Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
♂ - mężczyźni
♀ - kobiety
w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Dodatkowe średnie dla pigmentacji, wydatności nosa i fałdy powiekowej oraz ewentualnych wykluczajacych się zakresów twarzy i nosa w sekcji "Frakcje".
Cechy charakterystyczne typu nordyczno-kromanionoidalnego czyli teutońskiego (AY):
głowa od długiej do krótkawej (wskaźnik główny: x - 82), czaszka duża, archimorficzna
twarz najczęściej szeroka, rzadziej średnia i wąska (wsk. twarzowy x - 92), najczęściej ortognatyczna
nos niezbyt wydatny, najczęściej wąski, rzadziej szerokawy (wsk. nosowy: x - 75), o profilu: od wklęsłego do falistego, najczęściej prosty, o wysokiej nasadzie
twarz szeroka (x-83) i nos (70-x) nie występują łącznie, podobnie jak twarz (84-x) i nos (x-66)
niska i dość szeroka szczęka górna; mocna żuchwa
oczodoły średniej wielkości, od wysokawych do wysokich
kolor oczu najczęściej niebieskie lub szaroniebieskie
oprawa oka: fałda powiekowa niezbyt silnie rozwinięta, oczy małe
kolor włosów: blond (A-Q) najczęściej faliste, niekiedy proste gładkie
kolor skóry: najczęściej biała, rzadko jasnopłowa, niekiedy z odcieniem czerwonawym
Występują trzy frakcje, dwie wahające się między typami macierzystymi i jedna pośrednia. Średnie dla frakcji na podstawie serii ze Struktury Antropologicznej Polski.
frakcja nordoidalna (Ay) - nordoidalny nos (x-66), twarz szersza od nordycznej (x-83)
frakcja pośrednia (ay) - różniąca się od typu nordycznego szerszym (67-69), często wklęsłym, mniej wydatnym nosem; twarz od szerokiej do dość wąskiej (x-92)
frakcja kromanionoidalna (aY) - nos średnio szeroki (70 -75); twarz średnio szeroka lub dość wąska (84-92), wskaźnik główny rzadko może być dolichocefaliczny
różni się od typu nordycznego (A) bądź szerszą twarzą, bądź szerszym i / lub wklęsłym nosem, poza tym odróżnia go trochę wyższa i bardziej wysklepiona czaszka, trochę jaśniejsza pigmentacja, "grubsze" rysy twarzy i silniej zarysowana żuchwa oraz ogólnie bardziej atletyczna budowa
różni się od typu kromanionoidalnego (Y) pośredniogłowością, węższą twarzą bądź nosem, niekiedy trochę ciemniejszą pigmentacją skóry i włosów lub niższym wzrostem
różni się od podobnego wskaźnikowo typu bałtyckiego (YL) przede wszystkim tym że twarz szeroka występuje u niego w połączeniu z wąskim nosem i odwrotnie, jest on dodatkowo wydatniejszy oraz jaśniejszą pigmentacją włosów i skóry, słabszą fałdą powiekową i brakiem fałdy mongolskiej, szerszą i poziomą szparą oczną, wyższymi i większymi oczodołami, niewystawaniem kości policzkowych i węższymi łukami jarzmowymi
różnice z typem atlantyckim (YE) podane przy jego opisie
wzrost: średni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w całej populacji polskiej, jest na pewno wyższy
wzrost dość wysoki do wysokiego, rzadko średni (165-x)
wskaźnik główny: mezocefaliczny do (rzadziej) dolichocefalicznego (x-82)
cechy opisowe:
czaszka duża, archimorficzna
czaszka w normie wierzchołkowej średnio 18 (17-19) w skali Michalskiego, co daje kształt jajowaty tępy
czaszka w normie potylicznej średnio 11 (5-15) co daje kształt jajowato-romboidalny tępy w skali Michalskiego
potylica słabo batrokefalicznie wypukła, średnio 7 (5-8) w skali Michalskiego
ciemię bardzo słabo wzniesione, średnio 6 (3-9) skali Michalskiego
czoło często wyraźnie pochylone (obserwacje u osobników żywych); pochylenie czoła dla czaszki średnio w skali Michalskiego 5 (3-7) co daje czoło dość słabo pochylone
łuki nadoczodołowe często wyraźnie zaznaczone, płasko wypukła gładzizna, przeciętnie 6 (5-8) w skali Michalskiego
wskaźnik twarzowy całkowity: twarz przeważnie szeroka (x-83), jeśli średnia lub wąska (84-92) to tylko w skojarzeniu z nosem dość wąskim lub szerokawym (67-75)
cechy opisowe:
kształt twarzy: kwadratowa lub prostokątna często
rysy mniej regularne i wyraziste jak u typu nordycznego ale ostrzejsze niż u kromanionoidów
rzadko, z reguły w materiałach kopalnych słaby mezognatyzm zębodołowy (wpływ kromanionoidalny); dla czaszki 13 (12-15) - mezognatyzm zębodołowy bardzo słaby
niska szczęka górna (w wymairach bezwzględnych)
podniebienie dla (♂) bardzo wąskie
łuk zębowy, średnio 6 (4-9) czyli o kształcie trapezowato-hyperbolicznym w skali Michalskiego
1. Przez antropologów zachodnioeuropejskich określany jako typ Dalo-Nordic, Fälish lub Dalo-Falid.
2. Wskaźnik twarzowy całkowity w Strukturze Antropologicznej Polski został oznaczony na (x-83) i nosowy na (x-69), w późniejszych pracach Michalskiego i jego uczniów wskaźniki był juz wyższe: twarzowy (x-92) i nosowy (x-75). Twarz szeroka (x-83) i nos (70-x) nie występują łącznie, podobnie jak twarz (84-x) i nos (x-66). Wiąże się to z tym że inaczej brakło by określenia dla osobników wysokich, bardzo jasno pigmentowanych, pośredniogłowych, z twarzą stosunkowo wąską lub średnio szeroką i nosem średnio szerokim. Typ czuchoński (AQ) nie wchodzi tu w grę ze względu na przejawiane przez niego cechy odmiany żółtej i ciemniejszą pigmentację.
W Polsce stanowi 1,73% (wśród przebadanych 36 532 mężczyzn z całego kraju, dane dla Polski przedwojennej).
Michalski [1949] podał że 1.1% ale (patrz w Uwagach wyżej), nie zaliczał do AY osobników o wąskiej twarzy (84-x) i szerokawym nosie (70-75). Byli oni częścią typu czuchońskiego (AQ). Po odliczeniu tych z nich, którzy nie wykazywali cech odmiany żółtej wyszło o 0.63% więcej typu AY.
Typ teutoński (AY) należy do grupy typów północno-zachodnich. Michalski podawał że przed wojną był to typ szczególnie często spotykany wśród mniejszości niemieckiej w Polsce. Uznaje go też za charakterystyczny dla innych ludów germańskich, choć nigdzie nie jest on szczególnie liczny.
składy typologiczne (w nawiasach frakcje, tam gdzie były podane)
Europa północna
Norwegia (♂) - 6.6%;
Europa środkowa
Niemcy,obywatele Polski przedwojennej (♂) - 5.1%
Polska (♂) - 1.73%
Łużyczanie (♂) - 1.5% i (♀) 1.9%;
Lapończycy (♂) 0.6% i (♀) 0.9%;
region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 0.5%
Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współczesności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339 (link do fragmentu)
Kapica Z., Szkice z antropologii historycznej Polski i ziem ościennych: Serie neolityczne, Tom 1, 1958
Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80 (link do fragmentu)
Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych [w:]Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Michalski I., Struktura Antropologiczna Polski, 1949
Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
Wiercińska A., The main anthropological types in Poland as viewed cranioscopically [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35, 1969, s. 359-362
Wierciński A., Analiza antropologiczna serii czaszek wiślickich z cmentarzyska wczesnośredniowiecznego przy ulicy Batalionów Chłopskich. Wykopaliska w latach 1958 - 1959 [w:] red. Budkowa Z., Odkrycia w Wiślicy, 1963, s. 273-294
Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:
Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40
To że w galerii są cztery przykłady z Macedonii nie znaczy że to jakieś lokalne centrum tego typu:) Na około 600 przykładów było zaledwie kilka AY ale bardzo charakterystycznych i szkoda ich nie pokazać...
Przykład 1. Kapica Z., Z badań łódzkiego ośrodka antropologicznego nad taksonomicznym zróżnicowaniem procesu migracji, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 51-80
Typ teutoński (AY)
Przykład 2. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współcześności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339
Przykład 3. Mała Encyklopedia Powszechna PWN, 1959
Typ teutoński (AY) - przykład z tablicy nr 26 "Człowiek - typy antropologiczne"
podtyp / frakcja pośrednia- twarz szeroka lub średnio szeroka, nos dość wąski (67-69)
Przykład 4. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Typ teutoński (AY), frakcja kromanionoidalna - Szwajcaria
Materiał kostny:
Przykład 1. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955
Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Typ teutoński (AY)
Przykład 2. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955
Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Typ teutoński (AY)
Przykład 3. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955
Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Typ teutoński (AY)
Przykład 4. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955
Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Typ teutoński (AY)
Przykład 5. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955
Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Typ teutoński (AY)
Przykład 6. Kapica Z., Analiza antropologiczna materiałów osteologicznych z cmentarzyska kultury łużyckiej (Hallstatt C) w Częstochowie-Rakowie [w:] red. Błaszczyk W., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, 1965