Antropologia
Fizyczna

wzrost i budowa ciała:

wzrost: średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w całej populacji polskiej, jest na pewno wyższy

• różny

budowa:

• budowa eurysomatyczna, naprawdę smukła występuje rzadko
• kościec raczej masywny, mięśnie dobre, podściółka tłuszczowa często obfita
• głowa relatywnie dość duża w porównaniu z resztą ciała
• szyja krótka, gruba  o słabo zaznaczonej grdyce
• tułów długi, o średnio szerokich lub szerokich,lekko spadzistych barkach i niezbyt szerokawych biodrach, klatka piersiowa krótka, szeroka i  głęboka, obwód pasa znaczny
• pośladki wypukłe
• pierś kobieca zwykle mniej lub więcej obfita, półkulista
• kończyny raczej krótkie, dobrze umięśnione; nogi nawet u kobiet nie zawsze kształtne z powodu zbyt wielkiej masywności
• dłonie szerokie, o dość krótkich palcach
• stopy dość duże, często słabo wysklepione, o niewysokim podbiciu

głowa / czaszka:

• wskaźnik główny: przeważnie brachycefaliczny, rzadziej krótkawy (80-x)

• wskaźnik wysokościowo-długościowy: czaszk wysoka

• wskaźnik wysokościowo-szerokościowy: czaszka słabo wysklepiona

cechy opisowe głowy:

• skronie płaskie; ciemię płaskie; potylica dość szeroka, lekko wypukła
• czoło nierzadko dość wysokie, szerokie, niemal prostokątne, prawie prostopadłe
• o dość wyraźnie zaznaczonych łukach brwiowych; płaskiej gładziźnie, mniej lub więcej uwypuklonych guzach czołowych i wyraźnych liniach czołowo-skroniowych (co to jest - patrz niżej przykład 3)

cechy opisowe czaszki:

• czaszka średnia do dużej; archimorficzna; ciężka, choć niezbyt silnie urzeźbiona
• czaszka w normie wierzchołkowej sferoidalna lub (rzadziej) sfenoidalna
• o dość wyraźnie zaznaczonych łukach nadoczodołowych

twarz:

• wskaźnik twarzowy całkowity:  twarz różna, od bardzo szerokiej do wąskiej zależnie od frakcji
  

• wskaźnik górnotwarzowy: średniej wysokosci twarz górna

fizjonomia:

• kształt twarzy: okrągława lub pięciokątna, nierzadko owalna, czasem odwrotnie trapezowata lub kwadratowa
• o rysach niezbyt wyrazistych, niekiedy dość grubych, rzadko regularnych
• łuki jarzmowe zwykle zaznaczone, szeroko rozstawione, nieznacznie tylko rozszerzające się ku uszom; w wymairach bezwględnych szerokie
• kości policzkowe nierzadko lekko uwypuklone, policzki często pełne
• panniculus malaris (obfita podściółka tłuszczowa na policzkach) słabo rozwinięty
• profil pionowy twarzy: najczęściej ortognatyczny

nos:

• wskaźnik nosowy: nos różny, od wąskiego do szerokawego (x-75 dla głowy, x-55 dla czaszki), zależnie od frakcji
  

cechy opisowe nosa (głowa)

• zwykle średnio wydatny
• nasada niewysoka, szerokawa
• grzbiet średnio szeroki
• profil nosa nosa zwykle wklęsły, rzadziej prosty do mało wypukłego
• koniuszek dość tępo zakończony, nierzadko bulwiasty
• nozdrza wysokie, niegrube, słabo uwypuklone, przegroda pozioma lub lekko wzniesiona, otwory dość krótkie i wąskie

szczęka górna, żuchwa, zęby, usta:

górna szczęka:

• szczęka górna niewysoka
• dół nadkłowy umiarkowany

żuchwa:

• żuchwa niska, szeroka, ale nie kanciasta
• o dobrze rozwiniętym żwaczu
• podbródek niewielki, zwykle dobrze zaokrąglony

zęby:

• dość duże
• równe
• białe
• dość mocne

usta:

• wielkość: dość niewielkie
• wargi pełne, ciemno-purpurowe
• warga górna dość niska
• rynienka podnosowa  raczej wąska, rzadko płytka, wyraźnie odgraniczona
• bruzda nosowo-wargowa wyraźna ale krótka i nieostra

oczodoły:

• wskaźnik oczodołowy [mf]   (78-x) - oczodoły różne, częsciej wysokie
• kształt: okragławe

oczy:

• kolor oczu: zasadniczo jasne o intensywnej barwie, rzadko zielonawe, wyjątkowo piwne (3 - 16)
• oczy niewielkie
• niezbyt płytko osadzone
• szpara oczna średnio szeroka, pozioma, wrzecionowata
• ukształtowanie powieki górnej: fałda powiekowa słabo rozwinięta ale powieka "semicka" rzadka

włosy:

• kolor włosów: najczęściej bardzo ciemne (U-Y), wyjątkowo kasztanowate i jasnoszatynowe (R-T),
• grube, gęste i obfite
• kształt włosów: gładkie lub lekko faliste
• łysina późno występująca, typu ciemieniowego

skóra:

• kolor skóry: zwykle jasnośniada, waha się od jasnopłowej do śniadej, niekiedy o czerwonawym odcieniu. Ogólnie w przypadku Polski dość ciemna w porównanjiu do innych typów.
• bardzo często z wyraźnym rumieńcem
• z reguły nie pokryta piegami
• cienka
• na czole dość luźna
• późno marszcząca się w płytkie, szerokie fałdy

uwłosienie:

• zarost obfity, umiarkowanie twardy
• brwi zwykle obfite, szerokie , czasem zrośnięte, poziome, rzadziej łukowate
• rzęsy długie, dość gęste
• owłosienie ciała obfite

uszy:

• dość duże
• umiarkowanie grube
• nieodstające

Uwagi:

1. Początkowo Michalski [1949] ustalił zakres nosa na x-69, w późniejszych pracach autorów kierunku morfologiczno-porównwaczego podniesiono zakres do x-75.

2. Pewnych analogii do tego typu wg Michalskiego [1949], można dopatrzeć się w typach ludności Bałkanów wyodrębnionych przez jugosłowiańskiego antropologa B. Škerlja - savide i pannonide.

Występowanie:

 W Polsce stanowi 1,3% (wśród przebadanych 36 532 mężczyzn z całego kraju, dane dla Polski przedwojennej).

Typ pseudoalpejski (YH) należy do grupy typów południowo-wschodnich. Liczniej występuje na Bałkanach i w regionie alpejskim.

składy typologiczne (w nawiasach frakcje, tam gdzie były podane)

Europa północna

• Lapończycy (♂) - 5.1% i (♀) - 4.6% (wpływy armenoidalne niewiadomego pochodzenia notował u Lapończyków już Żejmo-Żejmis w latach 30-tych, może to świadczyć o ich bardziej na poołudnie umiejscowionej praojczyźnie)

Europa środkowa

• region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 13.8%
• Łużyczanie (♂) - 3.1% i (♀) - 3.8%
• Polska (♂) - 1.3%
• Ukraińcy z dawnej Galicji (♂) - 1.2%

Bałkany i Grecja

• Macedonia - 7.5%
• Rumunia (Karpaty południowe) dla (♂) - 7.4% i (♀) 5.0%
• Grecja, płd. Peloponez (♂) - 2.27% (Yh > yH)
• Serbia (♂) - 2%
• Grecja, Kreta (♂) - 1.89% (yh > | Yh, yH | )

Turcy

• Anatolia, środkowa Turcja (♂) - 7.27% (yH > |Yh, yh|
• Konya, środkowo-południowa Turcja (♂) - 7.14% (yH)
• Wschodnia Turcja (♂) -  5.13% (yh)
• Smyrna, zachodnia Turcja (♂) - 3.77% (yh, yH)
• Dardanele, płn-zachodnia Turcja (♂) - 2.7% (yh)

Zachodnia Azja

• Ormianie, iracki Kurdystan (♂+♀, n=8) - 12.5% (yH)
• Iran, Żydzi z Ishafan (♂) - 3.12% (yH, Yh)

Północna Afryka

• Egipt (♂) - 0.7%

BIBLIOGRAFIA:

1. Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80 (zobacz link do fragmentu)
2. Kapica Z., Zagadnienia antropologiczne [w:] red. Głębowicz B., Monografia Brześcia Kujawskiego, 1970 (link do fragmentu)
3. Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
4. Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu), Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953 link
5. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
6. Michalski I., STRUKTURA - ANTROPOLOGICZNA POLSKI W ŚWIETLE MATERIAŁÓW WOJSKOWEGO ZDJĘCIA ANTROPOLOGICZNEGO. The anthropological structure of Poland in light of the Polish War-Office's materials., 1949 link
7. Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
8. Orczykowska Z., Próba skonstruowania klucza antropologicznego na podstawie klasyfikacji Michalskiego,  Przegląd Antropologiczny, t. 22, z.1, 1959, s. 212-229
9. Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Łemków, 1962
10. Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link

składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:

1. Field H., Contributions to the anthropology of Iran [w:] Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series, Vol. 29,No. 2 (DECEMBER 15, 1939), s. 511, 513-706
2. Field H., The anthropology of Iraq. Part II. Number 2. Kurdistan, 1951
3. Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
4. Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
5. Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wskaźnik górnotwarzowy - 51.0 (dość niskie twarz górna); wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 92.16 (jarzma wąskawe w stosunku do głowy); wskaźnik wysokości nosa: 43.75 (niskawy)

 profil nosa: falisty słabo; oprawa oka: fałda powiekowa; stopień wystawania kosci policzkowych: umiarkowanie;

kolor oczu - 9 (ciemnoszare); kolor włosów - W (ciemnobrązowe);  kształt włosów: proste gładkie;   kolor skóry - ciemnopłowa

wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op] - 200, szerokość głowy [eu-eu] - 166; szerokość twarzy [zy-zy] - 153  mm; wysokość twarzy [n-gn] - 128; wysokość twarzy górnej [n-sto] - 78; wysokość nosa [n-ns] - 56; szerokość nosa [al-al] - 38;

Dodatkowo w skali Coona rozmiar głowy ekstremalnie duży - 366 (długość + szerokość), co podkreśla niewątpliwy wpływ kromanionoidalny.

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wskaźnik górnotwarzowy - 51.4 (dośc niskie twarz górna); wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 85.88 (jarzma bardzo wąskie w stosunku do głowy); wskaźnik wysokości nosa: 44.64 (niskawy)

stopień wystawania kosci policzkowych: dość słabo; profil nosa: wypukły słabo; oprawa oka: fałda powiekowa ślad;

kolor oczu - 14 (niebieskie); kolor włosów - W (ciemnobrązowe);  kształt włosów: proste gładkie;   kolor skóry - płowa;

wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op] - 179, szerokość głowy [eu-eu] - 163; szerokość twarzy [zy-zy] - 140  mm; wysokość twarzy [n-gn] - 112; wysokość twarzy górnej [n-sto] - 72; wysokość nosa [n-ns] - 50; szerokość nosa [al-al] - 34;

budowa: l (a);

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wskaźnik wysokościowo-długościowy - 62.4 (głowa dość niska);  wskaźnik wysokościowo-szerokościowy - 74.4 (spłaszczona); wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 87.2 (jarzma wąskie w stosunku do głowy);; wskaźnik górnotwarzowy - 52.9 (niskawe twarz górna);  wskaźnik wysokości nosa - 46.9 (wysokawy); wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 86.7 (bardzo szeroka żuchwa w stosunku do twarzy); wskaźnik wysokości górnej wargi - 35.8; 

  kolor skóry - jasnośniada; kolor warg - różowe; kolor oczu - 16 (niebieskie); kolor włosów - U (ciemnoszatynowe)