Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ)

W typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego typ mieszany, międzyodmianowy (biało-żołty) między między rasami kromanionoidalna (Y) wyżynną (Q). Typ pseudokromanionoidalny oznacza się symbolem YQ.

Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi

Objaśnienia do poniższych danych:

  1. ♂ - mężczyźni
  2. ♀ - kobiety
  3. w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)

Cechy charakterystyczne typu kromanionoidalno-wyżynnego (YQ):

Główne cechy:

  • wzrost wysoki, rzadziej średni
  • głowa długa lub bardzo długa (wskaźnik główny x-76)
  • twarz szeroka do średniej (wsk. twarzowy: x-87), przeważnie mezognatyczna lub z prognatyzmem alweoralnym, czasem przypłaszczona
  • charakterystyczne rysy twarzy typowe dla mieszańców między odmianą białą i żółtą
  • nos średni do szerokiego (wsk. nosowy 70-x), nieraz przypłaszczony, profil z reguły wklęsły
  • szczęka dość szeroka
  • oczodoły bardzo niskie
  • kolor oczu: oczy zielone lub piwne, rzadziej niebieskie,
  • oprawa oka: z silną fałda powiekową, niekiedy śladem mongolskiej
  • kolor włosów: włosy częściej ciemne niż jasne
  • kolor skóry: płowa z odcieniem żółtawym

Frakcje:

  • wyżynna (yQ) - twarz średnia (84-87)
  • kromanionoidalna (yQ) - twarz szeroka (x-83)

Różnice z innymi typami:

  • Od typu elementarnego kromanionoidalnego (Y) odróżnia go ciemniejsza pigmentacja, przypłaszczenie twarzy i nosa, tendencja do prognatyzmu zębodołowego, występowanie twarzy średnio szerokich, możliwość mongoloidalnej oprawy oka
  • Od typu elementarnego wyżynnego (Q) odróżnia go występowanie jasnej pigmentacji, obecność twarzy szerokiej, słabsze nasilenie cech odmiany żółtej w fizjonomii
  • różnica z typem (YL) przy jego opisie

wzrost:

  • przeważnie wysoki, rzadziej średni

głowa / czaszka:

cechy opisowe czaszki:

  • czaszka duża; archimorficzna; bardzo masywna, silnie urzeźbiona
  • czaszka w normie wierzchołkowej średnio 18 (17-19) w skali Michalskiego, co daje kształt jajowaty tępy
  • czaszka w normie potylicznej średnio 12 (11-12) co daje kształt jajowato-romboidalny wydłuzony w skali Michalskiego
  • potylica tępo nawisła, średnio 5 (2-10) w skali Michalskiego
  • ciemię  słabo wzniesione, średnio 5 (3-10) skali  Michalskiego
  • pochylenie czoła dla czaszki średnio w skali Michalskiego 5 (4-7) co daje czoło dość słabo pochylone
  • z reguły wydatne łuki nadoczodołowegładzizna przeciętnie 6 (5-8) w skali Michalskiego, czyli płasko wypukła

twarz:

fizjonomia:

nos:

cechy opisowe nosa (głowa)

  • profil najczęściej wklęsły
  • grzbiet nosa niekiedy mniej lub bardziej przypłaszczony

cechy opisowe nosa (czaszka)

szczęka górna:

oczodoły:

oczy:

  • kolor oczu: przeważnie zielonkawe, rzadziej piwne lub niebieskie
  • oprawa oka: fałda powiekowa silnie rozwinięta, nieraz ślad fałdy mongolskiej

włosy:

  • kolor włosów: różny, od ciemnego do dość jasnego

skóra:

  • kolor skóry: różny, najczęściej płowy z odcieniem żółtawym

Występowanie:

Typ pseudokromanionoidalny (YQ) należy do grupy typów archaicznych. Aktualnie w Polsce bardzo rzadki. W dawniejszych epokach liczniejszy. Wg Dzierżykraja-Rogalskiego licznie występował (łącznie z typem elementarnym kromanionoidalnym) w średniowieczu wśród bałtyjskiego plemienia Jaćwingów z północno-wschodniej Polski. Zbliżony jest też do typu ludności  (określonego przez radzieckiego antropologa Czeboksarowa) występującej w starożytności w rejonie Litwy, Łotwy i Estonii.

Występowanie pochodnych typu elementarnego wyżynnego (Q) wśród ludności Polski przedwojennej, koncentrowało się w rejonach będących dawnymi pustkami rubieżnymi, między terytoriami poszczególnych plemion słowiańskich (Polan, Wiślan, Mazowszan itd.). Wskazuje to wg Michalskiego że byli to potomkowie ludności przedsłowiańskiej, zepchnięci w tereny pograniczne. Prawdopodobnie wywodzący się z kultur prafińskich lub nawet kultur górnopaleolitycznych kręgu północno-wschodniego. Na pochodzenie związane z ludnością fińską wskazuje też maksimum północno-wschodnie występowania tego typu w Polsce przedwojennej (czyli obecna północno-zachodnia Białoruś).

BIBLIOGRAFIA:

  1. Dzierżykraj-Rogalski T., Dwie nowe rekonstrukcje Jaćwingów [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, nr 1(25), t. 7, 1964, s. 14-18
  2. Dzierżykraj-Rogalski T., Z badań nad niektórymi zagadnieniami typologicznymi i populacyjnymi Jaćwingów [w:] Pamiętnik Pierwszej Konferencji Nauk Historycznych poświęconej badaniom ziem północno-wschodniej Polski w Białymstoku. Białost. Tow. Nauk., Białystok, 1964, s. 65-75
  3. Kapica Z., Analiza antropologiczna materiałów osteologicznych z cmentarzyska kultury łużyckiej (Hallstatt C) w Częstochowie-Rakowie [w:] red. Błaszczyk W., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, 1965
  4. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współczesności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339 (link do fragmentu)
  5. Kapica Z., Szkice z antropologii historycznej Polski i ziem ościennych: Serie neolityczne, Tom 1, 1958
  6. Kapica Z., Zagadnienia antropologiczne [w:] red. Głębowicz B., Monografia Brześcia Kujawskiego, 1970 (link do fragmentu)
  7. Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
  8. Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
  9. Michalski I., Struktura Antropologiczna Polski, 1949 link
  10. Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
  11. Wiercińska A., The main anthropological types in Poland as viewed cranioscopically [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35, 1969, s. 359-362
  12. Wierciński A., Analiza antropologiczna serii czaszek wiślickich z cmentarzyska wczesnośredniowiecznego przy ulicy Batalionów Chłopskich. Wykopaliska w latach 1958 - 1959 [w:] red. Budkowa Z., Odkrycia w Wiślicy, 1963, s. 273-294
  13. Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link

Przykład 1. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współcześności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339

Typ pseudokromanionoidalny (YQ) - Polska

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)

 

Przykład 2. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współczesności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339

Typ pseudokromanionoidalny (YQ) - Polska

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)

 

 Przykład 3. Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, 1934 / Przykład opisany też w pracy Żejmo-Żejmisa "Struktura rasowa Skandynawii".

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 169; wskaźnik główny 74.5; wskaźnik twarzy całkowity - 86 (twarz średnio szeroka); wskaźnik nosowy - 70 (średnio szeroki);

wskaźnik wysokościowo-długościowy: 74 (głowa bardzo wysoka); wskaźnik wysokościowo-szerokościowy:  99.395 (głowa skrajnie wysklepiona);

wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 73.3 (bardzo szerokie czoło);

kolor oczu (Martin) - 4 (piwne); kolor włosów (Fischer Saller) - 4 (ciemnobrązowe)

Typ pseudokromanionoidalny (YQ) - Norwegia.

cromagnon

 

Przykład 4. Dzierżykraj-Rogalski T., Dwie nowe rekonstrukcje Jaćwingów [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, nr 1(25), t. 7, 1964, s. 14-18

 Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ)

Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ)

 

 

Materiał kostny:

Przykład 5. Dzierżykraj-Rogalski T., Dwie nowe rekonstrukcje Jaćwingów [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, nr 1(25), t. 7, 1964, s. 14-18

 Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ) - etapy rekonstrukcji osobnika z przykładu 3. Widać m.in. prognatyzm alweoralny szczęki górnej, wyraźne łuki nadoczodołowe

 Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ

 

 Przykład 6. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

płeć: mężczyzna; wskaźnik główny: 73 (czaszka długa); wskaźnik wysokościowo-długościowy: 73 (czaszka średnio wysoka); wskaźnik ciemieniowo-potyliczny: 78.3; wskaźnik twarzy całkowity - 84.2 (twarz szeroka); wskaźnik górnotwarzowy - 49.6 (średnie twarz górna); wskaźnik nosowy - 51 (nos średnio szeroki); wskaźnik oczodołowy [mf] 80.5 (oczodoły średnie);

Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)

yq-89494839843

 

Przykład 7. Kapica Z., Analiza antropologiczna materiałów osteologicznych z cmentarzyska kultury łużyckiej (Hallstatt C) w Częstochowie-Rakowie [w:] red. Błaszczyk W., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, 1965

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

płeć: kobieta; przybliżony wzrost: 154 cm; wskaźnik główny: 75.4 (czaszka bardzo długa); wskaźnik wysokościowo-długościowy]: 72.1 (czaszka średnio wysoka); wskaźnik wys-szerok:  95.7 (czaszka wysklepiona); wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 72.5 (szerokie czoło); wskaźnik twarzy całkowity - 80.2 (twarz bardzo szeroka); wskaźnik górnotwarzowy - 44.3 (bardoz niskie twarz górna); wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 94.9( średnio szerokie jarzma); wskaźnik nosowy - 50 (nos średnio szeroki); wskaźnik oczodołowy [mf] 75 (oczodoły niskie); wskaźnik szczękowy Virchowa: 65.9 (szeroka szczęka); dodatkowo słaby prognatyzm zębodołowy (9 w skali Michalskiego)

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)