W porównaniu z typem wyżynnym (Q) oczywiście wąski nos, który może być też wypukły / garbaty i bardziej wydatny. Bardziej europeidalna fizjonomia czyli mniejsze nasilenie cech odmiany żółtej (wymienione niżej).
Może być identyczny wskaźnikowo z typem orientalnym (K) ale wtedy dodatkowo występują (z reguły nie wszystkie naraz) cechy odmiany żółtej: wysokie i wystające kości jarzmowe; przypłaszczenie twarzy; słabe wcięcie szczękowe; słaby lub brak dołu nadkłowego; wąska i ukośna szpara oczna; ślad lub pełna fałda mongolska; żółtawy odcień skóry; słabe owłosienie ciała. Względnie może mieć rzadko nos szerszy (66-69), względnie twarz średnio szeroką i dość wąską (84-89).
różnice z typami KZ, BZ, EQ przy ich opisach
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tego typu.
wzrost: przeważnie dość wysoki (167-x), przyjmuje się dominację K w tym względzie - średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w wielu populacjach, jest na pewno wyższy
wydatność nosa: wydatniejszy niż u typu wyżynnego (Q), ale średnio dużo mniej wydatny niż u orientalnego (K), dla głowy (m, Libia) 52 i dla dla (♀, Libia) 31.0 (10-52)
szpara oczna: przeważnie wąska i pozioma, rzadziej ukośna
oprawa oka: przeważnie silna fałda powiekowa; fałda mongolska (a raczej jej ślad) rzadsza niż u typu wyżynnego; ale może być tez oko bez fałdy (powieka semicka)
Można go nazwać też jednym z typów "turańskich", czyli typów mieszanych biało-żółtych występujacych głównie w dawnej, radzieckiej Azji Centralnej i terenach przyległych jak północny Afganistan i Sinkiang. Są to jeszcze typy HM, AZ, AM, EZ, EM, KZ, KM - niedługo będą opisane.
Centrum jego występowania znajduje się w południowej Azji Centralnej (antropolodzy radzieccy ludność Turkmenistanu grupowali pod nazwą typu transkaspijskiego, o bardzo zbliżonej charakterystyce). Spotykany też w Azerbejdżanie (gdzie antropolodzy radzieccy wyróżniali właśnie typ o nazwie kaspijski, o trochę bardziej europeidalnej charakterystyce). Oba te typy antropologii radzieckiej były wysokie, długo- lub pośredniogłowe, o wąskiej twarzy oraz nosie i występujących w różnym, ale z reguły słabym nasileniu cechach odmiany żółtej (z reguły cechy oprawy oka i słabe owłosienie ciała).
Prawdopodobnie spotykany w małym odsetku wśród Turków. Żyją też tam to dzisiaj nieliczne, lokalne plemiona Turkmenów. Spotykani też w Iranie, północnym Iraku, Syrii.
Niestety z prac kierunku morfologiczno-porównawczego dysponuje jedynie materiałami z peryferii tego typu (Egipt i tym bardziej Libia). Tutaj jest to głównie rezultat ekspansji tureckiej w okresie nowożytnym (XVI-XIX wiek). Oraz bardzo fragmentaryczną charakterystyką Orczykowskiej dla Tadżyków z Pamiru, gdzie mimo bliskości typ KQ występuje bardzo rzadko (gdyż jest to typ charakterystyczny dla ludności stepowo-pustynnej, nie wysokogórskiej).
Nieliczne ślady tego typu wg Wiercińskiego występują już w znaleziskach ze starożytnego Egiptu. Prawdopodobnie jako infiltrat z Bliskiego Wschodu. Lub co bardziej możliwe, wynik mieszania się północnoafrykańskiego typu BQ z lokalnymi pochodnymi typu elementarnego orientalnego?
Dla porównania:
Na pewno w Turkmenii stanowi jeśli nie bezwzlględną, to względną większość. Występowanie w północnej Afryce to skutek panowania tureckiego [Michalski 1964].
Michalska-Wichan J., Struktura antropologiczna ludności Mongolii [w:] Acta Universitatis Lodzensis. Folia Zoologica et Anthropologica, t. 4, 1986, s. 79-138
Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, 1964, s. 209-238
Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
Orczykowska Z., Klucz antropologiczny do określania ludności regionu Śródziemnomorza i jego azjatyckich peryferii [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 24, z. 2, 1958, s. 565-580
Stolarczyk H., Budowa ciała mieszkańcw Cyrenajki, Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 1-28
Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139
Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 40, 1970, s. 123-148
Wierciński A., Analiza struktury rasowej starożytnego Egiptu w epoce przeddynastycznej [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 56, 1963
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do powyższych danych:
♂ - mężczyźni
♀ - kobiety
w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
podtyp / frakcja orientalna (Kq) - twarz wąska (88-x); nos wąski (x-69), ale słabo wydatny (profil wklęsły - prosty)
Przykład 1. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, pp. 209-238, 1964
