Rasa pacyficzna (Z)
- Szczegóły
- Kategoria: Indywidualna typologia rasowa - szkoła morfologiczno-porównawcza
- admin
Jedna z ras (typów elementarnych) w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego. Odmiana żółta. Rasa pacyficzna (względnie typ elementarny pacyficzny) oznacza się symbolem Z.
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
- ♂ - mężczyźni
- ♀ - kobiety
- (♂+♀) - oznacza wspólne serie dla kobiet i mężczyzn ale inne, nie zbiorcze dla poprzednio podanych
- w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Cechy charakterystyczne rasy pacyficznej (Z):
Ogólna charakterystyka:
Główne cechy:
- wzrost z reguły dość wysoki (165-x)
- budowa raczej smukła
- głowa pośrednia (wskaźnik główny 77-82), czaszka dość duża, neo-mezomorficzna
- przeważnie wysoka i dość wysklepiona czaszka
- twarz średnio szeroka do wąskiej (wsk. twarzowy 84-x), długie ale niezbyt wystające kości policzkowe, czasem "europeidalne" rysy twarzy
- profil poziomy twarzy: płaskawy
- częsty prognatyzm zębodołowy
- nos wąski (wsk. nosowy x-69), wpypukły, garbaty, rzadziej prosty lub falisty, nasada niska
- oczodoły wysokie do bardzo wysokich (wsk. oczodołowy 82-x)
- kolor oczu: bardzo ciemne (1-4)
- oprawa oka: różna, od powieki semickiej do fałdy mongolskiej, niekidy migdałowaty kształt szpary ocznej
- kolor włosów: czarne (Y)
- kształt włosów: proste sztywne, czasem lekko faliste
- kolor skóry: żółtawośniada różnych odcieni, czasem dość jasna, niekiedy rumieniec
- owłosienie ciała słabe, rzadko średnie
- pozostałe:dół nadkłowy słaby; niezbyt krawędź otworu gruszkowatego nosa
Cechy dyskwalifikujące danego osobnika jako przedstawiciela tej rasy (mimo posiadania innych wyżej wymienionych):
- niska czaszka
- wklęsły nos
- niskie oczodoły
- włosy mocno falujace
- włosy nieczarne
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
wzrost:
- wysoki, rzadziej średni
- Chiny - (♂) 171.8 (165-183)
- Gołdowie (Syberia) - (♂) 168.9 (164-180)
- Korea Północna - (♂) 168.5 (165-172)
- Mongolia (♂) - 167.6 (157-178) - tu niesety są wliczeni błędnie przez Michalską-Wichan osobnicy o wzroście poniżej 165 czyli typ ZI
- Mongolia (♀) - 155.8
średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w całej populacji, jest na pewno wyższy)
głowa / czaszka:
wskaźnik główny: mezocefaliczny
- dla głowy:
- Chiny dla (♂) 80.1 (77-82)
- Gołdowie (Syberia) dla (♂) 79.8 (77-82)
- Korea Północna dla (♂) 81.0 (79-82)
- Mongolia (♂) 81.2 (79-82)
- Mongolia (♀) 81.5 (78-82)
- dla czaszki
- (♂) 78.65 (76-81)
- (♀) 78.5 (76-81)
- (♂+♀) 78.1 (75-81)
wymiary bezwględne głowy (dla osobników żywych) - Chiny dla (♂):
- długość: średnio 188 mm - wydłużona
- szerokość: średnio 151 mm - wąskawa
- wysokość: średnio 130 mm - wysoka
wskaźnik wysokościowo-długościowy:
- dla głowy:
- Chiny dla (♂) 69.2 (65-73) - wysoka głowa
- Gołdowie (Syberia) dla (♂) 60.8 (57-65) - głowa niska
- Korea Północna dla (♂) 70.7 (65-76) - wysoka
- Mongolia (♂) 66 (64-71) - średnio wysoka
- Mongolia (♀) 64.5 (63-67)
- dla czaszki
- (♂) 78.5 (75-82) - wysoka czaszka
- (♀) 77.2 (75-81) - j.w.
- (♂+♀) 79.6 (76-82) - bardzo wysoka
wskaźnik wysokościowo-szerokościowy
- wskaźnik dla głowy:
- Chiny dla (♂) 86.3 (82-92) - głowa dość wysklepiona
- Gołdowie (Syberia) dla (♂) 76.5 (73-82) - dość spłaszczona od góry
- Korea Północna dla (♂) 87.3 (80-94) - wysklepiona
- Mongolia (♂) 79.2 (70-84) - niezbyt spłaszczona
- Mongolia (♀) 78.1 (71-83)
- dla czaszki: przeważnie wysklepiona
- (♂) 98.75 (95-102) - dość wysklepiona dla obu płci
- (♀) 98.35 (95-102) - j.w.
- (♂+♀) 101.9 (97-107) - bardzo wysklepiona
cechy opisowe:
- głowa dość duża
- czaszka neo-mezomorficzna
czoło:
- szerokość czoła: Chiny dla (♂) średnio 108 mm - czoło względnie szerokie
- czoło wysokie w 29% przypadków - Chiny dla (♂)
- dla głowy:
- Chiny dla (♂) 71.3 (65-75) - szerokie czoło
- Gołdowie (Syberia) dla (♂) 67.1 (62-71) - średnio szerokie czoło
- dla czaszki:
- (♂) 65.1 (59-70) - dość wąskie
- (♀) 67.1 (61-72) - wąskawe
- (♂+♀) 64.8 (56-70) - wąskie
wskażnik czołowo-jarzmowy (dla głowy):
- Chiny (♂) 76.36 (68-81) - średnie czoło w stosunku do szerokości twarzy
twarz:
wskaźnik twarzowy całkowity: wąski, rzadziej średni (84-x)
- dla głowy:
- Chiny dla (♂) 91.6 (85-100) - twarz wąska
- Gołdowie (Syberia) dla (♂) 95 (85-100) - twarz bardzo wąska
- Korea Północna dla (♂) 91.7 (89-94) - twarz wąska
- Mongolia (♂) 89.1 (84-95)
- Mongolia (♀) 86.9 (82-92)
- dla czaszki:
- (♂) 93.4 (88-103) - wąska twarz
- (♀) 93.4 (85-105) - j.w.
- (♂+♀) 93.5 (87-101) -j.w.
wskaźnik górnotwarzowy - wysoka twarz górna
- dla głowy:
- Korea Północna (♂) 58.6 (56-61)
- dla czaszki:
- (♂) 56.5 (50-60) - wysokie twarz górna
- (♀) 56.45 (50-64) - bardzo wysokie twarz górna
- (♂+♀) 55.3 (50-60)
wymiary bezwzględne twarzy (dla osobników żywych) - Chiny dla (♂):
- wysokość twarzy całkowita: średnio 128 mm - wysoka
- szerokość: średnio 140 mm - szerokawa
wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy dla głowy:
- Chiny dla (♂) 92.27 - jarzma wąskawe w stosunku do szerokości głowy
- Korea Północna dla (♂) 92.9 (90-95) - jarzma wąskawe w stosunku do szerokości głowy
- Mongolia (♂) 94.8 (88-100)
- Mongolia (♀) 93.9 (90-99)
cechy opisowe:
- niekiedy "europeidalne" rysy twarzy
- kształt twarzy owalny
- długie ale niezbyt wystające kości policzkowe (niezbyt wydatne w 24% przypadków)
- profil poziomy twarzy: płaskawy
- profil pionowy twarzy: z tendencją do prognatyzmu zębodołowego
- fossa praenasalis występuje
nos:
wskaźnik nosowy: wąski lub bardzo wąski
- dla głowy:
- Chiny - (♂) 66.6 (62-69)
- Gołdowie (Syberia) - (♂) 62.0 (56-66)
- Korea Północna - (♂) 62.9 (59-66)
- Mongolia (♂) 63.9 (55-69)
- Mongolia (♀) 63.1 (55-67)
- dla czaszki
- (♂) 44.45 (38-49) - wąski nos u obu płci
- (♀) 45.4 (40-49) - j.w.
- (♂+♀) 43.7 (39-48) - bardzo wąski
- Chiny dla (♂) 43.75 - nos niskawy w stosunku do wysokości twarzy
- Korea Północna dla (♂) 43.9 (40-47) - nos niskawy w stosunku do wysokości twarzy
wymiary bezwględne nosa (dla osobników żywych) - Chiny dla (♂):
- wysokość: 56 mm - dość wysoki
- szerokość: średnio 37 mm - szerokawy
cechy opisowe:
- nasada nosa dość wąska, niska
- profil nosa: wypukły, garbaty, rzadziej prosty lub falisty
- krawędź otworu gruszkowatego nosa na ogół niezbyt ostra
- Korea Północna (♂) 68 (38-88) - wydatny
- Gołdowie (♂) 51.8 (37-70) - niezbyt wydatny
- Mongolia (♂) 75 (40-86) - bardzo wydatny
- Mongolia (♀) 61 - wydatny
górna szczęka i żuchwa
wskaźnik szczękowy (dla czaszki):
- (♂) 76.5 (70-83) - szczęka wąska
- (k) 77.5 (70-85) - bardzo wąska
- (m+k) 73.8 (66-80)
wskaźnik wysokości górnej wargi:
- Mongolia (♂) 42 (36-49) - średnia odległość między ustami, a podstawą nosa
- Mongolia (♀) 42.9 (36-49) - średnia odległość
- Mongolia (♂) 83.2 (77-92) - wąska żuchwa w stosunku do wysokości twarzy
- Mongolia (♀) 82.5 (75-90) - wąska żuchwa
cechy opisowe:
- dół nadkłowy słaby
- tendencja do prognatyzmu w okolicy zębodołowej:
- Chiny dla (♂) 48% prognatyzmu alweolarnego
- Gołdowie (Syberia) dla (♂) 100% j.w.
- Korea Północna dla (♂) 66.7% j.w.
- Mongolia (♂) 45 (20-80) - silny mezognatyzm alweolarny
- Mongolia (♀) 51 (20-80) - słaby prognatyzm alweolarny
oczodoły:
- wskaźnik oczodołowy [mf] - wysoki (82-x)
- (♂) 87.95 (82 - 97) - oczodoły bardzo wysokie
- (♀) 88.59 (82-97) - wysokie
- wskaźnik oczodołowy [d] (♂+♀) 97.1 (89-108) - wysokie
- kształt: okrągławe
oczy:
- kolor oczu: oczy ciemne, (1-4), jasnobrunatne w 86% przypadków, często z odcieniem "rdzawym"
- szpara oczna szeroka, pozioma, ale często może być też ukośna, czasami może występować wręcz jej migdałowaty kształt jak u typu orientalnego
- Chiny (♂) pozioma w 40% przypadkach
- Mongolia (♂) 35.4 (16-50) - niemal pozioma
- Mongolia (♀) 28.4 (16-83) - tendencja do skośności w górę
- ukształtowanie powieki górnej: różna, od powieki semickiej do fałdy mongolskiej
- Chiny dla (♂) brak fałdy mongolskiej w 24% przypadków
- Gołdowie (Sybieria) dla (♂) brak fałdy mongolskiej w 54% przypadków
- Mongolia (♂) 72 - f. mong. dość silna (f. mong. wybtinie słaba 20 - f. mong. uderzajaco silna 96)
- Mongolia (♀) 79 - f. mong. dośc silna (f. mong. ślad 64 - f. mong. wybitnie silna 96)
włosy:
- kolor włosów: czarne (Y), Michalski [1955] podawał ze znakiem zapytanie opcję występowania włosów czarnobrązowych (X)
- kształt włosów: proste, rzadko lekko faliste (5%)
- sztywne
skóra:
- kolor skóry: żółtawośniada różnych odcieni, czasem prawie biała z lekko żółtawym odcieniem
- Chiny (♂) 8.9 (7-13) (w skali von Luschana)
- Korea Północna (♂) niezbyt ciemna (żółtawo śniada - zółtawa ciemna)
- niekiedy występuje rumieniec
owłosienie:
- zarost i owłosienie ciała słabe, rzadko średnie (obfity zarost w 20% przypadków)
Występowanie:
Element ten jest charakterystycznydla płn. (lessowych i nizinnych) Chin, w całym kraju liczny w wyższych warstwach ludności chińskiej, Korei i Mandżurii, ale jego wpływy sięgają daleko do płd.-wsch. Azji (np. wyspa Celebes). Bardziej na zachód spotyka się tą rasę u części Baszkirów i Turkmenów.
Oraz obejmują różne grupy Indian (niektóre plemiona północnoamerykańskie oraz andyjskie). Poza tym swpotykany wśród Maorysów.
składy typologiczne:
- Gołdowie (♂) 20.34%
- Chiny (♂) 19.27%
- Mongolia (♂) 4.5% - wliczono tu jednak też osobników o wzroście 157-164 którzy powinni być we frakcji pośredniej typu ZI.
- Mongolia (♀) 3.4% - seria [Stolarczyk 1976]
- Korea Północna (♂) 3.79% - seria [Niemiec 1965]
- Korea Północna (♂) 2.9% - seria [Stolarczyk 1976]
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy wg liczebności)
Wschodnia Azja
- Gołdowie (♂) - 50% (ZI > ZQ > Z > LZ > MZ)
- Gołdowie (♀) - 44.83% (ZQ > LZ > ZI > MZ)
- Chiny (♂) - 35.3% ( | Z + ZQ | > LZ > MZ > ZI)
- Chamneganie, plemię Ewenków (♂+♀) - 31.7% (nie ma podziału na typy)
- Korea Północna (♂) - 31.1% (LZ > ZQ > MZ > ZI > Z > EZ) - seria [Stolarczyk 1976]
- Korea Północna (♂) - 29.53% (LZ > ZQ > MZ > Z > ZI) - seria [Niemiec 1965]
- Mongolia (♀) - 26.3% (LZ > ZQ > MZ > Z > ZI > EZ/KZ/HZ)
- Korea Północna (♀) - 25% (LZ > ZQ > MZ > ZI) - seria [Stolarczyk 1976]
- Mongolia (♂) - 24.8% (LZ > ZQ > MZ > Z > EZ/KZ/HZ > ZI > |BZ,YZ| > AZ)
- Oroczoni (♂+♀) - 20% ( ZQ > | ZI, LZ |)
- Wietamczycy (♂+♀) - 11.3% (nie mam podziału na typy)
zachodnia Azja
- Tadżykistan (♂) - 2.79% (HZ > | AZ, EZ | > KZ)
Europa
- Rumunia, Karpaty płd (♂+♀) - 0.2% (AZ)
BIBLIOGRAFIA:
- Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955 (zobacz opis tej rasy)
- Michalska-Wichan J., Struktura antropologiczna ludności Mongolii [w:] Acta Universitatis Lodziensis, Folia Zoologica et Anthropologica, 4, 1986, s. 79-138
- Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
- Michalski I., Składniki rasowe Chińczyków, 1938
- Michalski I., Składniki rasowe Chińczyków, odbitka ze sprawozdań TNW XXXI, Wydział IV, str 1 - 4, 1938
- Niemiec S., Analiza antropologiczna studentów Koreańczyków [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 18, 1965, s. 5-53
- Poniatowski S., Gołdowie, Oroczoni: tablice antropometryczne, 1914 link
- Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków cz. I, [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 81-108
- Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków cz. II, {w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 3, 1976, s. 3-28
- Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
- Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
- Wierciński A., The Racial Analysis of Human Populations in Relation to Their Ethnogenesis, Current Anthropology, Vol. 3, No. 1 (Feb., 1962), s. 2+9-46 link
- Wokroj F., Ludność nadamurska w świetle antropologicznych materiałów Stanisława Poniatowskiego [w:] Lud, nr 50, 1966, s. 121-189
Odpowiedniki w innych typologiach:
- typ pacyficzny w typologii Czekanowskiego
- Sinidzi - Eickstedt
- podrasa indonezyjska - Hotton
- rasa sinidzka - Lundman
Przykład 1. Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
Rasa pacyficzna (Z)
Przykład 2. Stolarczyk H., Charakterystyka antropologiczna Koreańczyków. Część I, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 81-108
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 171.2; wskaźnik główny 80.0; wskaźnik twarzy całkowity - 94.4; wskaźnik nosowy - 59.3;
wskaźnik wys-dług. - 70.0; wskaźnik wys-szerok. - 87.5;
wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 93.4; wskaźnik górnotwarzowy - 57.7; wskaźnik wysokości nosa - 44.0;
kolor skóry śniadożółtawa ciemna; kolor oczu - 79; kolor włosów - Y;
profil nosa: falisto-garbaty; oprawa oka: fałda mongolska średnia; kształt włosów - proste sztywne; prognatyzm zębodołowy - słaby
Rasa pacyficzna (Z) - Korea
Przykład 3. Vlcek E.., A contribution to the anthropology of Khalkha-Mongols [w:] Acta Facultatis Rerum Naturalium Univ. Com., Anthropologia, Tom IX, Fasc. VI-VII, 1965, s. 283-367
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 168.6; wskaźnik główny 79.4 (wydłużona głowa); wskaźnik twarzy całkowity - 84.4 (średnio szeroka); wskaźnik nosowy - dosć wąski;
obwód głowy w mm: 575;
waga: 61.5; wskaźnik Rohrera: 1.28; wzrost na siedząco: 88 cm; wskaźnik długości korpusu ciała: 52.19
kolor oczu - 12 (brązowe w skali Martina-Schulzta); kolor włosów: Y (czarne);
wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op]: 194; szerokość głowy [eu-eu]: 154; szerokość twarzy [zy-zy]:147; wysokość twarzy [n-gn]: 124;
Rasa pacyficzna (Z) - Mongolia
Przykład 4. Vlcek E.., A contribution to the anthropology of Khalkha-Mongols [w:] Acta Facultatis Rerum Naturalium Univ. Com., Anthropologia, Tom IX, Fasc. VI-VII, 1965, s. 283-367
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 155.5; wskaźnik główny 81.5 (króktawa głowa); wskaźnik twarzy całkowity - 87.9 (wąska); wskaźnik nosowy - dość wąski;
obwód głowy w mm: 550;
waga: 64.7; wskaźnik Rohrera: 1.72; wzrost na siedząco: 82.5 cm; wskaźnik długości korpusu ciała: 53.05
kolor oczu - 13 (brązowe w skali Martina-Schulzta); kolor włosów: W (ciemnobrązowe);
wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op]: 184; szerokość głowy [eu-eu]: 150; szerokość twarzy [zy-zy]:141; wysokość twarzy [n-gn]: 124;
Rasa pacyficzna (Z) - Mongolia
Przykład 5. Poniatowski S., Fotografie z Syberii, 1914 link
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
dane antropometryczne z Poniatowski S., Gołdowie, Oroczoni: tablice antropometryczne, 1914 link
wzrost - 166.3; wskaźnik główny 82.35 (wydłużona głowa); wskaźnik twarzy całkowity - 92.47 (bardzo wąska); wskaźnik nosowy - 58.33 (bardzo wąski)
wskaźnik wysokosciowo-długościowy - 72.73 (bardzo wysoka głowa); wskaźnik wys-szerok. - 88.31 (bardzo wysklepiona głowa); wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 63.46 (wąskie czoło w stosunku do szerokości głowy)
wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 94.81 (jarzma dość szerokawe w stosunku do głowy); wskaźnik twarzowo-żuchwowy: 90.46 (żuchwa szeroka w stosunku do wysokosci twarzy), wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 83.56 (żuchwa szeroka w stosunku do szerokości twarzy); wskaźnik wysokości nosa - 44.44 (niskawy);
waga: 67.2; wskaźnik Rohrera: 1.15;
kolor oczu - 5 (jasnobrązowe); kolor skóry: jasna; włosy: ciemnobrązowe
wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op]: 187; szerokość głowy [eu-eu]: 154; wysokość głowy [t-v]: 136; najmniejsza szerokość czoła [ft-ft]: 98; szerokość twarzy [zy-zy]:146; wysokość twarzy [n-gn]: 135; szerokość żuchwy [go-go]: 122; wysokość nosa [n-sn]: 601; szerokość nosa [al-al]: 35
Rasa pacyficzna (Z) - plemię Gołdów (Syberia)
Przykład 6. Poniatowski S., Fotografie z Syberii, 1914 link
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
dane antropometryczne z Poniatowski S., Gołdowie, Oroczoni: tablice antropometryczne, 1914 link
wzrost - 180.1; wskaźnik główny 79.46 (wydłużona głowa); wskaźnik twarzy całkowity - 88 (wąska); wskaźnik nosowy - 65.67 (wąski)
wskaźnik wysokosciowo-długościowy - 71.799 (bardzo wysoka głowa); wskaźnik wys-szerok. - 90.32 (niezbyt wysklepiona głowa); wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 67.1 (wąskie czoło w stosunku do szerokości głowy)
wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 96.77 (jarzma dość szerokie w stosunku do głowy); wskaźnik twarzowo-żuchwowy: 87.12 (żuchwa średnio szeroka w stosunku do wysokosci twarzy), wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 76.67 (żuchwa średnio szeroka w stosunku do szerokości twarzy); wskaźnik wysokości nosa - 46.21 (wysokawy);
waga: 67.2; wskaźnik Rohrera: 1.15;
kolor oczu - 5 (jasnobrązowe); kolor skóry: jasnobrązowa; włosy: ciemnobrązowe
wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op]: 195; szerokość głowy [eu-eu]: 155; wysokość głowy [t-v]: 140 mm (możliwe że wysokość jest źle zmierzozna); najmniejsza szerokość czoła [ft-ft]: 104; szerokość twarzy [zy-zy]:150; wysokość twarzy [n-gn]: 132; szerokość żuchwy [go-go]: 115; wysokość nosa [n-sn]: 61; szerokość nosa [al-al]: 40
Rasa pacyficzna (Z) - plemię Gołdów (Syberia)
Przykład 7. Michalski I., Składniki rasowe Chińczyków, 1938
Rasa pacyficzna (Z) - Chiny