Rasa geograficzna azjatycka (mongoloidzi)
- Szczegóły
- Kategoria: Klasyfikacja populacyjna ras ludzkich - Coon, Garn, Birdsell
Rasa geograficzna azjatycka [Garn 1961], mongoloidzi [Coon 1962],
Mongoloidalne populacje wschodniej Azji od Syberii do Indonezji (plus Eskimosi na krańcach Ameryki Północnej). Cechujące się przeważnie płaską twarzą, prostymi i sztywnymi włosami oraz przystosowaniem do klimatu arktycznego i warunków wysokogórskich. Mogące jednak występować w całym spektrum warunków klimatycznych, aż po tropikalne.
Cechy charakterystyczne:
wzrost i budowa ciała:
- wzrost na północy 158-168; na południu niższy (152-160); ogólnie w porównaniu z negroidami i europeidami wahania wzrostu są dużo mniejsze;
- również wahania średniego ciężaru ciała są najmniejsze wśród głównych ras
- budowa zróżnicowana;przeważnie długi tułów o prostych plecach i małej krzywiźnie w odcinku lędźwiowym;
- klatka piersiowa duża, biodra wąskie;
- krótkie kończyny, szczególnie krótkie przedramiona i podudzia;
- nadgarstki są małe; dłonie i stopy również; paznokcie o zaokrąglonym kształcie
- dymorfizm płciowy mniejszy niż u europeidów, biust i pośladki u kobiet przeważnie płaskie
głowa / czaszka:
- wskaźnik główny zróżnicowany
- pojemność czaszki duża do bardzo dużej (dla mężczyzn około 1520 cm3 u Eskimosów i Buriatów)
- łuki nadoczodołowe małe lub najczęściej brak
twarz:
- przeważnie silne spłaszczenie twarzy (najbardziej spośród wszystkich ras geograficznych)
- wystające kości policzkowe (wystające zarówno do przodu jak i na boki)
nos:
- wskaźnik nosowy przeważnie szerszy niż u rasy geograficznej europejskiej (72-90, wzrasta z północy na południe), ale wynika to z małej wysokości grzbietu nosa,
- szerokość nosa w mm jest podobna jak u europeidów;
- nos przeważnie mniej lub bardziej przypłaszczony (czasem tak bardzo że gałki oczne, patrząc z boku, wysunięte są bardziej do przodu)
- wklęsły, rzadko lekko garbaty / orli (np. w Tybecie i północnych Chinach); formy proste spotykane rzadko
usta, szczęka górna, żuchwa i zęby:
- prognatyzm alweolarny przeważnie występuje; dodatkowo często współwystępuje z cofniętym podbródkiem
- wargi raczej cienkie, mało wywinięte
odontologia:
- siekacze są przeważnie w kształcie łopatkowatym (szufelkowatym) - największy odsetek wśród wszystkich ras geograficznych
- siekacze często lekko wystają do przodu (przy prognatyzmie alweolarnym)
- ogólnie zęby są dość duże i o zaokrąglonym kształcie
oczy:
- oczy z fałdą mongolską i o ukośnej szparze ocznej; położone płytko w oczodołach; które są szeroko rozstawione; gałki oczne małe
- kolor oczu ciemny
włosy:
- włosy proste i bardzo grube; w przekroju okrągłe; na głowie rosną długie
- kolor włosów ciemny
- łysienie rzadko spotykane
- siwienie występuje późno lub wcale
skóra:
- kolor skóry ciemnieje wraz z posuwaniem się na południe, od żółtawego do żółtawobrązowego; mongoloidzi zamieszkują pełne spektrum klimatów od polarnego do tropikalnego, wykazują jednak w porównaniu z innymi rasami najmniejsze wahania koloru skóry
- zółtawy odcień jest spowodowany obecnością w skórze i podściółce tłuszczowej dużych ilości keratyny i karotenu;
- eumelaniny jest niewiele i jest cząsteczki są mniejsze i nie tak ciemne jak u rasy afrykańskiej i australijskiej
- w skórze występuje też feomelanina
- przy pomiarach odbicia światła od skóry (dla długości fali 700 nm) mongoloidzi (w przypadku Japończyków) odbijają 60%, w porównaniu z około 70% u północnych Europejczyków, 40% u Hindusów i 15% u Murzynów
- skóra, szczególnie na twarzy, jest najgrubsza ze wszystkich głównych ras
dermatoglify:
- Ogólnie we wzorach linii papilarnych przeciętnie występuje niewielka przewaga wirów nad pętlami i mała ilość łuków.
Wschodnia Azja:
- 1-5% łuki
- 43-56% pętle
- 44-54% wiry
gruczoły potowe i zapach ciała:
- wydzielający się pot na skórze pod względem intensywności zapachu najmniej wyczuwalny spośród wszystkich ras geograficznych, mała ilość gruczołów potowych
adaptacje fizjologiczne:
- Fizjologiczne przystosowanie do zimnego klimatu: zwiększone krążenie krwi w częściach ciała najbardziej wystawionych na działanie zimna (twarz, szczególnie policzki, dłonie, stopy), również grubsza warstwa podściółki tłuszczowej w tych miejscach (przy generalnie mniejszej ilości tkanki tłuszczowej na większości ciała niż u Europeidów).
- Mimo że jako jedyna rasa są przystosowani do klimatu arktycznego, występują też w klimatach cieplejszych, aż po tropikalne, jednakże mongoloidalne populacje tam żyjące nie wykazują specjalnych adaptacji w fenotypie (np. bardzo ciemna skóra czy skręcone włosy) do tych warunków, przeciwnie niż np. rasa afrykańska czy papuasko-melanezyjska. Ogólnie jest to rasa najlepiej przystosowana do wszystkich warunków klimatycznych, podobnie zresztą jak Indianie amerykańscy, którzy niewątpliwie się od niej wywodzą.
- Przystosowanie fizjologiczne do życia na bardzo dużych wysokościach (rasa lokalna tybetańska).
zróżnicowanie serologiczne:
- wysoki współczynnik grupy krwi B (do 40%)
- niski odsetek grupy krwi 0 (30% w Chinach i Japonii)
- brak grupy krwi A2
- bardzo niski odsetek genu Rh-
- Grupa krwi Duffy (Fya) 86-99%; największa oprócz australijskiej spośród wszystkich ras geograficznych
- Grupa krwi Diego (Dia) spotykana wprawdzie rzadziej w rasie amerykańskiej (u niej pochodzi i tak z Azji) ale w innych rasach geograficznych praktycznie nie występuje wcale
- grupa krwi Kidd (Jka) dość mały odsetek (55% w Chinach) w porównaniu do innych ras geograficznych
pozostałe zróżnicowanie genetyczne:
- wysoki poziom (41-45%) recesywnej alleli odpowiedzialnej za wysoki poziom wydalania kwasu α-aminomasłowego (BAIB), oprócz Eskimosów
- odsetek (występowania genu warunkującego odczuwanie smaku gorzkiego PTC (fenylotiokarbamid) między 83-100%, najwyższy spośró wszystkich ras geograficznych
- odsetek genu odpowiedzialnego za produkcję tzw. suchej woskowiny usznej najwyższy spośród wszystkich ras geograficznych (67% na Hainanie do 98% w północnych Chinach)
BIBLIOGRAFIA
- Coon C. S., Birdsell J., Garn S., Races. A study of the problem of race formation in man, 1950
- Coon C. S., Racial adaptations, 1982
- Coon C. S., The living races of man, 1965
- Garn S., Human races, 1961