Rasa geograficzna afrykańska (kongoidzi lub negroidzi)
- Szczegóły
- Kategoria: Klasyfikacja populacyjna ras ludzkich - Coon, Garn, Birdsell
Populacje z Afryki subsaharyjskiej o ciemnej skórze i silnie skręconych włosach, przystosowane do wilgotnego i gorącego klimatu tropikalnego.
Cechy charakterystyczne:
budowa ciała:
- wahania wzrostu największe wśród wszystkich ras, od Pigmejów (141 cm) do populacji z południowego Sudanu o średnim wzroście 182-185 cm
- podobne są wahania wagi, od 40 kg u Pigmejów do 63 kg do żyjącego stosunkowo blisko nich ludu Fang. Maksimum wagi jest to jednak trochę mniejsze niż u mongoloidów i znacznie mniejsze niż u kaukazoidów
- budowa ciała: względnie krótki i wąski tułów i długie kończyny, szczególnie przedramiona i podudzie; łydka wygięta w przód; duże dłonie i stopy (o płaskim podbiciu); barki są szerokie, biodra wąska; silna lordoza lędźwiowa powodująca wystawania pośladków
- mięśnie mają zazwyczaj krótkie, grube brzuśćce i długie ścięgna; szczególnie widoczne jest to na podudziu i jest to przeciwieństwo budowy u mongoloidów
- bardzo elastyczne stawy, umożliwiające np. wygięcie kciuka do tyłu pod znacznym kątem
- u osoby w normalnej kondycji fizycznej cienka warstwa podściółki tłuszczowej
- ogólnie ich budowa ciała jest przeciwieństwem budowy mongoloidów
- częsta przepuklina pępowinowa, co wg Coona może być nawet kryterium rasowym w przypadku tej rasy
głowa / czaszka:
- wskaźnik główny dolicho- do mezocefalicznego
- czaszka jest zaokrąglona z każdej strony
- potylica wydatna
- czoło często wypukłe
nos:
- nos szeroki, zadarty, o szerokich otworach nosowych
- średni wskaźnik nosowy 91-110
- szerokość nosa w mm: 41-47
usta, szczęka górna, żuchwa i zęby:
- wyraźny prognatyzm
- wargi wywinięte, ciemnopigmentowane tak jak skóra
- również dziąsła są ciemne
oczy:
- kolor oczu ciemny
- białkówka oka z kropkami ciemniejszego pigmentu
- gałki oczne z tendencją do wystawania i największe w porównaniu z kaukazoidami i mongoloidami
włosy:
- kolor włosów ciemny
- włosy silnie skręcone, prawdopodobnie pełni to rolę w termoregulacji skóry głowy
- w przekroju mają kształt nerkowaty
- na głowie rosną krótkie i zarazem cienkie
skóra:
- kolor skóry czarny do ciemnobrązowej
- skóra zawiera bardzo dużo komórek melaniny, o większych cząsteczkach niż tej w opalonej skórze kaukazoidów
- nie zawiera feomelaniny
- melanina w czarnej skórze w niższych szerokościach geograficznych pochłania zbyt dużo ultrafioletu, którego dociera tam mniej i powoduje to znacznie osłabioną produkcję witaminy D przez skórę, co jest m.in. przyczyną krzywicy i innych problemów zdrowotnych. Z kolei w Afryce ze względu na położenie geograficzne promienie słoneczne docierają bez przeszkód i tam czarny kolor nie jest przeszkodą w produkcji witaminy D
- czarna skóra pochłania też dużo więcej ciepła niż jaśniejsze odcienie i dlatego na pustyniach, taki kolor skóry jest poważnym utrudnieniem, z powodu zbyt wysokich temperatur tam panujących, zaś w wilgotnych dżunglach i sawannach Afryki subsaharyjskiej tak wysokie temperatury nie są zazwyczaj osiągane
- z kolei ogromna wilgotność powietrza w klimacie tropikalnym powoduje że nawet niewielki spadek temperatury powoduje odczucie zimna, dlatego czarna skóra, która dużo lepiej pochłania ciepło, pozwala przedstawicielom populacji afrykańskich dużo lepiej znosić takie lokalne zmiany temperatur
- jednak przy wystawieniu na temperatury ujemne skóra negroidów ulega w dużo większym stopniu odmrożeniom niż skóra kaukazoidów i mongoloidów, trudniej też się regeneruje
- przy pomiarach odbicia światła od skóry (dla długości fali 700 nm), wynosi ono najmniej dla wszystkich ras, około 15%, w porównaniu do mulatów 25%, Hindusów 40%, Japończyków 60% i 70% dla północnej Europy
dermatoglify:
- odsetek łuków osiągający najwyższe wartości wśród wszystkich ras (3-12% u Murzynów, u Pigmejów 10-16%), pętle (52-73%), odsetek wirów (20-40% u Murzynów) zaś u 16-42% u Pigmejów, czyli osiągający najniższe dolne wartości spośród wszystkich ras
gruczoły potowe i zapach ciała:
- wydzielający się pot na skórze pod względem intensywności zapachu najbardziej wyczuwalny spośród wszystkich ras geograficznych
- Afrykanie tracą z wydzielanym potem mniej związków mineralnych niż Europejczycy, co dodatkowo wpływa na ich przystosowywanie do warunków tropikalnych
adaptacje fizjologiczne:
- przystosowanie do klimatu gorącego i zarazem bardzo wilgotnego
- niska tolerancja na klimat gorący i suchy
- brak przystosowań do niskiej temperatury
- dobre wyniki w dyscyplinach sportowych wymagających użycia dużej ilości energii w krótkim czasie (np. sprint) oraz w takich gdzie przydaje się duża elastyczność stawów
zróżnicowanie serologiczne:
układ grupowy krwi AB0
- wysoki współczynnik grupy krwi B (10-20%)
- odsetek grupy krwi A1 8-30%
- odsetek grupy krwi A2 1-8%, po kaukazoidach najwyższy
- odsetek grupy krwi 0 52-70%
układ grupowy krwi RH
- po kaukazoidach najwyższy odsetek allei cde (4-29%)
- największy odsetek alleli cDe (34-82%)
- CDe 0-21%
- cDE 0-19%
układ grupowy krwi MNS-U
- odsetek N - 39-53%
- odsetek NS 22-59%
- jedynie wśród przedstawicieli negroidów występuje, lecz też rzadko (1%), brak antygenu U
inne grupy krwi:
- Grupa krwi P - osiąga najwyższy maksymalny zakres 50-84%
- Grupa krwi Duffy (Fya) 0-6%; najniższy odsetek spośród ras
- Grupa krwi Diego (Dia) 0%
- grupa krwi Kidd (Jka) bardzo wysoki odsetek, do 90% w zachodniej Afryce
pozostałe zróżnicowanie genetyczne:
- odsetek haptoglobiny Hp1 osiąga najwyższe maksymalne wartości 40-87%, równie liczna jest haptoglobina Hp2
- związana z malarią wysoką częstość występowania anemii sierpowatej
- odsetek (występowania genu warunkującego odczuwanie smaku gorzkiego PTC (fenylotiokarbamid) między 83-100%, najwyższy spośró wszystkich ras geograficznych
- odsetek genu odpowiedzialnego za produkcję tzw. suchej woskowiny usznej bardzo wysoki - 91-97%
BIBLIOGRAFIA
- Coon C. S., Birdsell J., Garn S., Races. A study of the problem of race formation in man, 1950
- Coon C. S., Racial adaptations, 1982
- Coon C. S., The living races of man, 1965
- Garn S., Human races, 1961