Jedna z ras (typów elementarnych) odmiany białej w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego. Rasa nordyczna (względnie typ elementarny nordyczny) oznacza się symbolem A. In English: Nordic race (A).
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
♂ - mężczyźni
♀ - kobiety
W nawiasach kwadratowych przed śednimi np. [m, 45] jest podana liczebnośc danej serii męskiej lub kobiecej
w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Podane w dalszym opisie średnie dla cech mają znaczenie informacyjne.
głowa od długiej do krótkawej ( wskaźnik główny: x- 82), najczęściej spotyka się formy średniogłowe (77-80); czaszka dość duża, mezomorficzna, cienkokoścista ale dobrze urzeźbiona; w widoku górnym owoidalna
czoło lekko pochylone, dość wąskie, o wyraźnych łukach brwiowych ale lekko wypukłej gładziźnie
nos wąski (wsk. nosowy: x - 66), wydatny, z wysoką i wąską nasadą i wąskim grzbietem, z profilu prosty (lub lekko falisty) do garbatego lub lekko wypukłego, ale o koniuszku poziomym i ostro zakończonym
szczęka górna wąska; żuchwa wysoka ale niezbyt szeroka, kanciasta; podbródek zaokrąglony
Frakcja centralna - wskaźnik twarzowy całkowity 88-x, osobnicy z wysocy reguły leptosomiczni
Frakcja peryferyczna (dużo rzadsza) - wskaźnik twarzowy całkowity 84-87, osobnicy dodatkowo często barczyści i grubokościści
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
kościec niezbyt masywny, słabe umięśnienie i małe otłuszczenie
głowa w porównaniu z resztą ciała niezbyt duża
szyja długa, o wyraźnie zaznaczonej grdyce
tułów krótki o lekko spadzistych barkach, długiej, płaskiej i niezbyt szerokiej klatce piersiowej, niewielkim obwodzie pasa
płaskie pośladki
pierś u kobiet niewielka, tarczowata lub półkulista
kończyny są długie, słabo umięśnione; nogi u kobiet niezbyt często kształtne, na skutek słabego rozwoju łydek i znacznej skłonności do zmian krzywiczych
dłonie długie, duże i kościste, o długich palcach;
stopy długie, słabo wysklepione, o niskim podbiciu
występują dwie formy czaszki (u obu płci), z których jedna cechuje się większymi wymiarami, silniejszym urzeźbieniem i mocniej pochylonym czołem; druga natomiast kojarzy się mniejsze wymiary i słabszą rzeźbę z bardziej prostopadłym czołem, o wyraźnie zaznaczonych guzach czołowych
kolor oczu: od jasnolazurowej do sinawoszarej z otoczką żółtawą (8-16), najcześciej niebieskie lub szare (12-16), nierzadko zielonawo-niebieskie (8) lub pozostałe mieszane odcienie (9-11), średnio dla mężczyzn 13.6 i 13.53 dla kobiet;
kolor włosów: blond różnych odcieni (A-Q, najbardziej typowe K, M, o, P i Q średnio w skali Michalskiego 24.58 dla mężczyzn i 23.7 dla kobiet ), częściej popielate niż rudoblond, nigdy rude, rzadko skrajnie jasne
Wg Stolarczyka [1999] w magdaleńskich znaleziskach szczątkó ludzkich z Laugerie Basse i Bruniquel niektórzy upatrują formę wyjściową dla typu nordycznego.
W Polsce stanowi 2,8% (wśród przebadanych 36532 mężczyzn z całego kraju, dane dla Polski przedwojennej). Najliczniej spotykany wtedy w północnej, centralnej i północno-wschodniej. części kraju.
Rasa / typ elementarny nordycki (A) należy do grupy typów północno-zachodnich. Występuje najliczniej w populacjach Skandynawii, Islandii, wschodnich terenów nadbałtyckich, w północnych częściach Niemiec oraz w Szkocji. Silne jej wpływy obserwuje w Holandii, Belgii, wschodniej Anglii i północno-wschodniej Francji. W Europie południowej jej bardzo skąpe przymieszki na płw. Pirenejskim, zwiększają się sukcesywnie poprzez północne Włochy, w kierunku Bałkanów. Niewielkie wpływy w postaci przymieszek w typach mieszanych występuja u Berberów z Afryki Północnej, jak też na Kaukazie, wśród Kurdów i Beduinów.
Rasę nordyczną (A) spotyka się też oczywiście wszędzie tam, gdzie mieszkają potomkowie emigrantów europejskich (szczególnie USA, Kanada, Australia, Nowa Zelandia, biali w RPA). Poza tym w północnej Azji rozprzestrzeniła ją kolonizacja rosyjska.
składy typologiczne:
Europa północna i zachodnia
Norwegia (♂) - 38.5%
Walia (♂) - 1.7%
Europa środkowa
Niemcy, obywatele Polski przedwojennej (♂) - 3.1%
Łużyczanie (♂) - 3.1% i (♀) - 3.8%
region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 2.9%
Polska (♂) - 2.8%
Ukraińcy z dawnej Galicji (♂) - 0.3%
Bałkany
słowiańskojęzyczne muzułmanki (♀) - 4.26%
Serbia (♂) - 3.1%
Macedonki prawosławne, wschód (♀) - 3.06%
Grecja, Kreta (♂) 1.26%
Rumunia (Karpaty południowe) dla (♂) - 1.2% i (♀) 1%
Grecja, płd. Peloponez (♂) 0.76%
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy wg liczebności, znak >> oznacza znaczną przewagę nad kolejnymi typami):
Europa północna - w Norwegii dominują rasa nordyczna (A) w czystej formie i typ (AE). U Lapończyków przeważa zaś typ (AL).
Norwegia (♂) - 67.3% (A > AE >> AL > AY > AQ)
Lapończycy, płw. Kola (♂) - 24.8% (AL >> AQ > AE > AY
Laponki, płw Kola (♀) - 18.5% (AL >> AE > AQ > AY)
Europa północno-zachodnia - w Niemczech w rejonach pólnocno-zachodnich przeważają typy (AE) i (AQ), w północno-wschodnich i środkowych (AL). Na drugim, trzecim miejscu zapewne występuje typ (AY).
Niemcy płn. i środkowe (♂) - 43.42% (AL > AE > AY > AQ > A ?)
Walijczycy (♂) - 41.7% (AE >> AL > AQ > A)
Europa środkowa - wyraźna dominacja typu (AL). Z reguły na drugim miejscu jest typ (AE), oprócz Serbów łużyckich u których jest to liczny typ (AH) - około 20%, czym dość zaskakująco nawiązują do swych bałkańskich pobratymców.
Polska (♂) - 42.3 % (AL >> AE > AH > AQ > AY)
Łużyczanie (♂) - 41.5% (AL > AH > AE > A > AY)
Niemcy (obywatele Polski przedwojennej) dla (♂) - 41.3% (AL >> AE > | AY, AH | > AQ)
Łużyczanki (♀) - 40.4% (AL > AH > A > | AE, AY | )
Ukraińcy z Zachodniej Ukrainy (♂) - 37.3% (AL >> AE > AH > AQ > AY)
region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 31.9%
Bałkany pozostałe - na pierwszym miejscu typ dynarski (AH), w Serbii na drugim, bo pierwszy jest tam subnordyczny (AL).
Serbowie (♂) - 36.2% (AL > AH > AE > A > AQ > AY)
Rumunia, Karpaty płd. (♂+♀) 33.1% (AH > AL > AE > AQ > AB > AK > AM > A > AY)
Albania (♂+♀?) - 27.8% (AH > AE > AL > ?)
Macedonia - u kobiet głównie typy (AE), (AL) i (AH), u mężczyzn dodatkowo sporo typu egejskiego (AB).
słowiańskojęzyczne muzułmanki (♀) - 31.91% (AE > AH > AL > | A, AB , AQ | > | AK, AY | )
Macedonki prawosławne, wschód (♀) - 26.53% (AL > AE > AH > AB > A > | AQ, AK | > AY)
słowiańskojęzyczni muzułmanie, wschód (♂) - 25% (AE > AB > | AH, AK , AL, AQ | > AY)
Macedończycy prawosławni, zachód i centrum (♂) - 23.11% (AB > AE > AH > AL > AQ)
Macedończycy prawosławni, wschód (♂) - 20.98% (AE > AL > AB > AH > AQ > AY)
Aromuni, wschód i południe (♂) - 18.59% (AH > AE > AB > AL)
Karakaczanie (♂) - 3.33% (AE)
Grecja - przeważa typ północno-zachodni (AE). Na Krecie sporo typu (AB), na Peloponezie dużo typu dynarskeigo (AH).
Grecja, Kreta (♂) - 24.45% (AE > AB > AH > AL > AY > AK > A)
Grecja, płd. Peloponez (♂) 24.05% (AE > AH > | AL, AK | > AB > | A, AY | )
Europa (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego) - Cyganie nawiązuja zaś do Azji Zachodniej w swych typach mieszanych (AK, AB na drugim miejscu).
Henzel T., Michalski I, Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955 (zobacz opis tej rasy)
Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80 (link do fragmentu)
Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
Michalski I., Die Jugoslaven der Dalmatnischen küsten. Beitrag zur kraniologie der Südslaven, 1936
Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Michalski I., Struktura Antropologiczna Polski, 1949 link
Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
Wierciński A., The Racial Analysis of Human Populations in Relation to Their Ethnogenesis [w:] Current Anthropology, Vol. 3, No. 1 (Feb., 1962), s. 2+9-46 link
tylko składy rasowe:
Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru, Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
Michalski I., Charakterystyka antropologiczna Sikhów [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIII, z. 1, 1939, s. 50-70
Michalski I., From the studies in the Anthropological Structure of the German Nation (North-western Germany), Bulletin de la societe des sciences et des lettres de Łódź, classe III des sciences mathematiques et Naturelles, vol IX, 6, 1958
Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 40, 1970, s. 123-148
składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:
Field H., Contributions to the anthropology of Iran [w:] Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series, Vol. 29,No. 2 (DECEMBER 15, 1939), s. 511, 513-706
Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
Miszkiewicz B, Antropologische Struktur der Mazedonischen Bevölkerung [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, 62, 1961
Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40
Wrzosek A., Ćwirko-Godycki M., Macedończycy. Materjały antropologiczne, 1931
Przykład 0. Morfing na bazie przykładów dla tego typu, dużo z nich nie opublikowanych w tej galerii (teoretyczna przeciętna fizjonomia)
typ elementarny nordyczny (A)
Przykład 1. Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80
Rasa nordyczna (A) - Polska
Przykład 2. Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
Rasa nordyczna (A)
Przykład 3. Łuczak B., Ludnośc Alp Transylwańskich pod względme antropologicznym, Przegląd Antropologiczny t.37, z. 1, 1971, s. 199-210
Rasa nordyczna (A)
Frakcja centralna - wskaźnik twarzowy całkowity 88-x, osobnicy z reguły leptosomiczni
Przykład 4. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
Przykład 5. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Przykłady z prac autorów zagranicznych, pod względem wymiarów i pigmentacji pasujące do charakterystyki danegj frakcji:
Przykład 6. Schreiner K. E., Anthropological Studies in Sogn [w:] Skrifter utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo. I. Mat.-Naturv. Klasse, No. 1, 1951
Rasa nordyczna (A) - Norwegia (Sogndal), frakcja centralna
Przykład 7. Schreiner K. E., Anthropological Studies in Sogn [w:] Skrifter utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo. I. Mat.-Naturv. Klasse, No. 1, 1951
Rasa nordyczna (A) - Norwegia (Hafslo), frakcja centralna
Przykład 8. Schreiner K. E., Anthropological Studies in Sogn [w:] Skrifter utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo. I. Mat.-Naturv. Klasse, No. 1, 1951
Rasa nordyczna (A) - Szwajcaria, frakcja centralna
Przykład 10. Schreiner K. E., Anthropological Studies in Sogn [w:] Skrifter utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo. I. Mat.-Naturv. Klasse, No. 1, 1951
Rasa nordyczna (A) - Szwajcaria, frakcja centralna
Przykład 16. Schreiner K. E., Anthropological Studies in Sogn [w:] Skrifter utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo. I. Mat.-Naturv. Klasse, No. 1, 1951
Rasa nordyczna (A) - Norwegia (Hafslo), frakcja centralna
Osobnicy "supernordyczni", o bardzo niskim wskaźniku głowy
Przykład 17. Schreiner K. E., Anthropological Studies in Sogn [w:] Skrifter utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo. I. Mat.-Naturv. Klasse, No. 1, 1951
Rasa nordyczna (A) - Norwegia (Aurland), frakcja centralna
Przykład 18. Schreiner K. E., Anthropological Studies in Sogn [w:] Skrifter utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo. I. Mat.-Naturv. Klasse, No. 1, 1951
Frakcja peryferyczna (dużo rzadsza) - wskaźnik twarzowy całkowity 84-87, osobnicy dodatkowo często barczyści i grubokościści. Wydaje się przesunieta zależnie od regionu w stronę typu (AL) jak w Polsce lub (AY) jak w Norwegii i prawdopodobnie z nich wykrzyżowana.
Przykład 20. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Przykład 21. Schreiner K. E., Anthropological Studies in Sogn [w:] Skrifter utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo. I. Mat.-Naturv. Klasse, No. 1, 1951
Rasa nordyczna (A) - Norwegia (Vik), frakcja peryferyczna
Przykład 22. Schreiner K. E., Anthropological Studies in Sogn [w:] Skrifter utgitt av det Norske Videnskaps-Akademi i Oslo. I. Mat.-Naturv. Klasse, No. 1, 1951
Rasa nordyczna (A) - Norwegia (Sogndal), frakcja peryferyczna
Przykłady wykrzyżowania się rasy nordycznej (A) z jej typów mieszanych, na przykładzie realnie przebadanych antropometrycznie rodzin
Przykłady 1-4. Michalski I., Struktura antropologiczna Polski, 1949
Zobacz więcej o zasadach krzyżowania się ras i typów mieszanych według kierunku morfologiczno-porównawczego.
Jak widać w pierwszym przykładzie typ subnordyczny rodziców, w obu przypadkach szerokotwarzowy, dał potomstwo nordyczne oraz średnio i wąskotwarzowe. Według zasad polskiej szkoły antropologicznej wszystko się jednak zgadza:)
Przykład 5. Wierciński A., Dziedziczenie typu antropologicznego [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 43, 1958