Antropologia
Fizyczna

Typy konstytucjonalne według Kretschmera

Przez wiele lat, a nawet do dziś z pewnymi modyfikacjami, wielką popularność uzyskała typologia psychiatry Ernsta Kretschmera (1921). Na podstawie opisu morfologicznego, w powiązaniu z właściwościami fizjologicznymi i wyższymi czynnościami nerwowymi, wyróżnił on następujące typy:

•  leptosomiczny lub leptosomatyczny (leptos - wąski, soma - ciała) - przedstawicieli cechuje budowa smukła, wąska, o małej masie ciała, słabe umięśnienie i bardzo nikła podściółka tłuszczowa i o przewadze wymiarów długościowych nad szerokościowymi, głowa drobna, twarz wąska, owalna zwęża się ku dołowi, nos długi, o długiej szyi, płaskiej klatce piersiowej, o ostrym kącie podmostkowym o wartości poniżej 90°. Wąskie barki i miednica, kończyny smukłe i słabo umięśnione. Krańcową, skrajną postać tego typu, z pogranicza dysplazji, określił jako typ asteniczny. Typ ten czasem bywa uważany niesłusznie za synonim leptosomatycznego;
• atletyczny (athlon - walka) - przedstawicieli cechuje budowa silna, dość wysoki wzrost, silny szkielet i mięśnie, twarz średnio szeroka, często kwadratowa lub prostokątna, szeroka silna szyja, szeroka i silnie wysklepiona klatka piersiowa z kątem podmostkowym ok. 90°, szerokie barki, średnio szeroka miednica, długie kończyny o szerokich dłoniach i stopach;
• pykniczny (pyknos - gruby, gęsty) - przedstawicieli cechuje przewaga wymiarów poprzecznych nad długościowymi, przysadzista budowa, drobny szkielet, słabo rozwinięte mięśnie, tendencja do odkładania się tkanki tłuszczowej, szeroka okrągła twarz, krótka szyja, tułów duży w stosunku do krókich i pulchnych kończyn, barki średnio szerokie,miednica szeroka, zaokrąglone kontury ciała, cienka skóra, kąt podmostkowy powyżej 90 stopni, rozbudowane jamy ciała (klatka piersiowa, jama brzuszna), włosy pyknika są na ogół delikatne i cienkie, z tenddencją do łysiny czołowej, za to obfite na ciele i brodzie.
• W powiązaniu z zaburzeniami endokrynologicznymi, wrodzonymi wadami rozwojowymi, wyróżnił on prócz tego typ dysplastyczny (dys - źle, plastos - ukształtowany) o budowie infantylnej czy eunuchoidalnej.

 Typologię tę wykorzystano do badań związków między budową dala a predyspozycją do licznych chorób: wykazano np. większą skłonność przedstawicieli typu leptosomatycznego do gruźlicy płuc, stanów zapalnych żołądka; wykazano związek budowy leptosoma- tycznej z hipotonią, czyli niskim ciśnieniem tętniczym ltd Typowi atletycznemu przypisuje się większą skłonność do zaburzeń naczyniowo-ruchowych w obrębie głowy (migrena, aż do dychawicy oskrzelowej - astma). Wśród przedstawideli typu pyknicznego stwierdzono tendencję do hipertonii (nadciśnienia), chorób układu sercowo-na- czynionego, wczesnej miażdżycy naczyń, do przewlekłego gośćca, zaburzeń i kamicy pęcherzyka żółciowego, zapalenia trzustki, cukrzycy.
Klasyfikacja konstytucjonalna Kretschmera posłużyła też do badań związków, jakie zachodzą między budową dała a rodzajem sprawnośd fizycznej, przyczyniając gię do rozwoju antropologii stosowanej w wychowaniu fizycznym i sporde.

Typologię Kretschmera stosowano w różnych metodach służących do określania osobników. Ireneusz Michalski (1958) zaproponował autopsyjne określenie i wydzielił typy mieszane (zobacz), zaś inni opierali je na pomiarach i wskaźnikach.Najprostszą formułę do określania przynależnośd do danego typu podał Filiphe Curtius (1954), posługując się wskaźnikiem Rohrera, a dla potrzeb polskich przystosowała go Mirosława Kowalewska w taki sposób:

Podział  zakresów wskaźnika Rohrera:

Liczbowe ujęcie według Jana Mydlarskiego i Kazimierza Wiązowskiego

Można wyliczyć procenty danego typu metodą Wankego.

Kalkulator on-line (dla mężczyzn), podstawowe typy

Kalkulator on-line (dla mężczyzn), z typami mieszanymi

Bibliografia:

1. Charzewski J., Zarys antropologii dla studiujących wychowanie fizyczne, 1986
2. Drozdowski Z., Ćwirko-Godycki M., Antropologia w zakresie studiów wychowania fizycznego, 1967
3. Malinowski A., Antropologia fizyczna, 1980
4. Malinowski A., Tatarczuk J., Asienkiewicz R., Antropologia dla pedagogów, (Zielona Góra), 2014
5. Martin R., Lehrbuch der Anthropologie, (Jena),1957

Przykład 1 . Martin R., Saller K., Lehrbuch der Anthropologie, IV, 1962

Typy konstytucjonalne Kretschmera.

Przykład 2. Malinowski A., Tatarczuk J., Asienkiewicz R., Antropologia dla pedagogów, (Zielona Góra), 2014

Przykład 3. Malinowski A., Tatarczuk J., Asienkiewicz R., Antropologia dla pedagogów, (Zielona Góra), 2014

Przykład 4. Malinowski A., Tatarczuk J., Asienkiewicz R., Antropologia dla pedagogów, (Zielona Góra), 2014

Przykład 5. Malinowski A., Antropologia fizyczna, 1980