Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
♂ - mężczyźni
♀ - kobiety
w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Dodatkowe średnie dla pigmentacji, wydatności nosa i fałdy powiekowej oraz ewentualnych wykluczających się zakresów twarzy i nosa w sekcji "Frakcje".
Cechy charakterystyczne typu kromanionoidalno-armenoidalnego czyli pseudoalpejskiego (YH):
głowa od krótkawej do brachycefalicznej (wskaźnik główny: 80-x) czaszka średnia lub duża, archimorficzna, niezbyt silnie urzeźbiona, o sfero- lub sfenoiidalnym konturze
twarz z reguły szeroka, ale może być średnia lub wąska, wymiar jarzmowy duży, twarz najczęściej ortognatyczna, rysy twarzy grube; policzki często pełne i kości policzkowe lekko uwypklone
nos wąski, rzadziej średnio szeroki (wsk. nosowy: x-75), średnio lub mało wydatny, profil z reguły wklęsły lub falisto-bulwiasty, rzadko wypukły i garbaty, nasada niewysoka i szerokawa, grzbiet szeroki
górna szczęka dość wąska; żuchwa niska, szeroka, nie kanciasta; podbródek niewielki, zaokrąglony
Występują trzy frakcje, dwie wahające się między typami macierzystymi i jedna pośrednia. Średnie dla frakcji na podstawie serii ze Struktury Antropologicznej Polski.
frakcja kromanionoidalna (Yh) - osobniki przeważnie dość wysokie, średniogłowe (80-82) i szerokotwarzowe, średnio 80.8 (x-83), o wąskich (x-69), wydatnych nosach 58.0, przeważnie występuje kombinacja bardzo ciemne włosy włosy (V-Y) i skóra płowa różnych odcieni, z oczami jasnymi (8-16), druga możliwa kombinacja jest rzadka: oczy piwne i zielonawe (3-7) ale wtedy zawsze w połączeniu z wysokim wzrostem i kastzanowatymi / ciemnoszatynowymi włosami (R-V)
frakcja pośrednia (yh) - osobniki raczej średniorosłe, krótkogłowe (83-x), bardzo szerokotwarzowe, średnio 79.9 (x-83), o wąskich, rzadziej średnich (x-75), wydatnych nosach 58.6, bardzo ciemnych włosach (V-W) i skórze wyraźnie śniadej, oczach wyraźnie jasnych (8-16)
frakcja armenoidalna (yH) - różni się od poprzedniej średnią lub wąską twarzą (84-94), mało wydatnym nosem (średnio 42.9 )
Ogólnie typ dynarski (AH)w przeciwieństwie do (YH) nie ma profilu nosa wklęsłego i wklęsło-falistego, oraz nie posiada bardzo szerokiej twarzy (x-79), jak i wskaźnika nosowego szerszego niż 66. Ponadto budowa nie jast z reguły smukła jak u dynarczyków, a masywna.
Od typu alpejskiego (HL) odróżnia go wykluczający zakres koloru oczu (8-16) we frakcjach armenoidalnej (yH) i pośredniej (yh), jak też ciemniejsza skóra i włosy; ponadto wzrost jest trochę wyższy (yh i yH), nos wydatniejszy (yh). Wyraźna różnica jest w oczodołach które są o wiele wyższe i o innym kształcie. Brak też cech "laponoidlanych" w fizjonomii. Oczy u typu (YH) nigdy nie mają silnej fałdy powiekowej i tym bardziej śladu fałdy mongolskiej, szpara oczna nie jest wąska i ukośna, warstwa podściółki tłuszczowej na policzkach jest o wiele słabsza, zarost i owłosienie ciała znacznie częściej obfite. Stąd Michalski użył na określenie typu (YH) nazwy "pseudoalpejski" by podkreślić że podobieństw z typem alpejskim są tak naprawdę pozorne. Choć przez innych antropologów mogą być oba zaliczane do jednego typu.
Od typu teutońskiego (AL) odróżnia frakcję kromanionoidalną (Yh) po pierwsze znacznie ciemniejsza pigmentacja, z reguły niższy wzrost, inna fizjonomia.
Od typu subnordycznego (AL) odróżnia jak poprzednio ciemniejsza pigmentacja włosów i skóry, różnice w oczodołach i fizjonomiczne takie same jak przy różnicy z typem alpejskim (brak cech laponoidalnych).
Do armenoidalnej frakcji litoralnego (EH) najbardziej zbliżona jest ta, rzadka część frakcji kromanionoidalnej która ma piwne oczy, jest jednak przeważnie wyższa i dodatkowo odróżnia ją obecność wklęsłych i mniej wydatnych profili nosa, często też nos jest szerszy (66-x).
Od typu sublaponoidalnego (EL) odróżnia się frakcja kromanoidalna (jej część o piwnych oczach) wyższym wzrostem, wysokimi oczodołami, obecnościa profili wypukłych i garbatych nosa, brakiem cech laponoidalnych w fizjonomii podobnie jak przy różnicach z typem alpejskim.
ta część frakcji Yh o wsk. nosa w zakresie 66-69, różni się od frakcji Bh typu lewantyńskiego o analogicznym wymiarach jaśniejszą pigmentacją włosów.
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tego typu.
wzrost: średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w całej populacji polskiej, jest na pewno wyższy
średni przeciętnie 166.8 cm (153 - 177)
budowa:
budowa eurysomatyczna, naprawdę smukła występuje rzadko
kościec raczej masywny, mięśnie dobre, podściółka tłuszczowa często obfita
głowa relatywnie dość duża w porównaniu z resztą ciała
szyja krótka, gruba o słabo zaznaczonej grdyce
tułów długi, o średnio szerokich lub szerokich,lekko spadzistych barkach i niezbyt szerokawych biodrach, klatka piersiowa krótka, szeroka i głęboka, obwód pasa znaczny
pośladki wypukłe
pierś kobieca zwykle mniej lub więcej obfita, półkulista
kończyny raczej krótkie, dobrze umięśnione; nogi nawet u kobiet nie zawsze kształtne z powodu zbyt wielkiej masywności
dłonie szerokie, o dość krótkich palcach
stopy dość duże, często słabo wysklepione, o niewysokim podbiciu
skronie płaskie; ciemię płaskie; potylica dość szeroka, lekko wypukła
czoło nierzadko dość wysokie, szerokie, niemal prostokątne, prawie prostopadłe
o dość wyraźnie zaznaczonych łukach brwiowych; płaskiej gładziźnie, mniej lub więcej uwypuklonych guzach czołowych i wyraźnych liniach czołowo-skroniowych (co to jest - patrz niżej przykład 3)
cechy opisowe czaszki:
czaszka średnia do dużej; archimorficzna; ciężka, choć niezbyt silnie urzeźbiona
kolor skóry: zwykle jasnośniada, waha się od jasnopłowej do śniadej, niekiedy o czerwonawym odcieniu. Ogólnie w przypadku Polski dość ciemna w porównanjiu do innych typów.
1. Początkowo Michalski [1949] ustalił zakres nosa na x-69, w późniejszych pracach autorów kierunku morfologiczno-porównwaczego podniesiono zakres do x-75.
2. Pewnych analogii do tego typu wg Michalskiego [1949], można dopatrzeć się w typach ludności Bałkanów wyodrębnionych przez jugosłowiańskiego antropologa B. Škerlja - savide i pannonide.
składy typologiczne (w nawiasach frakcje, tam gdzie były podane)
Europa północna
Lapończycy (♂) - 5.1% i (♀) - 4.6% (wpływy armenoidalne niewiadomego pochodzenia notował u Lapończyków już Żejmo-Żejmis w latach 30-tych, może to świadczyć o ich bardziej na poołudnie umiejscowionej praojczyźnie)
Europa środkowa
region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 13.8%
Łużyczanie (♂) - 3.1% i (♀) - 3.8%
Polska (♂) - 1.3%
Ukraińcy z dawnej Galicji (♂) - 1.2%
Bałkany i Grecja
Macedonia - 7.5%
Rumunia (Karpaty południowe) dla (♂) - 7.4% i (♀) 5.0%
Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80 (zobacz link do fragmentu)
Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu), Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
Michalski I., Struktura Antropologiczna Polski, 1949 link
Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
Orczykowska Z., Próba skonstruowania klucza antropologicznego na podstawie klasyfikacji Michalskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 22, z.1, 1959, s. 212-229
Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:
Field H., Contributions to the anthropology of Iran [w:] Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series, Vol. 29,No. 2 (DECEMBER 15, 1939), s. 511, 513-706
Field H., The anthropology of Iraq. Part II. Number 2. Kurdistan, 1951
Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40
frakcja pośrednia (yh) - krótka głowa (83-x), szeroka twarz, (x-83), o wąskich, rzadziej średnich (x-75), wydatnych nosach (profil od wklęsłego do garbatego), bardzo ciemnych włosach (V-W) i skórze wyraźnie śniadej, zaś oczach wyraźnie jasnych. Od typu alpejskiego odróżnia jasna pigmentacja oczu.
Przykład 1. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Dodatkowo w skali Coona rozmiar głowy ekstremalnie duży - 366 (długość + szerokość), co podkreśla niewątpliwy wpływ kromanionoidalny.
Typ pseudoalpejski (yh) - frakcja pośrednia
Przykład 2. Kapica Z., Człowiek w regionie Brześcia Kujawskiego [w:] red. Głębowicz B., Monografia Brześcia Kujawskiego, 1970
Typ pseudoalpejski (YH)
Przykład 3. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Przykład 4. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, pp. 209-238, 1964
Typ pseudoalpejski (YH) - frakcja pośrednia, Egipt
Przykład 5. Becker M., Struktura antropologiczna powiatu płockiego, Notatki Płockie t. 15, nr 3(57), 1970
Typ pseudoalpejski (YH)
Przykłady z prac autorów zagranicznych, pod względem wymiarów i pigmentacji pasujące do charakterystyki danego typu:
Przykład 6. Schade H., Anthropologische Untersuchungen in Ostmazedonien und Kruševo, Anthropologischer Anzeiger Jahrg. 21, H. 3/4 (April 1958), pp. 282-312
Typ pseudoalpejski (YH), frakcja pośrednia - Macedonia
podtyp / frakcja kromanionoidalna (Yh) - wzrost przeważnie dość wysoki, głowa krótkawa (80-82); twarz szeroka (♂ x-83; ♀ x-81); nos wąski (x-69), wydatny, profil różny (od wklęsłego do garbatego); włosy albo ciemne (T-W) w połączeniu z jasnymi oczami (8-16), względnie oczy piwne i ciemnozielonawe (3-7) w kombinacji z kasztanowatymi włosami (R-S) i zawsze wysokim wzrostem; skóra zawsze płowa różnych odcieni.
Przykład 7. Schade H., Anthropologische Untersuchungen in Ostmazedonien und Kruševo, Anthropologischer Anzeiger Jahrg. 21, H. 3/4 (April 1958), pp. 282-312
typ pseudoalpejski (YH) - frakcja kromanionoidalna (ciemnopigmentowana).
podtyp / frakcja armenoidalna (yH) - głowa krótka (x-83); twarz średnia lub wąska (♂ x-84, ♀ x-82); nos od wąskiego do średnio szerokiego (x-75); mało wydatny, profil od wklęsłęgo do garbatego. Pigmentacja jak we frakcji pośredniej. Różni się od typu dynarskiego (AH) opcją wystąpienia nosa szerszego (66-75) i / lub wklęsłego / bulwiastego.
Przykład 10. Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80
typ pseudoalpejski (YH)
Przykład 11. Mała Encyklopedia Powszechna PWN, 1959
Typ pseudoalpejski (YH) - przykład z tablicy nr 26 "Człowiek - typy antropologiczne"
