Występują trzy frakcje, dwie wahające się między typami macierzystymi i jedna pośrednia. Średnie dla frakcji na podstawie serii ze Struktury Antropologicznej Polski.
kromanionoidalna (Ye) - złozona z osobników względnie jasnopigmentowanych w porównaniu z pozostałymi frakcjami - włosy od ciemnoblond do kasztanowatych (Q-S), oczy jasne (8-16), ale różniących się od typu AY kasztanowatymi włosami (R-S) lub rzadzej niższym wzrostem, a od kromanionoidów poza pigmentacją, również pośredniogłowością i nosem wąskim, jeśli jest średnio szeroki (70-75) to skojarzony ze średnio szeroką lub wąską twarzą (84-92), lub odwrotnie szeroka twarz (x-83) występuje z nosem wąskim (x-69)
pośrednia (ye) - jednostki ubarwione dysharmonijnie -włosy ciemne (T-W), oczy jasne 8-16, lub włosy Q-S ioczy piwne lub zielonawopiwne (4-7); twarz szeroka (x-83), nos wąski (x-69) lub twarz średnia do wąskiej (84-92) i nos (70-75)
śródziemnomorska (yE) - wzrost raczej wysoki i głowa często długa (x-76); ciemnopigmentowana: kombinacja oczy piwne (4-5) i włosy ciemnoszatynowe (T-V) lub oczy jasnopiwne i zielonawopiwne (6-7) i włosy w zakresie (T-W); twarz szeroka (x-83), nos z reguły dość wąski (66-69), jeśli nos jest węższy (x-65) lub występuje twarz średnio szeroka (84-87) to w skojarzeniu z mocno wklęsłym profilem nosa
różnice z typem kromanionoidalnym (Y) - to obecność pośredniogłowości, niższy wzrost, obecność węższych nosów i średnio szerokich lub wąskich twarzy, oraz ciemniejsza pigmentacja
różnice z typem śródziemnomorskim (E) - poza wyższym wzrostem, często szerszy nos i twarz, jaśniejsza pigmentacja, większa, silniej urzeźbiona czaszka, wyraźniejsze łuki nadoczodołowe, grubsze rysy twarzy
różnice z typem teutońskim (AY) - to ciemniejsza pigmentacja, szczególnie włosów i skóry, niższe oczodoły, niższa i słabiej wysklepiona czaszka, dużo niższy górny zakres pośredniogłowości (x-79 vs. x- 82), częściej niższy wzrost i ogólnie inna fizjonomia
różnice z typem litoralnym (EH) - wykluczające się zakresy twarzy i nosa (oraz jego profilu) w poszczególnych frakcjach, jaśniejsza pigmentacja, szczególnie oczu i skóry, niskie oczodoły, wyższy wzrost, obecność fałdy powiekowej, większa i mocniej urzeźbiona czaszka, o wyraźniejszych łukach nadoczodołowych, grubsze rysy twarzy
różnice z typem sublaponoidalnym (EL) - wykluczające się zakresy twarzy i nosa w poszczególnych frakcjach, jaśniejsza pigmentacja oczu i skóry, wyższy wzrost, mocniejsza rzeźba czaszki, większe łuki nadoczodołowe, brak tendencji do fałdy mongolskiej, łuki jarzmowe węższe, kości policzkowe niewystające, policzki nie są pełne, bardziej wyraziste rysy, czaszka trochę bardziej wysklepiona
różnica z typem północno-zachodnim (AE) podana przy jego opisie
typ czuchoński (AQ) może być zbliżony wskażnikowo do przedstawicieli typu (YE) z wąską twarzą i średnio szeroki nosem, ale odóżniają go cechy odmiany żółtej (np. ukośna szpara oczna / lub tendencje do fałdy mongolskiej, prognatyzm zębodołowy, pewne przypłaszczenie twarzy / nosa, sztywne, grube włosy, zółtawy odcień skóry)
typ egejski (AB) może być zbliżony wskażnikowo do przedstawicieli typu (YE) z wąską twarzą i średnio szerokim nosem, ale odóżniają go cechy "południowe" jak np. kędzierzawe włosy; grube, zrośnięte brwi; bardzo obfite owłosienie ciała, ogólnie inne rysy twarzy, choć też "grube" (najlepiej porównać zdjęcia w galeriach typów)
od typu (BK) różni się jaśniejszymi oczami, bądż włosami oraz oczywiście skórą (zależnie od frakcji)
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tego typu.
wzrost: średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w całej populacji polskiej, jest na pewno wyższyró
różny, od niskiego jak u typu śródziemnomorskiego, do cześciej wysokiego jak u kromanionoidów
budowa:
budowa sucho-masywna, ale niezbyt muskularna i nie zawsze harmonijna
wskaźnik twarzowy całkowity: twarz różna, od szerokiej do dość wąskiej (x-92) zależnei od frakcji; twarz szeroka (x-83) i nos średni (70-75) nie występują łącznie, podobnie jak twarz wąska (88-92) i nos wąski (x-69)
wskaźnik nosowy: nos różny od wąskiego do szerokawego (x-75 dla głowy, x-55 dla czaszki) zależnie od frakcji; twarz szeroka (x-83) i nos średni (70-75) nie występują łącznie, podobnie jak twarz wąska (88-92) i nos wąski (x-69)
prognatyzm zebodołowy: przeważnie ortognatyzm; dla czaszek [wg Wiercińskiego] średnio mezognatyzm zębodołowy bardzo słaby 13 (11-15) w skali Michalskiego
wskaźnik szczękowy Virchowa: średnio dla czaszki (♂) 72.5 (68-77) i dla (♀) 70 (66-75) - szczęka wąskawa w stosunku do wysokości twarzy
wskaźnik szczękowo-jarzmowy: średnio dla czaszki (♂) 70.90 (68-72) - szczęka wąska w stosunku do łuków jarzmowych
kolor włosów: ciemne (ale bez odcieni najciemniejszych), rzadziej szatynowe w jaśniejszych odcieniach (kasztanowate) i ciemny blond (Q-W w skali Fischera-Sallera lub 5-26 w skali Fischera), czasami też ciemnorude
1. Ubarwienie tej formy cechuje się naogół pewnym jak gdyby stonowaniem, nie jest to kontrastowa dysharmonijność jak u typu północno-zachodniego (AE).
2. Wskaźnik twarzowy całkowity w Strukturze Antropologicznej Polski został oznaczony na (x-83) i nosowy na (x-69), w późniejszych pracach Michalskiego i jego uczniów wskaźniki był juz wyższe: twarzowy (x-92) i nosowy (x-75). Twarz szeroka (x-83) i nos (70-75) nie występują łącznie, podobnie jak twarz (88-x) i nos (x-69). Wiąże się to z tym że inaczej brakło by określenia dla osobników wysokich, dość ciemno pigmentowanych, pośredniogłowych, z twarzą stosunkowo wąską lub średnio szeroką i nosem średnio szerokim. Typ czuchoński (AQ) nie wchodzi tu w grę ze względu na przejawiane przez niego cechy odmiany żółtej.
3. U Czekanowskiego ujmowano ten typ jako część północno-zachodniego.
W Polsce stanowi 2.56% (wśród przebadanych 36532 mężczyzn z całego kraju, dane dla Polski przedwojennej). Za to częściej spotykany wśród mniejszości niemieckiej w Polsce przedwojennej.
Michalski [1949] podał że 1.3% ale (patrz w Uwagach wyżej), nie zaliczał do YE osobników o wąskiej twarzy (84-x) i szerokawym nosie (70-75). Byli oni częścią typu czuchońskiego (AQ). Po odliczeniu tych z nich, którzy nie wykazywali cech odmiany żółtej wyszło o 1.26% więcej typu YE.
Typ atlantycki (YE) należy do grupy typów północno-zachodnich. Wg Michalskiego w nadatlantyckiej części płn-zachodniej Europy wydaje się występować najczęściej (nie mam niestety zbyt wielu składów typologicznych z tych terenów).
składy typologiczne (w nawiasach frakcje, tam gdzie były podane)
Europa północna
Norwegia (♂) - 2,7%
Lapończycy (♂) - 2.5% i (♀) - 1.9%
Europa północno-zachodnia
Walia (♂) - 6.7%
Europa środkowa
Niemcy, obywatele Polski przedwojennej (♂) - 4.1%
Polska j (♂) - 2.56%
Łużyczanie (♂) - 1.5%
region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 0.3%
Bałkany i Grecja
Grecja, płd. Peloponez (♂) - 3.03% (yE > ye)
Serbia (♂) - 2.6%
Grecja, Kreta (♂) - 1.57% (yE > | Ye, ye | )
Rumunia (Karpaty południowe) dla (♂) - 1.2% i (♀) 0.5%
Europa (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego)
Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współcześności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339 (link do fragmentu)
Kapica Z., Szkice z antropologii historycznej Polski i ziem ościennych: Serie neolityczne, Tom 1, 1958
Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80 (link do fragmentu)
Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu), Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
Michalski I., Struktura Antropologiczna Polski, 1949 link
Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
Wierciński A., Analiza antropologiczna serii czaszek wiślickich z cmentarzyska wczesnośredniowiecznego przy ulicy Batalionów Chłopskich. Wykopaliska w latach 1958 - 1959 [w:] red. Budkowa Z., Odkrycia w Wiślicy, 1963, s. 273-294
Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:
Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40
Eickstedt - w pewnej mierze typ euroafrykański jako odpowiednik frakcji śródziemnomorskiej yE
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do powyższych danych:
♂ - mężczyźni
♀ - kobiety
w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Podane w dalszym opisie średnie dla cech mają znaczenie informacyjne.
Przykład 1. Mała Encyklopedia Powszechna PWN, 1959
Typ atlantycki (YE) - przykład z tablicy nr 26 "Człowiek - typy antropologiczne"
Przykład 2. Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80
Typ atlantycki (Ye), frakcja kromanionoidalna? - Polska
Przykład 3. Becker M., Struktura antropologiczna powiatu płockiego, Notatki Płockie t. 15, nr 3(57), 1970
Typ atlantycki (YE), frakcja pośrednia? - Polska
Przykład 4. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współcześności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339
typ atlantycki (ye),frakcja pośrednia? - Polska
Przykład 5. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współcześności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339
typ atlantycki (YE), frakcja pośrednia? - Polska
podtyp / frakcja kromanionoidalna -oczy jasne; włosy kasztanowate, rzadko ciemnoblond; twarz szeroka i nos wąski; lub twarz wąska albo średnia i nos średnio szeroki (x-75)
Przykład 6. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Typ atlantycki (YE), frakcja kromanionoidalna - Polska. Nie jest to typ teutoński bo na wpływ śródziemnomorski wskazuje niski wzrost. Nie może być też AE bo ma nos na granicy średnio szerokiego, poza tym fizjonomia wskazuje na wpływ kromanionoidalny.
podtyp / frakcja pośrednia -pigmentacja oczu i włosów dysharmonijna; twarz szeroka i nos wąski; lub twarz wąska albo średnia i nos średnio szeroki (x-75)
Przykład 7. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Dodatkowo w skali Coona rozmiar głowy bardzo duży - 353 (długość + szerokość), co podkreśla niewątpliwy wpływ kromanionoidalny.
budowa: l;
Typ atlantycki (ye), frakcja pośrednia - Polska
Przykład 8. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Dodatkowo w skali Coona rozmiar głowy bardzo duży - 356 (długość + szerokość), co podkreśla niewątpliwy wpływ kromanionoidalny.
Typ atlantycki (ye), frakcja pośrednia - Polska. Wzrost za niski i pigmentacja (oczu) za ciemna by mógł być to AY.
Przykład 9. Kapica Z., Postępowanie dowodowe przy ekspertyzach ojcostwa metodą morfologiczno-porównawczą, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 29-40
Przykład 10. Becker M. i Łukaczk B., Migracje żeńskie powiatów płockiego i sierpeckiego, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 3, 1976, s. 39-49
Typ atlantycki (ye), frakcja pośrednia - Polska (określony jako typ północno-zachodnie wg Czekanowskiego)
podtyp / frakcja śródziemnomorska -oczy i włosyciemnopigmentowanr, różniąca się od śródziemnomorców wyższym wzrostem i szeroką twarzą, nos jest wąski; jeśli rzadko występuje twarz średnio szeroka to w skojarzeniu z mocno wklęsłym profilem nosa
Przykład 17. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Dodatkowo ma wg skali Coona bardzo duże wymiary głowy (długość + szerokość = 356 mm).
Typ atlantycki (yE), frakcja śródziemnomorska - Polska. Od typów aE i EH odróżnia go wyraźnie wklęsły nos, od typu E wysoki wzrost, poza tym przewaga cech śródziemnomorskich.
Przykład wykrzyżowania się typu atlantyckiego (YE) z typów mieszanych, na przykładzie realnie przebadanej antropometrycznie rodziny
Przykład 1. Michalski I., Struktura antropologiczna Polski, 1949
Ten dziwny znaczek to niedopigmetnowany (kasztanowate włosy) typ sublaponoidlany (eL). Zobacz więcej o zasadach krzyżowania się ras i typów mieszanych według kierunku morfologiczno-porównawczego.
