Rasa ekwatorialna (X)
- Szczegóły
- Kategoria: Indywidualna typologia rasowa - szkoła morfologiczno-porównawcza
Jedna z ras (typów elementarnych) w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego. Odmiana czarna. Rasa ekwatorialna (względnie typ elementarny ekwatorialny) oznacza się symbolem X. In English: Equatorial race (X).
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
- ♂ - mężczyźni
- ♀ - kobiety
- w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max), jeśli gdzieś nie ma podanych zakresów przeważnie oznacza że dane dotyczą pojedynczych osobników
Cechy charakterystyczne rasy ekwatorialnej (X):
Ogólna charakterystyka:
Główne cechy:
- wzrost wysoki lub bardzo wysoki (170-x)
- budowa atletyczna, długie nogi
- głowa gównie mezocefaliczna, rzadziej dość długa (wskaźnik główny 75-82), średnio 78, czaszka mała, neo-mezomorficzna
- dość niska i średnio wysklepiona
- twarz ogólnie średnio szeroka (wsk. twarzowy 83-88)
- profil pionowy twarzy: silnie prognatyczny
- nos szeroki , ale mniej niż w innych rasach odmiany czarnej (wsk. nosowy 82-x), płaski, wklęsły, kości nosowe spłaszczone
- oczodoły średnie do wysokich (wsk. oczodołowy 77-x)
- kolor oczu: oczy bardzo ciemne (1-5)
- kolor włosów: czarne i czarnobrązowe (X-Y)
- kształt włosów: wełniste
- kolor skóry bardzo ciemna, średnio 28 w skali Luschana
- owłosienie ciała brak, zarost bardzo skąpy
- pozostałe: wargi grube
Frakcje:
Występuje dwie frakcje
- centralna Xx (wzrost 174 - x, wskaźnik głowy 77-82, wskaźnik twarzowy całkowity 85-x, wskaźnik nosowy 84-x)
- frakcja peryferyjna xX (wystarczy że posiada się jedną lub więcej cech: wzrost 170-173, wskaźnik głowy 75-76, wskaźnik twarzowy całkowity 83-84, wskaźnik nosowy 82-83).
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
budowa:
- budowa ciała atletyczna
- długie nogi, wskaźnik kończyny dolnej przeciętnie 58.3 (55-60)
- wskaźnik siągu: średni, przeciętnie 105.5 (91-111)
głowa / czaszka:
- wskaźnik głowy: najczęściej mezocefaliczna, rzadziej dość długa (75-82)
- materiał kostny: 74 - 81
- czaszka niewielka; neo-mezomorficzna
- czoło pochylone u (♂) i wypukłe u (♀)
- z reguły silnie zaznaczone łuki nadoczodołowe u (♂) i brak u (♀)
twarz:
- wskaźnik twarzowy całkowity: średnio szeroka twarz do niższych wartości wąskiej (83-89)
- wskaźnik górnotwarzowy: twarz górna średnia do wysokiej (49-56)
- materiał kostny: (♂) 50-x i dla (♀) 48-x
- osobnicy żywi: (♂) 139.2 - oblicze bardzo wysokie
- osobnicy żywi: (♀) 135.2 - oblicze wysokie
- profil pionowy twarzy: silnie prognatyczny u (♂), u (♀) może być mezognatyczny
- średnio wystające kości jarzmowe
- wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy:
- osobnicy żywi: (♂) 93.9 (94-100), jarzma szerokawe
- osobnicy żywi: (♀) 91.4 - dość wąskie
nos:
- wskaźnik nosowy: wprawdzie w zakresie szerokim ale relatywnie węższy niż u innych typów elementarnych odmiany czarnej u obu płci (82-x głowa, 54-x)
- wybitnie słabo wydatny
- kości nosowe spłaszczone
- nasada nosa silnie wklęsła u (♂) i mało u (♀)
- przegroda nosa uniesiona
- profil nosa: od wklęsłego (wtedy też płaski), przez prosty, do lekko wypukłego (chyba najrzadziej występuje)
Występowanie:
Jest to charakterystyczny składnik ludności zachodniej i centralnej Afryki, przypuszczalnie element dawnej, ciemnoskórej ludności Sahary, w czasach gdy była jeszcze sawanną. Jego wpływy sięgają wschodniej i południowej Afryki.
Michalski [1963] uważał że ekspansja rasy ekwatorialnej (X) może się wiązać z najstarszymi afrykańskimi kulturami kopieniaczymi i pierwotny zasięg pokrywać się z kolebką rodziny językowej bantuidalnej, jak też "Early Neolithic" i "Negro Neolithic" według Howellsa.
składy typologiczne:
- Hausa, płd. Niger - 9%
- Hausa, Nigeria i płd. Niger - 8.5%
- Republika Środkowej Afryki - 5.3%
- Joruba ,Nigeria - 3.7%
- Zulusi, Republika Południowej Afryki - 2.8%
- Czad (rejon Jeziora Czad) - 2%
- Ghana i Togo - 1,9%
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy wg liczebności):
zachodnia Afryka
- Hausa, Nigeria i płd. Niger 37.6% (SX > QX > | X, EX | > BX > KX > NX )
- Hausa, płd. Niger 37.4% (SX > QX > X > EX > BX > KX > NX)
- Joruba ,Nigeria 31.4% (SX > OX > BX > |EX, HX, NX, QX | > KX > XT)
- Ghana i Togo 28.3% (OX > SX > KX > | NX, BX | > | X, QX, HX | )
- Ibo, Nigeria 27.4% (SX > OX > EX > | NX, BX | > HX > | ZX, QX | )
- Mali 14.3% (OX, BX, QX, NX)
- Fulbe, płd. Niger – 10% (SX)
środkowa Afryka
- Republika Środkowej Afryki 29.8% (BX > HX > EX > OX > X > KX > SX > XT )
- Czad (rejon Jeziora Czad) 22.7% (NX > SX > BX > | OX, EX | > XT > | X, AX, KX, QX | > NX )
południowa Afryka
- Zulusi, Republika Południowej Afryki 26.8% (SX > OX > XT > NX > BX > X > | EX, QX |)
wschodnia Afryka
- Etiopia 26.7% - głównie EX i KX
- Sudan 21.5% (BX > KX > EX > HX > QX > | OX, ZX| ) - w większości zmieszany z typami odmiany białej
- Somalia 18.6 (EX > KX > HX > BX > ZX) - w większości zmieszany z typami odmiany białej
północna Afryka
- Egipt - 0.8% (EX > HX > AX > KX }
- Libia (Cyrenajka) - 0.5% ( | KX, HX | > EX > ZX)
BIBLIOGRAFIA:
- Jaworska K., Charakterystyka antropologiczna niektórych szczepów dorzecza Ubangi (Afryka Środkowa), 1962
- Michalska-Wichan J., Charakterystyka antropologiczna szczepu Batonga i ludności Mozambiku [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 37, z. 2, 1971, s. 184-199
- Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
- Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Zulów, Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 29-63
- Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
tylko składy typologiczne / rasowe:
- Becker M., Typy antropologiczne Afryki Zachodniej, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 480-483
- Grabowska J., Uwagi dotyczące składów rasowych niektórych szczepów Sudanu Zachodniego, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 495-498
- Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt [w:] Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
- Różbicka-Biernat L., Somalijczycy w świetle badań antropologicznych, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 490-494
- Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, z. 40, 1970, s. 123-148
- Stolarczyk H., Przyczynek do antropologii ludności południowego Nigru, [w:] Badania populacji ludzkich, UAM w Poznaniu, ser. Antropologia nr 4, 1976,s. 169-178
- Stolarczyk H., Z badań antropologii Sudańczyków, Przegląd Antropologiczny, t. 35 z. 2, 1969, s. 484-490
- Stolarczyk H., Zróżnicowanie antropologiczne niektórych szczepów Afryki Zachodniej, Przegląd Antropologiczny, t. 44, z. 2, 1978, s. 307-315
Przykład 1. Jaworska K., Charakterystyka antropologiczna niektórych szczepów dorzecza Ubangi (Afryka Środkowa), 1962
Rasa ekwatorialna (X)
Przykład 2. Cipriani L., Osservazioni antropometriche su indigeni asiatici e africani [w:] Archivio per l'Antropologia e la etnologia, vol LX-LXI, 1932, s. 57-105
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 167; wskaźnik główny 75.3 (głowa dość długa); wskaźnik twarzy całkowity - 88.3 (wąska twarz); wskaźnik nosowy - 84.4 (szeroki nos);
wskaźnik wysokościowo-długościowy - 66.1; wskaźnik wysokosciowo-szerokościowy - 87.92;
prognatyzm słaby; profil nosa wklęsły; przegroda nosa uniesiona; kości nosowe spłaszczone; wargi bardzo grube; kształt włosów: wełniste; profil czoła: wypukłe; gałka oczna słabo wypukła;
kolor oczu w skali Martina: 1 (czarnobrązowe); kolor skóru w skali Luschana: 28;
wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 76.6; wskaźnik górnotwarzowy: 53.29; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 91.4; wskaźnik twarzy fizjonomiczny - 135.2; wskaźnik ust - 41.8; wskaźnik wysokości nosa - 39.8;
długość głowy w mm: 186; szerokość głowy w mm: 140
przykład określony w pracy: Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Zulów, Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 29-63
Rasa ekwatorialna (X) - RPA, plemię Zulu