Podział na rasy geograficzne i rasy lokalne
- Szczegóły
- Kategoria: Klasyfikacja populacyjna ras ludzkich - Coon, Garn, Birdsell
Rasy geograficzne (geographical races lub stocks):
- Rasa geograficzna amerykańska
- Rasa geograficzna polinezyjska
- Rasa geograficzna melanezyjska
- Rasa geograficzna australijska
- Rasa geograficzna azjatycka
- Rasa geograficzna indyjska
- Rasa geograficzna europejska
- Rasa geograficzna afrykańska
- Rasa geograficzna mikronezyjska
Przykład 1. Garn S., Human races, 1961
Podział na rasy geograficzne (przed epoką kolonizacji europejskiej około 1500 roku)
Coon, Garn i Birdsell pierwotnie wyróżniali 6 ras geograficznych. Garn w 1961 dodał do nich indyjską, mikronezyjską i melanezyjską.
Następnie Coon w swej pracy z 1965 ograniczył się do:
- kaukazoidzi (zawierają rasę europejską i indyjską)
- mongoloidzi (zawierają rasę azjatycką i amerykańską)
- australoidzi (zawierają rasy australijską, polinezyjską, melanezyjską i mikronezyjską oraz Negrytów i niektóre populacje w Indiach)
- kongoidzi - rasa afrykańska bez Buszmenów i Hotentotów)
- kapoidzi - Buszmeni i Hotentoci wyróżnieni spośród negroidów
Ale kryteria ich rozróżniania pozostały zbliżone do określonych w 1950 roku.
Przykład 2. Coon C. S., The living races of man, 1965
Współczesne rozmieszczenie ras geograficznych
Coon, Garn i Birsell oprócz głównych ras geograficznych (określonych jako stocks), dali też listę 30 ras lokalnych [1950]. Coon w swych późniejszych pracach [1962, 1965, 1982] nie dawał listy ras lokalnych, ale większość z nich opisał mniej lub bardziej dokładnie przy okazji opisu populacji z różnych cześci świata. Uzpełnioną listę ras lokalnych (zwiększoną do 32) podał za to Garn [1961].
Przykład 3. Garn S., Human races, 1961
1. Europejczycy północno-zachodni; 2. Europejczycy północno-wschodni; 3. Europejczycy alpejscy; 4. Populacje śródziemnomorskie; 5. Populacje irańsko-śródziemnomorskie; 6. Populacje wschodnio-afrykańskie; 7. Populacje sudańskie; 8. Populacje negroidalne leśne; 9. Bantu; 10. Populacje ludów tureckich Azji Środkowej; 11. Tybetańczycy; 12. Populacje północno-chińskie; 13. Mongoloidzi klasyczni; 14. Populacje południowo-wschodnio-azjatyckie; 15. Hindusi; 16. Drawidowie; 17. Populacje Indian północnoamerykańskich; 18. Populacje Indian środkowoamerykańskich; 19. Populacje Indian południowoamerykańskich; 20. Populacje Indian z Ziemi Ognistej; 21. Lapończycy; 22. Negryci; 23. Pigmeje; 24. Eskimosi; 25. Ajnowie; 26. Populacje Murajów; 27. Populacje Karpentariów; 28. Buszmeni i Hotentoci (kapoidzi); 29. Murzyni północnoamerykańscy; 30. Koloredzi południowoafrykańscy; 31. Latynosi; 32. Populacje neo-hawajskie
Rozmieszczenie ras lokalnych (w przybliżeniu)
Duże rasy lokalne:
W obrębie rasy geograficznej europejskiej:
1. rasa lokalna północno-zachodnio-europejska
a) pierwotny, niezbyt często spotykany typ o cechach paleolitycznych
b) typ nordycki, tworzy niezbyt duże, lokalne populacje w części Skandynawii, gdzie indziej wyróżniany głównie jako typ w innych populacjach
2. rasa lokalna północno-wschodnio-europejska
4. rasa lokalna śródziemnomorska (zachodnio-śródziemnomorsa)
5. rasa lokalna irańsko-śródziemnomorska (wschodnio-śróziemnomorska)
W obrębie rasy geograficznej afrykańskiej:
1. rasa lokalna leśna negroidalna
2.rasa lokalna sudańska
3. rasa lokalna chamicka (wschodnio-afrykańska)
4. rasa lokalna Bantu
W obrębie rasy geograficznej indyjskiej:
1. rasa lokalna hinduska (północno-indyjska)
2. rasa lokalna drawidyjska (południowo-indyjska)
W obrębie rasy geograficznej azjatyckiej:
1. rasa lokalna mongoloidalna klasycza
2. rasa lokalna północno-chińska
3. rasa lokalna południowo-azjatycka
5. rasa lokalna turecka (środkowoazjatycka)
W obrębie rasy geograficznej amerykańskiej:
1. rasa lokalna północnoamerykańska
2. rasa lokalna śrdokowoamerykańska
3. rasa lokalna południowoamerykańska
4. rasa lokalna fuegiańska
Małe, izolowane rasy lokalne
W obrębie rasy geograficznej europejskiej:
W obrębie rasy geograficznej azjatyckiej:
W obrębie rasy geograficznej afrykańskiej:
- Pigmeje
Dodatkowo:
- izolowaną rasą lokalną są Negryci z południowo-wschodniej Azji i Oceanii; prawdopodobnie, zanim nie zostali wyparci przez nowsze migracje stanowili w tym rejonie rasę geograficzną
Marginalne, bardzo długo izolowane rasy lokalne
W obrębie rasy geograficznej azjatyckiej wg Garna, lub europejskiej wg Coona:
W obrębie rasy geograficznej australijskiej:
W obrębie rasy geograficznej afrykańskiej:
Buszmeni i Hotentoci - potem Coon w swych książkach [1962,1965] wyróżnił ich jako jedną z głównych ras geograficznych pod nazwą kapoidów (Capoids).
Populacje mieszane, o niedawnym rodowodzie
- północnoamerykańscy Murzyni
- południowoafrykańscy Koloredzi
- Latynosi (metysi z Ameryki Łacińskiej)
- Neo-Hawajczycy
Przykład 1. Dobzhansky T., Mankind Evolving. The evolution off the human species, 1970
1. Europejczycy północno-zachodni; 2. Europejczycy północno-wschodni; 3. Europejczycy alpejscy; 4. Lapończycy; 5. Populacje śródziemnomorskie; 6. Populacje irańsko-śródziemnomorskie / środkowoazjatyckie
Przykład 2. Dobzhansky T., Mankind Evolving. The evolution off the human species, 1970
7. Tybetańczycy; 8. Północni Chińczycy; 9. Południowo-wschodni Azjaci; 10. Klasyczni mongoloidzi; 11. Ajnowie; 12. Negryci
Przykład 3. Dobzhansky T., Mankind Evolving. The evolution off the human species, 1970
13. Indianie patagońscy; 14. Indianie południowoamerykańscy; 15. Eskimosi; 16. Indianie północnoamerykańscy; 17. Latynosi; 18. Indianie środkowoamerykańscy
Przykład 4. Dobzhansky T., Mankind Evolving. The evolution off the human species, 1970
19. Murajowie; 20. Karpentariowie; 21. Polinezyjczycy; 22. Hindusi; 23. Mikronezyjczycy; 24. Drawidowie;
Przykład 5. Dobzhansky T., Mankind Evolving. The evolution off the human species, 1970
25. Negroidzi leśni; 26. Afrykanie wschodni; 27. Buszmeni; 28. Populacje sudańskie; 29. Pigmeje; 30. Bantu; 31. Papuas; 32. Południowoafrykański Kolored; 33. Północnoamerykański Murzyn
BIBLIOGRAFIA
- Coon C. S., Birdsell J., Garn S., Races. A study of the problem of race formation in man, 1950
- Coon C. S., The living races of man, 1965
- Garn S., Human races, 1961
- Jasicki B., Panek S., Sikora P., Stołyhwo E., Zarys antropologii, 1962
- Piontek J., Klasyfikacje gatunku ludzkiego [w:] red. Malinowski A., Antropologia, 1985
