Rasa ekwatorialna (X)
- Szczegóły
- Kategoria: Indywidualna typologia rasowa - szkoła morfologiczno-porównawcza
Jedna z ras (typów elementarnych) w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego. Odmiana czarna. Rasa ekwatorialna (względnie typ elementarny ekwatorialny) oznacza się symbolem X. In English: Equatorial race (X).
Ogólna charakterystyka:
Główne cechy:
- wzrost wysoki lub bardzo wysoki (170-x)
- budowa atletyczna, długie nogi
- głowa gównie mezocefaliczna, rzadziej dość długa (wskaźnik główny 75-82), średnio 78, czaszka mała, neo-mezomorficzna
- dość niska i średnio wysklepiona
- twarz średnio szeroka do wąskiej(wsk. twarzowy 83-x)
- profil pionowy twarzy: silnie prognatyczny
- nos szeroki , ale mniej niż w innych rasach odmiany czarnej (wsk. nosowy 82-x), płaski, wklęsły, kości nosowe spłaszczone
- oczodoły średnie do wysokich (wsk. oczodołowy 77-x)
- kolor oczu: oczy bardzo ciemne (1-5)
- kolor włosów: czarne i czarnobrązowe (X-Y)
- kształt włosów: wełniste
- kolor skóry bardzo ciemna, średnio 28 w skali Luschana
- owłosienie ciała brak, zarost bardzo skąpy
- pozostałe: wargi grube
Frakcje:
Występuje dwie frakcje
- centralna Xx (wzrost 174 - x, wskaźnik głowy 77-82, wskaźnik twarzowy całkowity 85-x, wskaźnik nosowy 84-x)
- frakcja peryferyjna xX (wystarczy że posiada się jedną lub więcej cech: wzrost 170-173, wskaźnik głowy 75-76, wskaźnik twarzowy całkowity 83-84, wskaźnik nosowy 82-83).
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
budowa:
- budowa ciała atletyczna
- długie nogi, wskaźnik kończyny dolnej przeciętnie 58.3 (55-60)
- wskaźnik siągu: średni, przeciętnie 105.5 (91-111)
głowa / czaszka:
- wskaźnik głowy: najczęściej mezocefaliczna, rzadziej dość długa (75-82)
- materiał kostny: 74 - 81
- wskaźnik wysokościowo-długościowy - czaszka niska do średniowysokiej x-72 (74?)
- wskaźnik wysokosciowo-szerokosciowy - średnio spłaszczona czaszka (x-93), dla wskaźnika z wysokości usznej x-84
- czaszka niewielka; neo-mezomorficzna
- czoło pochylone u (♂) i wypukłe u (♀)
- z reguły silnie zaznaczone łuki nadoczodołowe u (♂) i brak u (♀)
twarz:
- wskaźnik twarzowy całkowity: od dość szerokiej do dość wąskiej (83-x), z reguły śednioszeroka
- wskaźnik górnotwarzowy: twarz górna średnia do wysokiej (52-x, ♀ 50-x)
- materiał kostny: (♂) 50-x i dla (♀) 48-x
- osobnicy żywi: (♂) 139.2 - oblicze bardzo wysokie
- osobnicy żywi: (♀) 135.2 - oblicze wysokie
- profil pionowy twarzy: silnie prognatyczny u (♂), u (♀) może być mezognatyczny
- średnio wystające kości jarzmowe
- wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy:
- osobnicy żywi: (♂) 93.9 (94-100), jarzma szerokawe
- osobnicy żywi: (♀) 91.4 - dość wąskie
nos:
- wskaźnik nosowy: wprawdzie w zakresie szerokim ale relatywnie węższy niż u innych typów elementarnych odmiany czarnej u obu płci (82-x głowa, 54-x czaszka)
- wybitnie słabo wydatny
- kości nosowe spłaszczone
- nasada nosa silnie wklęsła u (♂) i mało u (♀)
- przegroda nosa uniesiona
- profil nosa: od wklęsłego (wtedy też płaski), przez prosty, do lekko wypukłego (chyba najrzadziej występuje)
Występowanie:
Jest to charakterystyczny składnik ludności zachodniej i centralnej Afryki, przypuszczalnie element dawnej, ciemnoskórej ludności Sahary, w czasach gdy była jeszcze sawanną. Jego wpływy sięgają wschodniej i południowej Afryki.
Michalski [1963] uważał że ekspansja rasy ekwatorialnej (X) może się wiązać z najstarszymi afrykańskimi kulturami kopieniaczymi i pierwotny zasięg pokrywać się z kolebką rodziny językowej bantuidalnej, jak też "Early Neolithic" i "Negro Neolithic" według Howellsa.
składy typologiczne:
- Hausa, płd. Niger - 9%
- Hausa, Nigeria i płd. Niger - 8.5%
- Republika Środkowej Afryki - 5.3%
- Joruba ,Nigeria - 3.7%
- Zulusi, Republika Południowej Afryki - 2.8%
- Czad (rejon Jeziora Czad) - 2%
- Ghana i Togo - 1,9%
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy wg liczebności):
zachodnia Afryka
- Hausa, Nigeria i płd. Niger 37.6% (SX > QX > | X, EX | > BX > KX > NX )
- Hausa, płd. Niger 37.4% (SX > QX > X > EX > BX > KX > NX)
- Joruba ,Nigeria 31.4% (SX > OX > BX > |EX, HX, NX, QX | > KX > XT)
- Ghana i Togo 28.3% (OX > SX > KX > | NX, BX | > | X, QX, HX | )
- Ibo, Nigeria 27.4% (SX > OX > EX > | NX, BX | > HX > | ZX, QX | )
- Mali 14.3% (OX, BX, QX, NX)
- Fulbe, płd. Niger – 10% (SX)
środkowa Afryka
- Republika Środkowej Afryki 29.8% (BX > HX > EX > OX > X > KX > SX > XT )
- Czad (rejon Jeziora Czad) 22.7% (NX > SX > BX > | OX, EX | > XT > | X, AX, KX, QX | > NX )
południowa Afryka
- Zulusi, Republika Południowej Afryki 26.8% (SX > OX > XT > NX > BX > X > | EX, QX |)
wschodnia Afryka
- Etiopia 26.7% - głównie EX i KX
- Sudan 21.5% (BX > KX > EX > HX > QX > | OX, ZX| ) - w większości zmieszany z typami odmiany białej
- Somalia 18.6 (EX > KX > HX > BX > ZX) - w większości zmieszany z typami odmiany białej
północna Afryka
- Egipt - 0.8% (EX > HX > AX > KX }
- Libia (Cyrenajka) - 0.5% ( | KX, HX | > EX > ZX)
BIBLIOGRAFIA:
- Jaworska K., Charakterystyka antropologiczna niektórych szczepów dorzecza Ubangi (Afryka Środkowa), 1962
- Michalska-Wichan J., Charakterystyka antropologiczna szczepu Batonga i ludności Mozambiku [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 37, z. 2, 1971, s. 184-199
- Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
- Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Zulów, Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 29-63
- Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
tylko składy typologiczne / rasowe:
- Becker M., Typy antropologiczne Afryki Zachodniej, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 480-483
- Grabowska J., Uwagi dotyczące składów rasowych niektórych szczepów Sudanu Zachodniego, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 495-498
- Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt [w:] Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
- Różbicka-Biernat L., Somalijczycy w świetle badań antropologicznych, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 490-494
- Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, z. 40, 1970, s. 123-148
- Stolarczyk H., Przyczynek do antropologii ludności południowego Nigru, [w:] Badania populacji ludzkich, UAM w Poznaniu, ser. Antropologia nr 4, 1976,s. 169-178
- Stolarczyk H., Z badań antropologii Sudańczyków, Przegląd Antropologiczny, t. 35 z. 2, 1969, s. 484-490
- Stolarczyk H., Zróżnicowanie antropologiczne niektórych szczepów Afryki Zachodniej, Przegląd Antropologiczny, t. 44, z. 2, 1978, s. 307-315
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do powyższych danych:
- ♂ - mężczyźni
- ♀ - kobiety
- w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
- Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Podane w dalszym opisie średnie dla cech mają znaczenie informacyjne.
Przykład 1. Jaworska K., Charakterystyka antropologiczna niektórych szczepów dorzecza Ubangi (Afryka Środkowa), 1962
Rasa ekwatorialna (X)
Przykład 2. Cipriani L., Osservazioni antropometriche su indigeni asiatici e africani [w:] Archivio per l'Antropologia e la etnologia, vol LX-LXI, 1932, s. 57-105
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 167; wskaźnik główny 75.3 (głowa dość długa); wskaźnik twarzy całkowity - 88.3 (wąska twarz); wskaźnik nosowy - 84.4 (szeroki nos);
wskaźnik wysokościowo-długościowy - 66.1; wskaźnik wysokosciowo-szerokościowy - 87.92;
prognatyzm słaby; profil nosa wklęsły; przegroda nosa uniesiona; kości nosowe spłaszczone; wargi bardzo grube; kształt włosów: wełniste; profil czoła: wypukłe; gałka oczna słabo wypukła;
kolor oczu w skali Martina: 1 (czarnobrązowe); kolor skóru w skali Luschana: 28;
wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 76.6; wskaźnik górnotwarzowy: 53.29; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 91.4; wskaźnik twarzy fizjonomiczny - 135.2; wskaźnik ust - 41.8; wskaźnik wysokości nosa - 39.8;
długość głowy w mm: 186; szerokość głowy w mm: 140
przykład określony w pracy: Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Zulów, Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 29-63
Rasa ekwatorialna (X) - RPA, plemię Zulu