W typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego typ mieszany, międzyodmianowy (biało-żołty) między między rasami kromanionoidalna (Y) wyżynną (Q). Typ pseudokromanionoidalny oznacza się symbolem YQ.
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
- ♂ - mężczyźni
- ♀ - kobiety
- w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Cechy charakterystyczne typu kromanionoidalno-wyżynnego (YQ):
Główne cechy:
- wzrost wysoki, rzadziej średni
- głowa długa lub bardzo długa (wskaźnik główny x-76)
- twarz szeroka do średniej (wsk. twarzowy: x-87), przeważnie mezognatyczna lub z prognatyzmem alweoralnym, czasem przypłaszczona
- charakterystyczne rysy twarzy typowe dla mieszańców między odmianą białą i żółtą
- nos średni do szerokiego (wsk. nosowy 70-x), nieraz przypłaszczony, profil z reguły wklęsły
- szczęka dość szeroka
- oczodoły bardzo niskie
- kolor oczu: oczy zielone lub piwne, rzadziej niebieskie,
- oprawa oka: z silną fałda powiekową, niekiedy śladem mongolskiej
- kolor włosów: włosy częściej ciemne niż jasne
- kolor skóry: płowa z odcieniem żółtawym
Frakcje:
- wyżynna (yQ) - twarz średnia (84-87)
- kromanionoidalna (yQ) - twarz szeroka (x-83)
Różnice z innymi typami:
- Od typu elementarnego kromanionoidalnego (Y) odróżnia go ciemniejsza pigmentacja, przypłaszczenie twarzy i nosa, tendencja do prognatyzmu zębodołowego, występowanie twarzy średnio szerokich, możliwość mongoloidalnej oprawy oka
- Od typu elementarnego wyżynnego (Q) odróżnia go występowanie jasnej pigmentacji, obecność twarzy szerokiej, słabsze nasilenie cech odmiany żółtej w fizjonomii
- różnica z typem (YL) przy jego opisie
wzrost:
- przeważnie wysoki, rzadziej średni
głowa / czaszka:
cechy opisowe czaszki:
- czaszka duża; archimorficzna; bardzo masywna, silnie urzeźbiona
- czaszka w normie wierzchołkowej średnio 18 (17-19) w skali Michalskiego, co daje kształt jajowaty tępy
- czaszka w normie potylicznej średnio 12 (11-12) co daje kształt jajowato-romboidalny wydłuzony w skali Michalskiego
- potylica tępo nawisła, średnio 5 (2-10) w skali Michalskiego
- ciemię słabo wzniesione, średnio 5 (3-10) skali Michalskiego
- pochylenie czoła dla czaszki średnio w skali Michalskiego 5 (4-7) co daje czoło dość słabo pochylone
- z reguły wydatne łuki nadoczodołowe; gładzizna przeciętnie 6 (5-8) w skali Michalskiego, czyli płasko wypukła
nos:
cechy opisowe nosa (głowa)
- profil najczęściej wklęsły
- grzbiet nosa niekiedy mniej lub bardziej przypłaszczony
cechy opisowe nosa (czaszka)
oczy:
- kolor oczu: przeważnie zielonkawe, rzadziej piwne lub niebieskie
- oprawa oka: fałda powiekowa silnie rozwinięta, nieraz ślad fałdy mongolskiej
włosy:
- kolor włosów: różny, od ciemnego do dość jasnego
skóra:
- kolor skóry: różny, najczęściej płowy z odcieniem żółtawym
Występowanie:
Typ pseudokromanionoidalny (YQ) należy do grupy typów archaicznych. Aktualnie w Polsce bardzo rzadki. W dawniejszych epokach liczniejszy. Wg Dzierżykraja-Rogalskiego licznie występował (łącznie z typem elementarnym kromanionoidalnym) w średniowieczu wśród bałtyjskiego plemienia Jaćwingów z północno-wschodniej Polski. Zbliżony jest też do typu ludności (określonego przez radzieckiego antropologa Czeboksarowa) występującej w starożytności w rejonie Litwy, Łotwy i Estonii.
Występowanie pochodnych typu elementarnego wyżynnego (Q) wśród ludności Polski przedwojennej, koncentrowało się w rejonach będących dawnymi pustkami rubieżnymi, między terytoriami poszczególnych plemion słowiańskich (Polan, Wiślan, Mazowszan itd.). Wskazuje to wg Michalskiego że byli to potomkowie ludności przedsłowiańskiej, zepchnięci w tereny pograniczne. Prawdopodobnie wywodzący się z kultur prafińskich lub nawet kultur górnopaleolitycznych kręgu północno-wschodniego. Na pochodzenie związane z ludnością fińską wskazuje też maksimum północno-wschodnie występowania tego typu w Polsce przedwojennej (czyli obecna północno-zachodnia Białoruś).
BIBLIOGRAFIA:
- Dzierżykraj-Rogalski T., Dwie nowe rekonstrukcje Jaćwingów [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, nr 1(25), t. 7, 1964, s. 14-18
- Dzierżykraj-Rogalski T., Z badań nad niektórymi zagadnieniami typologicznymi i populacyjnymi Jaćwingów [w:] Pamiętnik Pierwszej Konferencji Nauk Historycznych poświęconej badaniom ziem północno-wschodniej Polski w Białymstoku. Białost. Tow. Nauk., Białystok, 1964, s. 65-75
- Kapica Z., Analiza antropologiczna materiałów osteologicznych z cmentarzyska kultury łużyckiej (Hallstatt C) w Częstochowie-Rakowie [w:] red. Błaszczyk W., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, 1965
- Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współczesności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339 (link do fragmentu)
- Kapica Z., Szkice z antropologii historycznej Polski i ziem ościennych: Serie neolityczne, Tom 1, 1958
- Kapica Z., Zagadnienia antropologiczne [w:] red. Głębowicz B., Monografia Brześcia Kujawskiego, 1970 (link do fragmentu)
- Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
- Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
- Michalski I., Struktura Antropologiczna Polski, 1949 link
- Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
- Wiercińska A., The main anthropological types in Poland as viewed cranioscopically [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35, 1969, s. 359-362
- Wierciński A., Analiza antropologiczna serii czaszek wiślickich z cmentarzyska wczesnośredniowiecznego przy ulicy Batalionów Chłopskich. Wykopaliska w latach 1958 - 1959 [w:] red. Budkowa Z., Odkrycia w Wiślicy, 1963, s. 273-294
- Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
Przykład 1. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współcześności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339
Typ pseudokromanionoidalny (YQ) - Polska
Przykład 2. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współczesności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339
Typ pseudokromanionoidalny (YQ) - Polska
Przykład 3. Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, 1934 / Przykład opisany też w pracy Żejmo-Żejmisa "Struktura rasowa Skandynawii".
Typ pseudokromanionoidalny (YQ) - Norwegia.
Przykład 4. Dzierżykraj-Rogalski T., Dwie nowe rekonstrukcje Jaćwingów [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, nr 1(25), t. 7, 1964, s. 14-18
Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ)
Materiał kostny:
Przykład 5. Dzierżykraj-Rogalski T., Dwie nowe rekonstrukcje Jaćwingów [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, nr 1(25), t. 7, 1964, s. 14-18
Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ) - etapy rekonstrukcji osobnika z przykładu 3. Widać m.in. prognatyzm alweoralny szczęki górnej, wyraźne łuki nadoczodołowe
Przykład 6. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955
Typ pseudokromanionoidalny (YQ)
Przykład 7. Kapica Z., Analiza antropologiczna materiałów osteologicznych z cmentarzyska kultury łużyckiej (Hallstatt C) w Częstochowie-Rakowie [w:] red. Błaszczyk W., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, 1965
Typ pseudokromanionoidalny (YQ)
