy całkowity: twarz różna, od szerokiej do wąskiej

fizjonomia:

dość często wysokie i wystające kości policzkowe
profil poziomy twarzy: niekiedy lekko przypłaszczony, choć przeważnie dobrze wyprofilowany
profil pionowy twarzy: przeważnie ortognatyczny

nos:

wskaźnik nosowy: nos wąski i dość wąski (x-69)

cechy opisowe nosa:

wydatność nosa: wydatny
profil nosa: wypukły / garbaty

górna szczęka; usta:

prognatyzm zębodołowy niekiedy występuje

oczy:

kolor oczu: ciemne (1-6)
oprawa oka: przeważnie silna fałda powiekowa , czasem fałda mongolska lub jej ślad, względnie powieka semicka

włosy:

kolor włosów: ciemne (V-Y)

skóra:

kolor skóry: od płowej do żółtawośniadej

Występowanie:

Typ anatolijski (HZ) należy do grupy typów wschodnich.

Można go nazwać też jednym z typów "turańskich", czyli typów mieszanych biało-żółtych występujących głównie w dawnej, radzieckiej Azji Centralnej i terenach przyległych jak północny Afganistan i Sinkiang. Są to jeszcze typy HM, AZ, AM, EZ, EM, KQ, KM, KZ.

Zgodnie z nazwą, Michalski uważał że najczęściej można go spotkać wśród Turków anatolijskich. Ale zapewne jako niezbyt liczną domieszkę. Spotkać go też można w Europie Środkowo-Wschodniej u ludów turko-tatarskich, szczególnie u Tatarów Krymu i pochodzących z niego, oraz ludów tureckich z północnego Kaukazu. W obu tych miejscach występują wpływy armenoidalne.

Dla porównania:

Zapewne liczniejszy w Anatolii i Azji Centralnej.

Tadżykistan - 2.4%
Egipt (♂) - 0.3% (ślad okupacji tureckiej XVI-XIX wiek)
Mongolia (♂) 0.3% i dla (♀) 0.3% (do HZ zaliczał się tak napawdę błędnie określony HI, a to co było podane jako HZ, do typu HM)

BIBLIOGRAFIA:

BIBLIOGRAFIA:

Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, 1964, s. 209-238
Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
Orczykowska Z., Klucz antropologiczny do określania ludności regionu Śródziemnomorza i jego azjatyckich peryferii [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 24, z. 2, 1958, s. 565=580

tylko składy typologiczne:

Michalska-Wichan J., Struktura antropologiczna ludności Mongolii [w:] Acta Universitatis Lodzensis. Folia Zoologica et Anthropologica, t. 4, 1986, s. 79-138

Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi

Objaśnienia do powyższych danych:

♂ - mężczyźni
♀ - kobiety
w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)

podtyp / frakcja armenoidalna Hz (około 75% H i 25% Z) - wzrost różny, głowa dość krótka (83) twarz średnia lub wąska (♂ 84-x; ♀ 82-x); nos wąski (x-66); profil nosa wypukły / garbaty + cechy odmiany żółtej w różnym nasileniu

Przykład 1. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, pp. 209-238, 1964

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 172; wskaźnik główny 83.4 (głowa dość krótka); wskaźnik twarzy całkowity - 96.2 (twarz bardzo wąska); wskaźnik nosowy - 66.1 (nos dość wąski);

wskaźnik wysokościowo-długościowy - 72.4 (głowa bardzo wysoka); wskaźnik wysokosciowo-szerokościowy - 86.8 (głowa dość wysklepiona);

wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 86.8 (jarzma bardzo wąskie w stosunku do głowy); wskaźnik górnotwarzowy - 59.5 (wysoka twarz górna); wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 80.2; wskaźnik wysokości górnej wargi - 32.2; wskaźnik wysokości nosa - 46.8 (nos wysokawy);

kolor skóry - żółtawo śniada; kolor warg - czerwone; kolor oczu (Martin) - 1 czarnobrązowe (79 w skali Michalskiego) - czarnobrązowe; kolor włosów (Fischer-Saller) - Y (czarne);

mongoloidalna oprawa oka

Typ anatolijski (HZ), frakcja armenoidalna

Typ anatolijski (HZ)

podtyp / frakcja pacyficzna hZ (około 25% H i 75% Z) - wzrost średni lub wysoki (♂ 165-x; ♀ 153-x), głowa krótkawa (80-82), twarz wąska lub średnia (♂ 84-x, ♀ 82-x); nos wąski (x-66); profil nosa wypukły / garbaty + cechy odmiany żółtej w różnym nasileniu

Przykład 2. Henkey G.., Rusze-környéki tatárok embertani vizsgálata [w:] Anthropolgia Hungarica, XI, 1972, s. 137-164

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 153.3; wskaźnik główny: 81.72 (krótkawa głowa); wskaźnik twarzy całkowity: 85.82 (średnio szeroka twarz); wskaźnik nosowy: 57.69 (nos bardzo wąski);

wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 69.73 (średnio szerokie czoło w stosunku do głowy); wskaźnik wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 88.15 (jarzma wąskie w stosunku do głowy); wskaźnik wysokości nosa: 45.27 (wysokawy nos); wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 75.37 (wąska żuchwa w stosunku do twarzy);

kolor oczu: 16 w skali Martina-Schulza (czarnobrązowe); kolor włosów - X (czarnobrązowe).

wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op] - 186, szerokość głowy [eu-eu] - 152; najmniejsza szerokość czoła [ft-ft] - 106; szerokość twarzy [zy-zy] - 134; wysokość twarzy [n-gn] - 115; szerokość żuchwy [go-go] - 101; wysokość nosa - 52; szerokość nosa - 30;

Typ anatolijski (HZ), frakcja pacyficzna - Bułgaria (Tatarka z okolic Ruse, potomek Tatarów Krymskich osiedlonych tu w XIX wieku). Określony przez Henkeya jako typ pamiro-turanid.

Przykład 3. Henkey G.., Rusze-környéki tatárok embertani vizsgálata [w:] Anthropolgia Hungarica, XI, 1972, s. 137-164

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 170.7; wskaźnik główny: 80 (krótkawa głowa); wskaźnik twarzy całkowity: 93.83 (wąska twarz); wskaźnik nosowy: 64.61 (nos wąski);

wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 73.75 (szerokie czoło w stosunku do głowy); wskaźnik wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 91.25 (jarzma wąskawe w stosunku do głowy); wskaźnik wysokości nosa: 47.44 (dość wysoki nos); wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 82.19 (szeroka żuchwa w stosunku do twarzy);

kolor oczu: 11 w skali Martina-Schulza (jasnobrązowe); kolor włosów - Y2 (czarne o granatowym połysku).

wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op] - 200, szerokość głowy [eu-eu] - 160; najmniejsza szerokość czoła [ft-ft] - 118; szerokość twarzy [zy-zy] - 146; wysokość twarzy [n-gn] - 137; szerokość żuchwy [go-go] - 120; wysokość nosa - 65; szerokość nosa - 42;

Typ anatolijski (HZ), frakcja pacyficzna - Bułgaria (Tatar z okolic Ruse, potomek Tatarów Krymskich osiedlonych tu w XIX wieku). Określony przez Henkeya jako typ orientaloid.

Przykład 4. Henkey G.., Rusze-környéki tatárok embertani vizsgálata [w:] Anthropolgia Hungarica, XI, 1972, s. 137-164

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 182.9; wskaźnik główny: 81.38 (krótkawa głowa); wskaźnik twarzy całkowity: 89.03 (dość wąska twarz); wskaźnik nosowy: 58.92 (nos bardzo wąski);

wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 72.54 (szerokie czoło w stosunku do głowy); wskaźnik wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 92.81 (jarzma wąskawe w stosunku do głowy); wskaźnik wysokości nosa: 44.8 (niskawy nos); wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 75.35 (wąska żuchwa w stosunku do twarzy);

kolor oczu: 13 w skali Martina-Schulza (średniobrązowe); kolor włosów - V (ciemnobrązowe).

wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op] - 188, szerokość głowy [eu-eu] - 153; najmniejsza szerokość czoła [ft-ft] - 111; szerokość twarzy [zy-zy] - 142; wysokość twarzy [n-gn] - 125; szerokość żuchwy [go-go] - 107; wysokość nosa - 56; szerokość nosa - 33;

Typ anatolijski (HZ), frakcja pacyficzna (ze znaczącą przewagą Z, jedynie ciemnobrązowe włosy i ostro wyprofilowana twarz świadczą o wpływie europeidalnym) - Bułgaria (Tatar z okolic Ruse, potomek Tatarów Krymskich osiedlonych tu w XIX wieku). Określony przez Henkeya jako typ turano-pamirid.

frakcja pośrednia hz (około 50% H i 50% Z) - wzrost różny, głowa pośrednia (77-82), twarz szeroka lub średnia (♂ x-87, ♀ x-85), nos wąski i dość wąski (x-69); profil nosa wypukły / garbaty + cechy odmiany żółtej w różnym nasileniu

Przykład 5. Henkey G.., Rusze-környéki tatárok embertani vizsgálata [w:] Anthropolgia Hungarica, XI, 1972, s. 137-164

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 161; wskaźnik główny: 78.64 (wydłużona głowa); wskaźnik twarzy całkowity: 83.44 (szeroka twarz); wskaźnik nosowy: 67.79 (nos dość wąski);

wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 69.53 (średnio szerokie czoło w stosunku do głowy); wskaźnik wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 96.02 (jarzma szerokie w stosunku do głowy); wskaźnik wysokości nosa: 48.76 (dość wysokii nos); wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 72.41 (wąska żuchwa w stosunku do twarzy);

kolor oczu: 15 w skali Martina-Schulza (ciemnobrązowe); kolor włosów - Y2 (czarne o granatowym połysku).

wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op] - 192, szerokość głowy [eu-eu] - 151; najmniejsza szerokość czoła [ft-ft] - 105; szerokość twarzy [zy-zy] - 145; wysokość twarzy [n-gn] - 121; szerokość żuchwy [go-go] - 105; wysokość nosa - 52; szerokość nosa - 30;

Typ anatolijski (HZ), frakcja pośrednia - Bułgaria (Tatar z okolic Ruse, potomek Tatarów Krymskich osiedlonych tu w XIX wieku).

Antropologia
Fizyczna