Czarna odmiana człowieka (zwana potocznie, choć niezbyt poprawnie rasą czarną).
Jest to opis wg typologii Czekanowskiego cech morfologicznych, nie genetycznych, dla tej odmiany.
cechy charakterystyczne:
skóra:
- skóra ciemnobrunatna do głęboko czarnej włącznie
włosy i owłosienie ciała:
włosy:
- kolor włosów: czarny
- włosy o przekroju wydłużonego owalu lub kształtu nerkowatego; są sierpowato osadzone w skórze (patrz przykład 6)
- kształt włosów: silnie skręcone - silnie kędzierzawe do wełnistych (patrz przykład 8); w najskrajniejszej formie uwłosienie głowy występuje w postaci tzw. włosów fil-fil (pieprzowate). Polega ono na zwijaniu się większej liczby (25 — 30) sąsiadujących ze sobą włosów w zbite, płaskie stożki, występujące w odstępach na skórze głowy. Skóra wygląda jak posypana ziarenkami pieprzu, między którymi prześwituje naga skóra (patrz przykład 7).
owłosienie ciała:
oczy:
- oczy ciemne
- oczy ustawione jak u odmiany białej, czasami tylko z występującą fałdą mongolską (Buszmeni)
twarz:
- profil pionowy twarzy wyraźnie prognatyczny (tak odcinka środkowego, jak i zębodołowego), całkowity kąt nachylenia twarzy [n-pr] do płaszczyzny oczno-usznej (PHF) wynosi u odmiany czarnej poniżej 79°, wyraźna różnica występuje w w części środkowej (tam gdzie znajduje się nos), kąt nachylenia do płaszczyzny frankfurckiej wynois poniżej 84°
- profil poziomy twarzy: pośredni między odmianą białą, a żółtą, ale wrażenie spłaszczenia twarzy zwiększa bardzo płaski nos (patrz niżej)
nos:
- nos bardzo szeroki
- spłaszczenie / wysklepienie nosa: kości nosowe najbardziej spłaszczone ze wszystkich odmian, średnio stopień nachylenia sklepienia kości nosowych [n-rhi] do lini łączącej szew nosowy i jego podstawę [n-ns], wynosi około 12°
- wydatność nosa: nos jest przeciętnie trzykrotnie mniej wysunięty ponad płaszczyznę twarzy niż u odmiany białej, tym samym odmienne jest ukształtowanie chrząstki nosowej (patrz przykład 3)
- nasada nosa bardzo niska i spłaszczona
- grzbiet nosa niski, bardzo szeroki i spłaszczony
- nozdrza bardzo szerokie, osie bardzo szerokich otworów nosowych często ustawione niemal równolegle do powierzchni twarzy (patrz przykład 4)
szczęka górna, zęby, usta:
szczęka górna:
- prognatyzm zębodołowy bardzo silny, kąt nachylenia szczęki górnej [ns-pr] do płaszczyzny frankfurckiej (PHF) wynosi poniżej 66º (patrz przykład 2)
zęby:
- największe zęby pośród wszystkich odmian
usta:
- wargi bardzo grube i mięsiste, wywinięte najbardziej spośród wszystkich odmian, przeważnie wystające mocno ku przodowi (patrz przykład 5)
- szpara ustna dość szeroka
głowa / czaszka:
- wydłużony kształt głowy o kształcie (w widoku z góry) regularnej elipsy, do wyjątków należy krótkogłowość
Występowanie:
Występuje w Afryce na południe od Sahary.
Dodatkowo w typologii Czekanowskiego uznawano za przynależną do odmiany czarnej ludność południowych Indii, Nowej Gwinei, Melanezji i Australii, która przez innych antropologów jest wydzielana w odmianę australoidalną.
Czarna odmiana człowieka dzieli się na:
Typy rasowe mieszane:
BIBLIOGRAFIA:
- Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, 1967
- Klimek S., Terytoria antropologiczne [w:] Prace geograficzne wydane przez E. Romera, XV, 1932, Książnica-Atlas Lwów
- Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
- Piontek J., Klasyfikacje gatunku ludzkiego [w:] red. Malinowski A. i Strzałko J., Antropologia, 1985
- Stęślicka W., Powstanie odmian ludzkich, 1963
Przykład 1. Stęślicka W., Powstanie odmian ludzkich, 1963
Przykład budowy twarzy (pośrednia pod względem spłaszczenia w profilu poziomym między odmianą żółtą i białą) i nosa (bardzo szeroki, płaski i mało wydatny, o szerokich otworach nosowych ustawionych równolegle do powierzchni twarzy).
Przyklad 2. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
Czaszka odmiany czarnej, ukazująca przykład wyraźnego prognatyzmu (wysunięcia części twarzowej i szczękowej ku przodowi).
Przykład 3. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
Ukształtowanie chrząstki nosowej majacej wpływ na wydatność nosa; dodatkowo widać spłaszczenie kosci nosowych oraz silny prognatyzm u odmiany czarnej.
Przykład 4. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
Kształt otworów nosowych odmiany czarnej.
Przykład 5. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
Wydatność warg u odmiany czarnej.
Przykład 6. Stęślicka W., Powstanie odmian ludzkich, 1963
Ułożenie włosa w skórze i jego przekrój.
Przyklad 7. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
Włosy fil-fil u Buszmena.
Przykład 8. Stęślicka W., Powstanie odmian ludzkich, 1963
Przykład włosów wełnistokędzierzawych, skręcających się w "afro", dodatkowo widać silny prognatyzm.
