Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ)

W typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego typ mieszany, międzyodmianowy (biało-żołty) między między rasami kromanionoidalna (Y) wyżynną (Q). Typ pseudokromanionoidalny oznacza się symbolem YQ.

Główne cechy:

  • wzrost wysoki, rzadziej średni
  • głowa długa lub bardzo długa (wskaźnik główny x-76)
  • twarz szeroka(wsk. twarzowy: x-83), przeważnie mezognatyczna lub z prognatyzmem alweoralnym, czasem przypłaszczona
  • charakterystyczne rysy twarzy typowe dla mieszańców między odmianą białą i żółtą
  • nos średni do szerokiego (wsk. nosowy 70-x), nieraz przypłaszczony, profil z reguły wklęsły
  • szczęka dość szeroka
  • oczodoły bardzo niskie
  • kolor oczu: oczy zielone lub piwne, rzadziej niebieskie,
  • oprawa oka: z silną fałda powiekową, niekiedy śladem mongolskiej
  • kolor włosów: włosy częściej ciemne niż jasne
  • kolor skóry: płowa z odcieniem żółtawym

Frakcje:

  • wyżynna (yQ) - cimeniej pigmentowana
  • kromanionoidalna (Yq) - wysoka, jaśniej pigmentowana

Różnice z innymi typami:

  • Od typu elementarnego kromanionoidalnego (Y) odróżnia go ciemniejsza pigmentacja i/lub przypłaszczenie twarzy i nosa, tendencja do prognatyzmu zębodołowego, możliwość mongoloidalnej oprawy oka
  • Od typu elementarnego wyżynnego (Q) odróżnia go występowanie jasnej pigmentacji, obecność twarzy szerokiej, słabsze nasilenie cech odmiany żółtej w fizjonomii

wzrost:

  • przeważnie wysoki, rzadziej średni

głowa / czaszka:

cechy opisowe czaszki:

  • czaszka duża; archimorficzna; bardzo masywna, silnie urzeźbiona
  • czaszka w normie wierzchołkowej średnio 18 (17-19) w skali Michalskiego, co daje kształt jajowaty tępy
  • czaszka w normie potylicznej średnio 12 (11-12) co daje kształt jajowato-romboidalny wydłuzony w skali Michalskiego
  • potylica tępo nawisła, średnio 5 (2-10) w skali Michalskiego
  • ciemię  słabo wzniesione, średnio 5 (3-10) skali  Michalskiego
  • pochylenie czoła dla czaszki średnio w skali Michalskiego 5 (4-7) co daje czoło dość słabo pochylone
  • z reguły wydatne łuki nadoczodołowegładzizna przeciętnie 6 (5-8) w skali Michalskiego, czyli płasko wypukła

twarz:

fizjonomia:

nos:

cechy opisowe nosa (głowa)

  • profil najczęściej wklęsły
  • grzbiet nosa niekiedy mniej lub bardziej przypłaszczony

cechy opisowe nosa (czaszka)

szczęka górna:

oczodoły:

oczy:

  • kolor oczu: przeważnie zielonkawe, rzadziej piwne lub niebieskie
  • oprawa oka: fałda powiekowa silnie rozwinięta, nieraz ślad fałdy mongolskiej

włosy:

  • kolor włosów: różny, od ciemnego do dość jasnego

skóra:

  • kolor skóry: różny, najczęściej płowy z odcieniem żółtawym

Występowanie:

Typ pseudokromanionoidalny (YQ) należy do grupy typów archaicznych. Aktualnie w Polsce bardzo rzadki. W dawniejszych epokach liczniejszy. Wg Dzierżykraja-Rogalskiego licznie występował (łącznie z typem elementarnym kromanionoidalnym) w średniowieczu wśród bałtyjskiego plemienia Jaćwingów z północno-wschodniej Polski. Zbliżony jest też do typu ludności  (określonego przez radzieckiego antropologa Czeboksarowa) występującej w starożytności w rejonie Litwy, Łotwy i Estonii.

Występowanie pochodnych typu elementarnego wyżynnego (Q) wśród ludności Polski przedwojennej, koncentrowało się w rejonach będących dawnymi pustkami rubieżnymi, między terytoriami poszczególnych plemion słowiańskich (Polan, Wiślan, Mazowszan itd.). Wskazuje to wg Michalskiego że byli to potomkowie ludności przedsłowiańskiej, zepchnięci w tereny pograniczne. Prawdopodobnie wywodzący się z kultur prafińskich lub nawet kultur górnopaleolitycznych kręgu północno-wschodniego. Na pochodzenie związane z ludnością fińską wskazuje też maksimum północno-wschodnie występowania tego typu w Polsce przedwojennej (czyli obecna północno-zachodnia Białoruś).

BIBLIOGRAFIA:

  1. Dzierżykraj-Rogalski T., Dwie nowe rekonstrukcje Jaćwingów [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, nr 1(25), t. 7, 1964, s. 14-18
  2. Dzierżykraj-Rogalski T., Z badań nad niektórymi zagadnieniami typologicznymi i populacyjnymi Jaćwingów [w:] Pamiętnik Pierwszej Konferencji Nauk Historycznych poświęconej badaniom ziem północno-wschodniej Polski w Białymstoku. Białost. Tow. Nauk., Białystok, 1964, s. 65-75
  3. Kapica Z., Analiza antropologiczna materiałów osteologicznych z cmentarzyska kultury łużyckiej (Hallstatt C) w Częstochowie-Rakowie [w:] red. Błaszczyk W., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, 1965
  4. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współczesności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339 (link do fragmentu)
  5. Kapica Z., Szkice z antropologii historycznej Polski i ziem ościennych: Serie neolityczne, Tom 1, 1958
  6. Kapica Z., Zagadnienia antropologiczne [w:] red. Głębowicz B., Monografia Brześcia Kujawskiego, 1970 (link do fragmentu)
  7. Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
  8. Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, 1953 link
  9. Michalski I., STRUKTURA - ANTROPOLOGICZNA POLSKI W ŚWIETLE MATERIAŁÓW WOJSKOWEGO ZDJĘCIA ANTROPOLOGICZNEGO. The anthropological structure of Poland in light of the Polish War-Office's materials., 1949 link
  10. Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
  11. Wiercińska A., The main anthropological types in Poland as viewed cranioscopically [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35, 1969, s. 359-362
  12. Wierciński A., Analiza antropologiczna serii czaszek wiślickich z cmentarzyska wczesnośredniowiecznego przy ulicy Batalionów Chłopskich. Wykopaliska w latach 1958 - 1959 [w:] red. Budkowa Z., Odkrycia w Wiślicy, 1963, s. 273-294
  13. Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link

Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi

Objaśnienia do powyższych danych:

  1. ♂ - mężczyźni
  2. ♀ - kobiety
  3. w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
  4. Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Podane w dalszym opisie średnie dla cech mają znaczenie informacyjne.

 


Przykład 1. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współcześności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339

Typ pseudokromanionoidalny (YQ) - Polska

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)

 

Przykład 2. Kapica Z., Różnicowanie się składów antropologicznych ludności Kujaw w czasie od neolitu do współczesności na podstawie materiałów z terenu powiatu włocławskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 34, z. 2, 1968, s. 325-339

Typ pseudokromanionoidalny (YQ) - Polska

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)

 

 

Przykład 3. Dzierżykraj-Rogalski T., Dwie nowe rekonstrukcje Jaćwingów [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, nr 1(25), t. 7, 1964, s. 14-18

 Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ)

Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ)

 

 

Materiał kostny:

Przykład 4. Dzierżykraj-Rogalski T., Dwie nowe rekonstrukcje Jaćwingów [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik Polskiego Towarzystwa Antropologicznego, nr 1(25), t. 7, 1964, s. 14-18

 Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ) - etapy rekonstrukcji osobnika z przykładu 3. Widać m.in. prognatyzm alweoralny szczęki górnej, wyraźne łuki nadoczodołowe

 Typ pseudo-kromanionoidalny (YQ

 

 Przykład 5. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

płeć: mężczyzna; wskaźnik główny: 73 (czaszka długa); wskaźnik wysokościowo-długościowy: 73 (czaszka średnio wysoka); wskaźnik ciemieniowo-potyliczny: 78.3; wskaźnik twarzy całkowity - 84.2 (twarz szeroka); wskaźnik górnotwarzowy - 49.6 (średnie twarz górna); wskaźnik nosowy - 51 (nos średnio szeroki); wskaźnik oczodołowy [mf] 80.5 (oczodoły średnie);

Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)

yq-89494839843

 

Przykład 6. Kapica Z., Analiza antropologiczna materiałów osteologicznych z cmentarzyska kultury łużyckiej (Hallstatt C) w Częstochowie-Rakowie [w:] red. Błaszczyk W., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Częstochowie-Rakowie, 1965

wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika

płeć: kobieta; przybliżony wzrost: 154 cm; wskaźnik główny: 75.4 (czaszka bardzo długa); wskaźnik wysokościowo-długościowy]: 72.1 (czaszka średnio wysoka); wskaźnik wys-szerok:  95.7 (czaszka wysklepiona); wskaźnik czołowo-ciemieniowy: 72.5 (szerokie czoło); wskaźnik twarzy całkowity - 80.2 (twarz bardzo szeroka); wskaźnik górnotwarzowy - 44.3 (bardoz niskie twarz górna); wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 94.9( średnio szerokie jarzma); wskaźnik nosowy - 50 (nos średnio szeroki); wskaźnik oczodołowy [mf] 75 (oczodoły niskie); wskaźnik szczękowy Virchowa: 65.9 (szeroka szczęka); dodatkowo słaby prognatyzm zębodołowy (9 w skali Michalskiego)

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)

Typ pseudokromanionoidalny (YQ)