Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
♂ - mężczyźni
♀ - kobiety
w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Dodatkowe średnie dla pigmentacji, wydatności nosa i fałdy powiekowej oraz ewentualnych wykluczajacych się zakresów twarzy i nosa w sekcji "Frakcje".
Cechy charakterystyczne typu śródziemnomorsko-armenoidalnego czyli litoralnego (EH):
Występują trzy frakcje (podtypy), dwie wahające się między typami macierzystymi i jedna pośrednia. Średnie dla frakcji na podstawie serii ze Struktury Antropologicznej Polski.
frakcja armenoidalna (eH) - wzrost różny, wskaźnik główny 80-83; twarz szeroka (x-83), nie ma żadnych fizjonomicznych cech laponoidalnych, dość jasna skóra; piwne, nieraz zielonawe oczy (1-7) ale wtedy zawsze skojarzone z armenoidalnym profilem nosa; poza tym profil nosa też może być prosty
frakcja pośrednia (eh) - wzrost różny; wskaźnik główny (80-82), twarz tylko średnio szeroka (84-87), występuje w niej również słabo wklęsły profil nosa, oczy (1-6), poza tym profil od prostego do wypukłego
frakcja śródziemnomorska (Eh) - wzrost (165-x); wskaźnik główny (77-79); twarz szeroka do średniej x-87), oczy (1-6); profil nosa od prostego do wypukłego
Różnice z typami sublaponoidalnym (EL), pseudoalpejskim (YH), czuchońskim (AQ) i atlantyckim (YE) omówione przy ich opisach.
Różnice z typem północno-zachodnim (AE), a właściwie jego frakcją śródziemnomorską (pozostałe są wyraźniej jasno pigmentowane) są najmniejsze przy frakcji pośredniej i śródziemnomorskiej typu litoralnego, armenoidalna ma za szeroką twarz by w ogóle ją porównywać. Frakcja śródziemnomorska (AE) nachodzi w niewielkim stopniu zakresem wskaźnika twarzowego (84-87), osobnicy ci jednak dla odróżnienia mają albo zielonawe oczy (7), lub kasztanowate włosy (R-S), albo szerszy wskaźnik nosa (66-69). Dla czaszek dodatkowo EH ma wyższe oczodoły.
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tego typu.
wzrost: średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w całej populacji polskiej, jest na pewno wyższy
o rysach regularnych, wyrazistych, u kobiet często delikatnych, często tzw "grecki" profil twarzy (patrz przykłady 1,2, 6) - nos i czoło znajdują się niemal w jednej linii
łuki jarzmowe niezaznaczone, dość wąsko rozstawione, wyraźnie rozszerzające się ku uszom
1. Występuje wariant "lewantyński" bardziej armenoidalny i "atlantycki" bardziej śródziemnomorski, który jest bardziej długogłowy, szerokolicy i szerokonosy. Granicą obu w Europie jest mniej więcej Adriatyk [Michalski 1936].
2. Zagadkowy jest brak twarzy wąskich w tym typie. Wg Michalskiego [1949] pozornie wąskolice formy zbliżone do litorałów były zawsze przedstawicielami śródziemnomorskiej frakcji typu północno-zachodniego (AE) w Europie lub typu subarmenoidalnego (KH) w Azji Zachodniej / Afryce Północnej.
Występowanie twarzy szerokich to oczywiście pochodna pochodzenia od armenoidów (H), wśród których takie twarze również występują (obok średnich i wąskich).
2. Michalski [1949] zastanawiał się również czy osobników o oczach zielonawych i szatynowych włosach z frakcji armenoidalnej nie przesunąć do typu pseudoalpejskiego (YH).
3. Wydaje się [Michalski 1949], że właśnie ten typ był szczególnie często stylizowany w klasycznej rzeźbie greckiej.
W Polsce stanowi 1,1% (wśród przebadanych 36532 mężczyzn z całego kraju, dane dla Polski przedwojennej).
Typ litoralny (EH) należy do grupy typów południowo-wschoddnich. Centrum jego występowania to Europa południowo-wschodnia i zachodnia Turcja, częściowo Bliski Wschód i wybrzeża Afryki północnej.
składy typologiczne (w nawiasach frakcje, tam gdzie były podane)
Europa północna
Lapończycy (♂) 1.3% i (♀) 4.6%
Europa północno-zachodnia
Walia (♂) - 1.7%
Europa środkowa
Łużyczanie (♂) - 1.5% i (♀) 1.9%
Ukraińcy z dawnej Galicji (♂) - 1.4%
Polska (♂) - 1.1%
Niemcy (obywatele Polski przedwojennej) dla (♂) - 1%
region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 0.3%
Bałkany i Grecja - szczególnie liczny w południowej Grecji.
Grecja, płd. Peloponez (♂) - 10.61% (Eh > eh)
Grecja, Kreta (♂) - 4.1% (Eh > eh > eH)
Serbia (♂) - 3.6%
Rumunia (Karpaty południowe) (♂) - 2% i (♀) - 3%
Europa (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego)
Cyganie serbscy (♂) - 11.1%
Turcy - liczny w pólnocno-zachodniej, zachodniej i środkowej części kraju.
Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80 (link do fragmentu)
Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
Michalski I., Charakterystyka antropologiczna Sikhów [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIII, z. 1, 1939, s. 50-70
Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
Michalski I., Die Jugoslaven der Dalmatnischen küsten. Beitrag zur kraniologie der Südslaven, 1936
Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, 1953 link
Michalski I.,STRUKTURA - ANTROPOLOGICZNA POLSKI W ŚWIETLE MATERIAŁÓW WOJSKOWEGO ZDJĘCIA ANTROPOLOGICZNEGO. The anthropological structure of Poland in light of the Polish War-Office's materials., 1949 link
Michalski I., Typy antropologiczne Egiptu [w:] Człowiek w czasie i przestrzeni : kwartalnik PTA, 1958, Tom 1, zeszyt 4, s. 192-203 link
Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru, Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
Orczykowska Z., Próba skonstruowania klucza antropologicznego na podstawie klasyfikacji Michalskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 22, z.1, 1959, s. 212-229
Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 40, 1970, s. 123-148
Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:
Cipriani L., Osserviazioni antropometriche su indigeni asiatici e africani [w:] Archivo per L'Antropologia e la etnologia, vol LX-LXI, 1932, s. 57-115
Field H., Contributions to the anthropology of Iran [w:] Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series, Vol. 29,No. 2 (DECEMBER 15, 1939), s. 511, 513-706
Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40
Przykład 1. Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80
Typ litoralny (EH) - Polska
Przykład 2. Stęślicka W., Powstanie odmian ludzkich, 1963
Typ litoralny (EH)
Przykład 3. Mała Encyklopedia Powszechna PWN, 1959
Typ litoralny (EH) - przykład z tablicy nr 26 "Człowiek - typy antropologiczne"
podtyp / frakcja armenoidalna (eH) - wzrost różny, wskaźnik główny 80-83; szeroka twarz (x-83), nie ma żadnych fizjonomicznych cech laponoidalnych, dość jasna skóra; piwne, ale często zielonawe oczy (1-7) ale zawsze skojarzone z ciemnymi włosami (T-Y) i profilem nosa który nigdy nie jest wklęsły.
Przykład 4. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939 (opisane jako wzięte z materiałów I. Michalskiego)
podtyp / frakcja śródziemnomorska (Eh) - wzrost (165-x); wskaźnik główny (77-79); twarz szeroka do średniej x-87), pigmentacja ciemna, oczy brązowe (1-6), włosy (T-Y).
Przykład 5. Kapica Z., Postępowanie dowodowe przy ekspertyzach ojcostwa metodą morfologiczno-porównawczą, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 29-40
Typ litoralny (EH), frakcja śródziemnomorska - Polska
Przykład 6. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, pp. 209-238, 1964
