Rasa australoidalna (T)
- Szczegóły
- Kategoria: Indywidualna typologia rasowa - szkoła morfologiczno-porównawcza
- admin
Jedna z ras (typów elementarnych) w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego. Przejście między odmianą białą i czarną [Wierciński, 1976] lub względnie nawet czwarta, odrębna odmiana [Różbicka, 1976]. Rasa australoidalna (względnie typ elementarny australoidalny) oznacza się symbolem T. Odpowiednik typu australoidalnego ϑ w typologii Czekanowskiego.
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
- ♂ - mężczyźni
- ♀ - kobiety
- w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max), jeśli gdzieś nie ma podanych zakresów przeważnie oznacza to nie znamy zakresów zmienności, względnie oznacza że dane dotyczą pojedynczych osobników. Jeśli zakres jest w formie np. (2-2) oznacza to że wszystkie osobniki mają tą samą wartość wskaźnika / nr skali.
Cechy charakterystyczne rasy australoidalnej (T):
Ogólna charakterystyka:
Główne cechy:
- wzrost - średnio 169 cm (161-x)
- budowa charakteryzuje się masywnym tułowiem oraz smukłymi, lecz muskularnymi kończynami
- głowa długa do bardzo długiej (wskaźnik główny x-75), średnio 71, czaszka mała, wybitnie archimorficzna, z tendencją do dachowatego wysklepienia (lofokefalii)
- czaszka niska ale dobrze wysklepiona
- czoło silnie pochylone, łuki nadoczodołowe i gładzizna bardzo wydatne
- twarz średnia do wąskiej (wsk. twarzowy 84-x)
- profil pionowy twarzy: bardzo silnie prognatyczny
- nos bardzo szeroki (wsk. nosowy 90-x), profil wklęsły lub prosty, grzbiet niezbyt spłaszczony
- szczęka górna wąska, hiperprognatyczna; masywna żuchwa lecz słabo zaznaczony podbródek
- oczodoły niskie do średnich - wsk. oczodołowy: ♂ (x-81) i ♀ (x-83)
- kolor oczu: bardzo ciemne (1-4)
- kolor włosów: bardzo ciemne (W-Y)
- kształt włosów: faliste, lokowate, słabo kędzierzawe
- kolor skóry: ciemnobrunatna, średnio 29
- owłosienie silne, zarost obfity
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
wzrost i budowa:
- wzrost (średnio 169 cm) i budowa związane są z dwie frakcjami w obrębie tego typu:
- frakcja centralna Tt: średnio-wysokorosła (167-x), budowa bardziej smukła
- frakcja peryferyjna tT: niska lub średniorosła (161-166), budowa bardziej krępa
- przeważnie budowa charakteryzuje się masywnym tułowiem oraz smukłymi, lecz muskularnymi kończynami
głowa / czaszka:
- wskaźnik gówny - dolichocefaliczny, z reguły bardzo mocno (x-75)
- dla głowy (♂) 71.2 (x-75) - bardzo dolichocefaliczny
- dla czaszki (♂) 68.50 (63-72) - skrajnie dolichocefaliczny
- dla czaszki (♀) 71.3 (70-72)
- wskaźnik wysokościowo-długościowy - czaszka dość niska
- dla czaszki (♂) 70.32 (66-74)
- dla czaszki (♀) 71 (70-71)
- wskaźnik wysokościowo-szerokościowy - czaszka bardzo wysklepiona
- dla czaszki (♂) 102.73 (96-109)
- dla czaszki (♀) 99.6 (99-100)
Cechy opisowe głowy / czaszki:
- czaszka niewielka
- czaszka wybitnie archimorficzna, bardzo silnie urzeźbiona
- czaszka z tendencją do dachowatego wysklepienia (lofokefalia)
- czoło z reguły silnie pochylone u mężczyzn:
- dla (♂) 2.6 (1-4) - silnie pochylone
- dla (♀) 7.5 (6-9) - bardzo słabo pochylone
- bardzo silnie zaznaczone łuki nadoczodołowe
- dla (♂) 3.2 (1-6) - tworzą wręcz skrajnie słaby wał nadoczodołowy
- dla (♀) 8.5 (8-9) - silne łuki nadoczodołowe
- gładzizna wystająca u mężczyzn:
- dla (♂) 2.6 (1-4) - silnie wystająca, wypukła
- dla (♀) 8 (8-8) - słabo wypukła
oczodoły:
- wskaźnik oczodołowy [mf] niski do średnio wysokiego x-81/83
- (♂) 77.1 (72-80)
- (♀) 79.8 (78-81)
twarz:
- wskaźnik twarzowy całkowity - twarz średnia do wąskiej (84-x), duże wymiary twarzy
- dla głowy (♂) 92.32 (84-x) - twarz wąska
- dla czaszki (♂) 89.75 (85-91) - twarz wąskawa
- dla czaszki (♀) 87.7 (86-89) - twarz wąskawa
- wskaźnik górnotwarzowy - wysokie twarz górna
- dla czaszki (♂) 53.5 (50-58) - dość wysokie twarz górna
- dla czaszki (♀) 54 (52-55) - wysokie twarz górna
- profil pionowy twarzy - bardzo silnie prognatyczny
- kąt profilu twarzy [n-pr] dla czaszki (♂) 74.3º (68-77) - prognatyzm
- kąt proflu twarzy [n-pr] dla czaszki (♀) 75º (74-76) - prognatyzm
- wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - bardzo szerokie jarzma
- dla czaszki (♂) 106.1 (101-111) - jarzma skrajnie szerokie
- dla czaszki (♀) 94.3 (92-96) - jarzma szerokawe
nos:
- wskaźnik nosowy: szeroki (90-x)
- dla głowy (♂) 96.4 (90-x)
- dla czaszki (♂) 54.5 (51-58)
- dla czaszki (♀) 58.9 (57-60)
- jeśli chodzi o wymiary: dość długi ale bardzo szeroki
- szerokość nosa dla czaszki nie wskazuje na aż taką dużą szerokość nosa dla głowy (wychodzi mniej więcej 85-x) ale australoidzi mają bardzo wzdęte i grube skrzydełka nosa, co znacznie wpływa na pomiar nosowy u nich
cechy opisowe nosa:
- wydatność nosa: średnio wystający
- spłaszczenie nosa: nos znacznie mniej płaski niż u innych typów elementarnych odmiany czarnej
- nasada nosa szeroka, dla (♂) niska 3.6 (2-5), dla (♀) 4 (4-4) średnio wysoka
- profil nosa: wklęsły lub prosty
szczęka i żuchwa:
górna szczęka:
- dla czaszki (♂) 3.2 (1-3) - hiperprognatyzm alweolarny
- dla czaszki (♀) 2.5 (2-3) - prognatyzm / hiperprognatyzm alweolarny
- dla czaszki (♂) 77.3 (69-83) - szczęka wąska w stosunku do wysokości twarzy
- dla czaszki (♀) 79 (77-81) - szczęka wybitnie wąska
- dla (♂) 76.8 (66-76) - podniebienie wąskie
- dla (♂) 4.4 (3-6) - średnio głęboki
- dla (♀) 2 (2-2) - bardzo głęboki
żuchwa:
- żuchwa masywna, silnie rozwinięta
- wystawanie podbródka:
- dla (♂) 1.8 (1-4) - skrajnie słabo wystający
- dla (♀) 3 (3-3) - bardzo słabo wystający
usta:
- wargi grube, ale nie wywinięte
zęby:
- duże i mocne
oczy:
- kolor oczu: oczy ciemne (1-4)
- oczy głęboko osadzone
- oprawa oka: fałda powiekowa słabo rozwinięta
włosy:
- kolor włosów: czarne (W-Y), u dzieci zdarza się jasna barwa włosów, ciemniejąca z upływem czasu
- kształt włosów: faliste, lokowate, słabo kędzierzawe
Uwagi:
1. Pierwotnie [Michalski 1955] określono wskaźnik oczodołowy dla (T) na wysoki, potem [Michalski 1963, Różbicka 1976] po dokładniejszym zbadaniu materiałów kostnych z Australii ustalono że jest niski do średniego.
2. Również wskaźnik nosa może być nieznacznie węższy (może 85-x) wg późniejszych materiałów [Różbicka 1976, Wierciński 1976]. Pierwotnie ustalono go na 90-x [Michalski 1955]. Dla czaszki pierwotny wskaźnik nosa, ustalony na materiałach afrykańskich to 64.7 (57-75). Dla czaszek australijskich wyszło znacznie mniej (♂) 54.5 (51-58) i (♀) 58.9 (57-60).
3. Różbicka uznała że osobnicy o bardzo szerokim nosie, trochę szerszej twarzy i niższym licu, mocno kędzierzawych włosach i bardzo silnym owłosieniu to typ ajnuidalno-australoidalny (PT) i być może czysty typ australoidalny (T) charakteryzuje się słabo sfalowanymi włosami, mniejszą szerokością twarzy i nosa i słabszym owłosieniem. Z tym że brakło materiału żywego z Australii do porównania.
3. Michalski miał teorię że australoidzi wykazują cechy neandertalskie zmieszane z cechami odmiany czarnej. W świetle ostatnich doniesień genetyków o wpływie innych archaicznych hominidów tzw. Denisowian (o których dotąd nie wiadomo jak wyglądali), na pulę genową Aborygenów, Papuasów i Melanezyjczyków może jest coś na rzeczy...
4. Australoidzi przez Michalskiego [1955] byli zaliczeni do odmiany czarnej. Potem [Wierciński 1976, Stolarczyk 1999] uznano że są raczej typem przejściowym do odmiany białej (nawiązują do niej brak włosów wełnistych, silne owłosienie ciała, jasne włosy u dzieci). Z kolei Różbicka [1976] zastanawiała się czy nie lepiej wydzielić ich w czwartą, odrębną odmianę człowieka.
Występowanie:
Centrum występowania typu australoidalnego (T) w czystej postaci jest południowa i środkowa Australia. Jako komponent w typach mieszanych spotyka się go w pozostałęj części Australii, Melanezji, Nowej Gwinei, południowych Indiach i Cejlonie, rzadziej w innych rejonach Azji Południowo-Wschodniej czy Oceanii.
Osobną kwestią jest wyróżnianie tego typu przez kierunek morfologiczno-porównawczy w Afryce wschodniej i południowo-wschodniej. Jako niezbyt liczna komponenta w typach mieszanych. Opisany był na podstawie cech fenotypowych. Ale wielu innych antropologów jak Czekanowski czy Biasutti również odnajdywało cechy australoidalne w tych rejonach. Na ile było to niezależnie wykształcone podobieństwo, a na ile wspólne pokrewieństwo (przodkowie Aborygenów przybyli przecież z Afryki, migrując wzdłuż wybrzeży Azji południowej i zahaczając o Indie, potem Indonezję i Nową Gwineę) pozostaje kwestią otwartą.
Porównanie składów typologicznych - Australia i Oceania
- Australia [Różbicka 1976] - (♂) 8.6% i (♀) 5.9%
- Tasmania [Godlewski 1953] - 15.63%
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy według kolejności)
Australia i Oceania
- Australia [Różbicka 1976], seria kostna - (♂+♀) 44.9% (PT > KT > | BT, QT | > | T, ST | > NT > ET > ZT)
- Australia [Różbicka 1976], osobnicy żywi - (m+k, n=8) 50.3% (ET > PT > | BT, KT, NT | )
- Tasmania [Godlewski 1953] - (♂) 29.7% (T > XT > NT > BT > ZT )
- różne plemiona Nowej Gwinei [Godlewski 1959, metoda Wankego] - (♂) od 5.8% do 29.3%
- różne wyspy Melanezji [Godlewski 1959, metoda Wankego] - (♂) od 9.3% do 29.2%
- różne wyspy Mikronezji [Godlewski 1961, metoda Wankego] - (♂) od 7.5% do 20.7%
- różne wyspy Polinezji [Godlewski 1955] - (♂) od 5.1% do 16.7%
- Nowa Gwinea, pojedyncza seria [Różbicka 1976] - (♂) 10%
- Wyspa Wielkanocna [Godlewski 1954] - (♂) 2.04%
Azja
- Cejlon, Weddowie [Wierciński 1953] - (♂) 26.19% (OT > | ET, BT, KT | )
- Cejlon, Tamilowie [Wierciński 1953] - (♂) 23.08% (ET > | OT, KT | )
- Cejlon, Syngalezi [Wierciński 1953] - (♂) 6.25% (ET)
Afryka
- Zulusi, RPA [Różbicka 1965] - (♂) 9.4% (ST > XT > NT)
- Zulusi, RPA [Różbicka 1965] - (♀) 8.7% (XT > ST > NT)
- Kwilu, DR Kongo [Michalski 1957] - (♂) 4.8% ( | NT, OT | > ST)
- południowy Czad [Grabowska 1969] - (♂+♀) 3% (XT > NT > ST)
- Republika Środkowej Afryki [Jaworska 1962] - (♂) 2.3% (XT > ET > KT > NT)
- plemię Joruba, Nigeria [Stolarczyk 1978] - (♂+♀) 0.8% (XT, NT)
BIBLIOGRAFIA:
- Henzel T., Badania struktury rasowej ludności Afryki Środkowej, 1963
- Henzel T., Michalski I., Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu) [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955 (zobacz opis tej rasy)
- Michalski I., Charakterystyka antropologiczna ludności dorzecza Kwilu, 1957
- Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
- Różbicka L., Składniki antropologiczne autochntonicznej ludności Australii [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 38, 1976, s. 51-78
- Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
- Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
- Wierciński A., The Racial Analysis of Human Populations in Relation to Their Ethnogenesis [w:] Current Anthropology, Vol. 3, No. 1 (Feb., 1962), s. 2+9-46 link
tylko składy rasowe:
- Godlewski L. A., Pierwotna ludność Tasmanii [w:] Przegląd Antropologiczny, nr 19, 1953, s. 292-304
- Godlewski L. A., Struktura antropologiczna ludności Mikronezji [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 37, Wrocław 1961, s. 53-68
- Godlewski L. A., Struktura antropologiczna Polinezyjczyków [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 8, Wrocław 1955
- Godlewski L. A., Struktura antropologiczna rdzennej ludności Nowej Gwinei, Australii i Melanezji [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, nr 12, Wrocław 1959
- Grabowska J., Uwagi dotyczące składów rasowych niektórych szczepów Sudanu Zachodniego, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 495-498
- Jaworska K., Charakterystyka antropologiczna niektórych szczepów dorzecza Ubangi (Afryka Środkowa), 1962
- Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Zulów [w:] Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 29-63
- Stolarczyk H., Zróżnicowanie antropologiczne niektórych szczepów Afryki Zachodniej, Przegląd Antropologiczny, t. 44, z. 2, 1978, s. 307-315
- Wierciński A., Typy kraniologiczne Cejlonu [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 19, 1953, s. 309-325
Odpowiedniki w innych typologiach:
- Czekanowski - typ australoidalny
- Eickstedt - Australidzi (Australids)
- Hooton - rasa australijska
- Lundman - rasa australidzka
Przykład 1. Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
Rasa australoidalna (T)
2. Przykłady z materiałów Spencera i Gillena (1875-1912) www.spencerandgillen.net
Osobnicy prawdopodobnie należący do tego typu (określone na podstawi fizjonomii, wskaźnik główny jest prawie zawsze dolichocefaliczny wsród Aborygenów)
Prawdopodobnie mają jasne włosy