Typ rasowy (antropologiczny) - ogólna definicja
- Szczegóły
- Kategoria: Antropologia - trochę teorii
Czyli tak dobrany zbiór przedziałów zespołu (kilku do kilkunastu) diagnostycznych cech rasowych, aby dla osobników (lub populacji) których wartości mieszczą się w granicach przedziałów ich zmienności, można było założyć stosunkowo wysokie podobieństwo ich struktur genetycznych, co najmniej w zakresie wziętych pod uwagę cech (fenotypowych). Rzecz jasna w obrębie jednego i tego samego typu rasowego znajdują się wówczas osobnicy lub populacje najbardziej do siebie podobne w całym uwzględnionym zespole cech rasowych.
Inaczej rzecz ujmując typ antropologiczny to szczególna kombinacja kilku, lub kilkunastu, które występują w populacji znacznie częściej, niż należałoby oczekiwać w wyniku niezależnego dziedziczenia cech.
Wynika stąd że zmienność cech (tych wspomnianych kilku lub kilkunastu diagnostycznych cech zazwyczaj fenotypowych, które użyliśmy do ich wyodrębnienia) wewnątrz poszczególnych typów powinna być znacząco mniejsza od różnic między typami. Nie chodzi tu o oczywiście o cały fenotyp danych osobników tylko standardowy zestaw cech służący np. w typologii kierunku morfologiczno-porównanwczego do wydzielania poszczególnych typów (jak wskaźnik główny, twarzowy, nosowy, wzrost, pigmentacja, budowa nosa) i nie da się zaprzeczyć że np. w obrębie typu armenoidalnego czy nordycznego zróżnicowanie co do tych cech będzie mniejsze wewnątrz tych typów niż porównując je między sobą. Nie da się też zaprzeczyć ich oczywistego związku z dziedziczeniem tychże cech po rodzicach, mimo mniejszego lub większego wpływu środowiska na wykształcenie niektórych z nich.
Zależnie od charakteru materiału wyjściowego w wielocechowej klasyfikacji antropologicznej należy wyróżnić:
- indywidualne typy rasowe - obejmujące grupy podobnych do siebie osobników, niezależnie od ich pochodzenia populacyjnego, dzielą się na rasy (typy elementarne), oraz typy pośrednie między nimi
- populacyjne typy rasowe - obejmujące grupy podobnych do siebie populacji, niezależnie od ich czasowo-przestrzennego rozmieszczenia. Do określenia typu populacyjnego można użyć [korespondencja z doc. antropologii Racho Stoevem z IEMPAM - Bułgarska Akademia Nauk, Sekcja Antropologii] średnich cech mierzalnych i procentowych częstości cech opisowych i przyporządkowac uzyskane wyniki do definicji któregoś z ras / typów kierunku morfologiczno-porównawczego. Przeważnie typ rasowy określony na próbie badanej metodami indywidualnymi w badanej serii najpopularniejszy (raczej rzadko bezwzględnie, częściej względnie, wystarczy że liczy już około 30%), jest też tym który wychodzi nam ze średnich dla całej póby / populacji. Ważne: typ populacyjny nie jest tożsamy z rasą geograficzną / lokalną, która z definicji ogranicza się do jednego, określonego terytorium.
Trzeba zaznaczyć że jest to definicja wg Polskiej Szkoły Antropologicznej, aktualnie traktowana jako historyczna.
Dodatkowo można powiedzieć że niektórzy zagraniczni antropolodzy wydzielali typy nie przy pomocy przedziałów zmienności pewnych cech, tylko używając pewnych uznanych za idealne średnich np. głowy, nosa itd. Co oczywiście powodowało że takich "idealnych" typów mogli znaleźć w badanych populacjach stosunkowo niewiele, resztę traktując jako trudne do sklasyfikowanie mieszanki i to zazwyczaj kilku (a nie dwóch) typów naraz. I właśnie takie podejście jest najczęściej krytykowane jako typologiczne.
BIBLIOGRAFIA
- Piasecki E., Typ antroopologiczny [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1969, s. 381
- Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481
