Typ amorycki (AK)

Jeden z typów mieszanych odmiany białej w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego, pomiędzy rasami nordyczną (A) i orientalną (K). Typ amorycki oznacza się symbolem AK. In English: Amoritic type.

Ogólna charakterystyka:

Główne cechy:

Ogólnie typ ten często ma nordyczny profil ale w widoku przednim orientalną fizjonomię lub odwrotnie. Względnie przypomina typ północno-zachodni o orientalnych cechach fizjonomii.

  • wzrost wysoki (165-x)
  • budowa: leptosomatyczna
  • głowa  dolicho- do mezocafilcznej (wskaźnik główny: 72-82); przeważnie niskawa i niezbyt wysklepiona
  • twarz z reguły wąska do bardzo wąskiej, z rzadka średnio szeroka (wsk. twarzowy: 85-x), rysy twarzy bardzo wyraziste i ostre, kości jarzmowe wąskie i niewystające
  • nos wąski lub bardzo wąski (wsk. nosowy x-65), przeważnie dość mocno wydatny, profil często wypukły
  • oczodoły wysokie do bardzo wysokich (wsk. oczodołowy: 82-x)
  • kolor oczu: od jasnych do niezbyt ciemnych, najczęściej żółtawopiwne lub ciemnozielonawe, średnio 6,5 (3-15)
  • oprawa oka: przeważnie dość słaba fałda powiekowa lub powieka semicka
  • kolor włosów:włosy ciemne  (U-V) w płn. Afryce; na Bliskim Wschodzie i płd. Europie niekiedy jasne lub częściej rude (P-X);  za to dość często jasny lub rudawy zarost
  • ogólnie jak u typu północno-zachodniego (AE) częsta dysharmonia pigmentacyjna (ciemne włosy i dość jasne oczy)
  • kształt włosów: faliste, proste, kędzierzawe;
  • kolor skóry: przeważnie  śniada różnych odcieni (13-23)
  • dość obfity zarost i owłosienie ciała
  • pełne wargi

Frakcje (podtypy):

  • Frakcja nordoidalna (Ak) - głowa (x-82); oczy jasne (8-16), często rozjaśniony zarost, włosy przeważnie ciemne (U-Y), rzadko zdarzają się jaśniejsze (P-T, rudawe), ale np. kręcone włosy (przy mocno "orientalnej" fizjonomii)
  • Frakcja pośrednia (ak) - głowa (x-81); oczy żółtawopiwne i piwnozielonawe (6-7), często rozjaśniony zarost; włosy ciemne (U-Y), "orientalna" fizjonomia"
  • Frakcja orientalna (aK) - głowa (x-79); oczy ciemne (3-5), kasztanowate / ciemnoszatynowe włosy (R-T) i / albo rozjaśniony zarost; często "nordyczna", a nie "orientalna"  fizjonomia (jak poniżej)

Różnice z innymi typami:

  • od typu orientalnego (K) różni się jaśniejsza pigmentacją, możliwością występowania pośredniogłowości (78-82), twarzy średnio szerokich (85-87), mniej nasilonymi cechami fizjonomii charakterystycznymi dla orientałów
  • od typu nordycznego (A) ciemniejszą pigmentacją, cechami fizjonomii pochodzącymi od typu orientalnego
  • od typu północno-zachodniego (AE)  różni się ciemniejszą skórą, wysokimi oczodołami i cechami fizjonomii pochodzącymi od typu orientalnego: jak znacznie częściej dłuższym, wydatniejszym i bardziej wypukłym / garbatym nosem oraz często bardzo wydłużoną twarzą. Poza tym inny kształt ust; większe owłosienie i gęstszy zarost; kędzierzawe włosy; grube, nieraz zrośnięte brwi (patrz np. Przykład 1 w galerii poniżej)
  • od typu suborientalnego (EK) różni się jaśniejszą pigmentacją, obecnością mezocefalicznego zakresu wskaźnika głównego, brakiem zakresu dość wąskiego dla nosa (66-69).

Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tego typu.

wzrost i budowa ciała:

wzrostśredni wzrost odpowiada realiom sprzed kilkudziesięciu lat, obecnie w związku z jego podwyższeniem w wielu populacjach, jest na pewno wyższy

  • wysoki, rzadziej średni  (165-x)

budowa:

głowa / czaszka:

oczodoły:

  • wysokie (82-x)

twarz:

nos:

usta:

  • wargi pełne, górna ma często wyraźny kontur złożonego łuku, warga dolna wysoka
  • kąty ust wklęsłe i skierowane w dół

oczy:

  • kolor oczu: od jasnych do niezbyt ciemnych (3-14), najczęściej jasnopiwne w północnej Afryce średnio 6.0, Tadżykistan 7.0, na Bliskim Wschodzie (szczególnie u Kurdów) i w południowej Europie (Rumunia średnio 10.0)  przeważnie jasne i zielone
  • fałda powiekowa bardzo słabo rozwinięta lub częściej brak (powieka semicka)

włosy:

  • kolor włosów: generalnie ciemne, ale na Bliskim Wschodzie i południowej Europie zdarzają się rudawe odcienie, rzadziej jasne (P-X); z kolei w północnej Afryce ciemne (U-Y)
  • dość często jasny lub rudawy zarost
  • kształt włosów: słabo do średnio falistych

skóra:

  • kolor skóry: ciemniejsza niżu rasy nordycznej, przeważnie śniada, średnio 17,7 (13-23)

ogólne uwagi do pigmentacji:

  • dysharmonia włosy ciemne - oczy jasne występuję dużo częściej niż odwrotna
  • rude włosy występują częściej niż u typu północno-zachodniego [Michalski 1958]

uwłosienie:

Występowanie:

Typ amorycki (AK) należy do grupy typów południowych. Spotykany głównie na Bliskim Wschodzie (liczny wśród Kurdów i niektórych szczepów beduińskich). Rzadszy w płn. Afryce (przyniesiony tu częściowo przez Beduinów ale może się też wiązać ze starożytnymi plemionami libijskimi) i południowej  Europie. Nazwa pochodzi od starożytnego plemienia Amorytów z Syrii i Mezopotamii, często opisywanego jako przejawiające nordyczne cechy.

W Polsce występuje incydentalnie: w zbadanych po wojnie powiatach i miejscowościach jego odsetek wynosił około 0.3%.

składy typologiczne:

Bałkany i Grecja 

  • Grecja, płd. Peloponez (♂) 3.79% (ak > aK)
  • Rumunia (Karpaty południowe)  (♀) - 3.7%
  • Grecja, Kreta (♂) - 1.58%
  • Rumunia (Karpaty południowe) (♂) - 0.5%

Europa  (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego)

  • Cyganie serbscy - 2.2%

Turcy

  • Bursa, płn-zachodnia Turcja (♂) - 3.92% (aK)
  • Wschodnia Turcja (♂) - 2.56% (Ak)
  • Smyrna, zachodnia Turcja (♂) - 1.89% (Ak)
  • Anatolia, środkowa Turcja (♂) - 1.82% (Ak)
  • Konya, środkowo-południowa Turcja (♂) - 1.79% (Ak)

Zachodnia Azja

  • Irak środkowy (szczep Beduinów Ba'ij) - 42.1% (względnie najliczniejszy w serii)
  • Iran, Lurowie (♂) - 32.07% (względnie najliczniejszy w serii)
  • Iran, Żydzi z Ishafan (♂) - 9.37%
  • Iran środkowo-południowy, Rayy (♂) - 5.56%

Środkowa Azja

  • Tadżykistan (♂) - 2%

Północna Afryka

  • Libia (Cyrenajka) dla (♂) - 4.3%
  • Egipt (♂) - 2.9%
  • Libia, Cyrenajka (♀) - 1.2% (z reguły frakcja śródziemnomorska)

BIBLIOGRAFIA:

  1. Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
  2. Łuczak B., Ludność Alp Transylwańskich pod względem antropologicznym [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 37, z. 2, 1971, s. 199-210
  3. Michalski I., Charakterystyka antropologiczna Sikhów [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIII, z. 1, 1939, s. 50-70
  4. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt [w:] Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
  5. Michalski I., Typy antropologiczne Egiptu [w:] Człowiek w czasie i przestrzeni : kwartalnik PTA, 1958, Tom 1, zeszyt 4, s. 192-203 link
  6. Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
  7. Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139
  8. Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 40, 1970, s. 123-148

tyko składy typologiczne:

  1. Becker M., Płock i Radziwie w świetle badań antropologicznych [w:] Notatki Płockie t. 11, nr 4(38), 1966
  2. Becker M., Struktura antropologiczna powiatu płockiego [w:] Notatki Płockie t. 15, nr 3(57), 1972
  3. Kransodębska I., Struktura antropologiczna mężczyzn z Warszawy i okolic w okresie międzywojennym [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 77, 1969, s.375-404
  4. Stolarczyk H., Analiza antropologiczna ludności powiatu bełchatowskiego [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 18, 1979, s. 59-79
  5. Stolarczyk H., Ludność powiatu płońskiego w świetle antropologii [w:] Notatki Płockie, nr 16/4 (63), 1971, s. 34-42

składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:

  1. Field H., Contributions to the anthropology of Iran [w:] Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series, Vol. 29,No. 2 (DECEMBER 15, 1939), s. 511, 513-706
  2. Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
  3. Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
  4. Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40

Odpowiedniki w innych typologiach:

  1. Eickstedt - częściowo (osobniki o jaśniejszej pigmentacji) zapewne typ irański rasy orientalnej


 Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi

Objaśnienia do powyższych danych:

  1. ♂ - mężczyźni
  2. ♀ - kobiety
  3. w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
  4. Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Podane w dalszym opisie średnie dla cech mają znaczenie informacyjne.


Przykład 0. Morfing (teoretyczna przeciętna fizjonomia) na bazie przykładów do tego typu (+mix morfów A i K)

Typ amorycki (AK)

Typ amorycki (AK)

 Frakcja nordyczna (Ak) - głowa (x-82); oczy jasne (8-16), często rozjaśniony zarost, włosy przeważnie czarne lub czarnobrązowe (X-Y), rzadko zdarzają się jaśniejsze, ale np. kręcone włosy (przy mocno "orientalnej" fizjonomii)

Przykład 1. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, pp. 209-238, 1964

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 173; wskaźnik główny 78.4; wskaźnik twarzy całkowity - 94.1; wskaźnik nosowy - 55.6;

wskaźnik wys-dług. - 60.5;  wskaźnik wys-szer. - 77.2;

wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 93.8; wskaźnik górnotwarzowy - 62.5; wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 82.8; wskaźnik wysokości górnej wargi - 34.9; wskaźnik wysokości nosa - 49.2; 

kolor skóry - 16 w skali von Luschana;  kolor oczu - 14 (niebieskie); kolor włosów - Y (czarne)

Typ amorycki (AK), frakcja nordoidalna - Egipt

 Typ amorycki (AK)

 

Przykład 2. Kapica Z., Postępowanie dowodowe przy ekspertyzach ojcostwa metodą morfologiczno-porównawczą,  Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 29-40

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 174.7; wskaźnik główny - 82.3; wskaźnik twarzy całkowity - 87; wskaźnik nosowy - 52.3;

wskaźnik wys-dług. - 64.6;  wskaźnik wys-szerok. - 78.5;

wskaźnik czołowo-ciemieniowy; - 69;  wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 92.4;  wskaźnik górnotwarzowy - 59.6; wskaźnik wysokości nosa - 51.2;

kolor skóry - jasnopłowa;  kolor oczu - ciemnoszare, 46 (10 w skali Martina); kolor włosów - V (ciemnobrązowe)

Typ amorycki (AK), frakcja nordoidalna - Polska, Łódź

 Typ amorycki (AK)

 

Przykład 3. Becker M., Struktura antropologiczna powiatu płockiego, Notatki Płockie t. 15, nr 3 (57), 1972

Typ amorycki (AK), Polska, Płock

typ amorycki (AK)

 

Przykłady z prac autorów zagranicznych, pod względem wymiarów i pigmentacji pasujące do charakterystyki danego typu:

 Przykład 4. Genna G.,  Samaritani, 1938

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost: 156; wskaźnik główny: 78; wskaźnik twarzy całkowity: 87; wskaźnik nosowy - 42(!);

wskaźnik wys-dług. - 69;  wskaźnik wys-szer. - 89; 

wskaźnik czołowo-ciemieniowy - 67; wskaźnik czołowo-jarzmowy - 83; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 71; wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 79; 

kolor skóry - 11 w skali von Luschana (ramię);  kolor oczu - 16  (błękitne); kolor włosów - W (ciemnobrązowe);

Typ amorycki (AK), frakcja nordoidalna - Samarytanka, Palestyna

Typ amorycki (AK)

 

Przykład 5. Genna G.,  Samaritani, 1938

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 166; wskaźnik główny 79.45; wskaźnik twarzy całkowity - 100; wskaźnik nosowy - 65;

wskaźnik wys-dług. - 65;  wskaźnik wys-szer. - 82; 

wskaźnik czołowo-ciemieniowy - 73; wskaźnik czołowo-jarzmowy - 80; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 91.18; wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 89 ; wskaźnik wysokości nosa - 40;

kolor skóry - 9 w skali von Luschana (ramię);  kolor oczu - 14 (niebieskie); kolor włosów - V (ciemny brąz)

typ amorycki (AK), frakcja nordoidalna - Samarytanin, Palestyna

typ amorycki (AK)

 

Przykład 6. Schade H., Anthropologische Untersuchungen in Ostmazedonien und Kruševo, Anthropologischer Anzeiger Jahrg. 21, H. 3/4 (April 1958), pp. 282-312

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 169.6; wskaźnik główny - 73; wskaźnik twarzy całkowity - 93; wskaźnik nosowy - 59;

wskaźnik wys-dług. - 61;  wskaźnik wys-szer. -  84;

 wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 89.68; wskaźnik wysokości nosa - 45.69; 

 kolor oczu (w skali Martina-Schulza) - 4-6 (szaro-zielone); kolor włosów - W

 Typ amorycki (AK), frakcja nordoidalna - Macedonia

typ amorycki (AK)

 

Przykład 7. Coon C. S., Tribes of the Rif, 1931

Typ amorycki (AK), frakcja nordoidalna - Maroko, góry Rif (ekstremalnie długogłowy)

Typ amorycki (AK)

 

Przykład 8. Genna G.,  Samaritani, 1938

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wskaźnik główny 78.37; nie miał podanej długości twarzy ale jej szerokośc wynosi tylko 120 mm i wygląda bez wątpienia na długą; wskaźnik nosowy - 57;

wskaźnik wys-dług. - 68;  wskaźnik wys-szer. - 86;

 wskaźnik czołowo-ciemieniowy - 67; wskaźnik czołowo-jarzmowy - 81; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 82.75; wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 80;

  kolor skóry - 3 w skali von Luschana (ramię);  kolor oczu - 8 (jasnozielone); kolor włosów - siwe;

Typ amorycki (AK), frakcja nordoidalna - Samarytanin, Palestyna

Typ amorycki (AK)

  Przykład 9. Coon C. S., Tribes of the Rif, 1931

Typ amorycki (AK), frakcja nordoidalna - Maroko, góry Rif

 Typ amorycki (AK)

 

Frakcja pośrednia (ak) - głowa (x-81); oczy żółtawopiwne i piwnozielonawe (6-7), często rozjaśniony zarost; włosy przeważnie czarnobrązowe do czarnych (X-Y), rzadko ciemnobrązowe (U-W), "orientalna" fizjonomia"

 Przykład 10. Puccioni N., Antropometria delle genti della Cirenaica : Vol. II. Tabelle e tavole, 1936

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 170,2; wskaźnik główny 77.78; wskaźnik twarzy całkowity - 86.26; wskaźnik nosowy - 61.11;

wskaźnik wys-dług. - 65.08;  wskaźnik wys-szer. - 83.67;

wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 93.19;  wskaźnik ust - 41.18; wskaźnik wysokości nosa - 45.37;

kolor skóry - 15 w skali von Luschana;  kolor oczu - 6 (żółtawopiwne); kolor włosów - ciemne

Określony w pracy: Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139, opartej na materiale Puccioniego właśnie

typ amorycki (AK), frakcja pośrednia - Libia, Cyrenajka

typ amorycki (AK)

 

 Przykład 11. Field H., THE ANTHROPOLOGY OF IRAQ. PART I, NUMBER 1. THE UPPER EUPHRATES, 1940

Typ amorycki (AK), frakcja pośrednia - Irak

Typ amorycki (AK)

 

Przykład 12. Field H., THE ANTHROPOLOGY OF IRAQ. PART I, NUMBER 1. THE UPPER EUPHRATES, 1940

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost: 172,5;  wskaźnik główny: 76.3; wskaźnik twarzy całkowity: 93; wskaźnik nosowy: 63.8;

wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 80; wskaźnik czołowo-jarzmowy: 81.7; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 97.93;  wskaźnik górnotwarzowy: 52.8; wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 77.5;  wskaźnik wysokości nosa: 43.93;

wskaźnik długości korpusu ciała: 45.3;

profil nosa: wypukły; kolor oczu: zielono-brązowe; kolor włosów:  siwe (pierwotnie czarne); kształt włosów: lekko faliste

Typ amorycki (AK), frakcja pośrednia - Irak

Typ amorycki (AK), Irak

 

Przykład 13. Field H., THE ANTHROPOLOGY OF IRAQ. PART I, NUMBER 1. THE UPPER EUPHRATES, 1940

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost: 171; wskaźnik główny: 74.7; wskaźnik twarzy całkowity: 97.1; wskaźnik nosowy: 63.5;

wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 75.9; wskaźnik czołowo-jarzmowy: 80.3; wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 94.48; wskaźnik górnotwarzowy: 56.9; wskaźnik jarzmowo-żuchwowy: 75.2;  wskaźnik wysokości nosa: 47.36 ; 

wskaźnik długości korpusu ciała: 45.3;

profil nosa:prosty; kolor oczu: zielono-brązowe; kolor włosów:  siwe; kształt włosów: lekko faliste

Typ amorycki (AK), frakcja pośrednia - Irak

Typ amorycki (AK)

 

 Przykład 14. Miszkiewicz B, Antropologische Struktur der Mazedonischen Bevölkerung [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, 62, 1961

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 166.8;  wskaźnik główny: 73 (długa głowa); wskaźnik twarzy całkowity: 98 (wybitnie wąska); wskaźnik nosowy:  63 (wąski); 

kolor oczu:  7-8 w skali Martina (zielonanopiwne); kolor włosów - U (ciemnobrązowe)

Typ amorycki (AK), frakcja pośrednia - Macedonia (lokalna muzułmanka)

Typ amorycki (AK)

 

 

Frakcja orientalna (aK) - głowa (x-79); oczy ciemne (3-5), kasztanowate / ciemnoszatynowe włosy (R-T) i / albo rozjaśniony zarost; często "nordyczna", a nie "orientalna"  fizjonomia (jak poniżej)

 

 Przykład 15. Puccioni N., Antropometria delle genti della Cirenaica : Vol. II. Tabelle e tavole, 1936

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

wzrost - 174.1; wskaźnik główny 73.85; wskaźnik twarzy całkowity - 91.91; wskaźnik nosowy - 57.89;

wskaźnik wys-dług. - 65.13;  wskaźnik wys-szer. - 88.19;

wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 94.44; wskaźnik ust - 34; wskaźnik wysokości nosa - 45.6;

kolor skóry - 16 w skali von Luschana;  kolor oczu - 5 (jasnopiwne); kolor włosów - ciemne (ale zarost kasztanowaty)

Określony w pracy: Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139, opartej na materiale Puccioniego właśnie

typ amorycki (AK), frakcja orientalna - Libia, Cyrenajka

ak-268