Rasa sudańska (S)
- Szczegóły
- Kategoria: Indywidualna typologia rasowa - szkoła morfologiczno-porównawcza
Jedna z ras w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego. Odmiana czarna. Rasa sudańska (względnie typ elementarny sudański) oznacza się symbolem S. In English: Sudanese race (S).
U Czekanowskiego odpowiada mu rasa, bądź typ nigrycki.
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
- ♂ - mężczyźni
- ♀ - kobiety
- w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Cechy charakterystyczne rasy sudańskiej (S):
Ogólna charakterystyka:
Główne cechy:
- wzrost wysoki, często bardzo wysoki (170-x)
- budowa bardzo smukła, długie nogi
- głowa długa (wskaźnik główny x-76), czaszka mała, średnio wysoka, bardzo słabo urzeźbiona, często romboidalna
- głowa średnio wysoka, silnie wysklepiona
- twarz szeroka (wsk. twarzowy x-83), średnio wystające kości policzkowe,
- profil pionowy twarzy: silnie prognatyczny
- nos bardzo szeroki (wsk. nosowy 90-x), płaski, prosty lub słabo wypukły, kości nosowe płaskie
- oczodoły niskie (wsk. oczodołowy x-79)
- kolor oczu: oczy bardzo ciemne (1-3)
- oprawa oka: ślad fałdy powiekowa, "oko murzyńskie"
- kolor włosów: włosy czarne i czarnobrązowe (X-Y)
- kształt włosów: wełniste
- skóra czarna
- owłosienie ciała szczątkowe
- pozostałe:wywinięte wargi; nieostra krawędź otworu gruszkowatego nosa
Frakcje:
Występuje dwie frakcje
- centralna Ss (wzrost 174 - x, wskaźnik głowy x-74)
- frakcja peryferyjna sS (jedna lub obie cechy: wzrost 170-173 i wskaźnik głowy 75-76).
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
wzrost i budowa:
- wzrost bardzo wysoki, (170-x), wg Henzla przeciętnie 180 cm; górna granica wzrostu może być bardzo wysoka (przeszło 2 metry)
- budowa: skrajnie leptosomatyczna, bardzo smukła
- bardzo wydłużone kończyny, szczególnie nogi, wskaźnik kończyny dolnej średnio 61.0
- duże dłonie i stopy
głowa / czaszka:
- wskaźnik główny: głowa długa do bardzo długiej (x-76 głowa, x-75 czaszka)
- wskaźnik wysokościowo-długościowy: średnio wysoka głowa
- czaszka mała; bardzo słabo urzeźbiona; neo-mezomorficzna
- w normie wierzchołkowej często romboidalna
- czoło pochylone
twarz:
- wskaźnik twarzowy całkowity: twarz szeroka do bardzo szerokiej (x-83)
- wskaźnik górnotwarzowy: twarz górna niska (x-51)
- średnio wystające kości jarzmowe
- profil pionowy twarzy: silnie prognatyczny
nos:
- wskaźnik nosowy: nos bardzo szeroki (90-x głowa, 57-x czaszka)
- niezbyt wydatny
- kości nosowe spłaszczone
- nasada nosa silnie wklęsła
- przegroda nosa uniesiona
- profil nosa: prosty lub słabo wypukły, płaski
- nieostra krawędź otworu gruszkowatego nosa
oczy:
- kolor oczu: oczy bardzo ciemne (1-3)
- gałka oczna wypukła
- ukształtowanie powieki górnej: ślad fałdy powiekowej lub fałda "murzyńska"
Występowanie:
Jest to charakterystyczny element ludności płd. Sudanu ale jego wpływy zaznaczają się też w środkowej Afryce i sięgają do rejonu Wielkich Jezior. Jego domieszki występują też w Afryce zachodniej (raczej w strefie Sahelu).
składy typologiczne:
- Mali - (♂) 14.3%
- Niger (plemię Fulbe) - (♂+♀) 10%
- Nigeria+Niger (plemię Hausa) - (♂+♀) 6%
- Nigeria+Niger (plemię Joruba) - (♂+♀) 5.3%
- Zimbabwe (Batonga) - (♀) 5%
- Kongo (Kwilu) - (♂) 4.5%
- Mozambik - (♂) 2.9%
- RPA (Zulusi) - (♂) 2.1%
- Czad (południowy) - (♂+♀) 1%
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy mieszane tej rasy, według liczebności):
zachodnia Afryka
- Niger (plemię Fulbe) - (♂+♀) 50% (ES > SX > |S, QS, HS | )
- Mali - (♂) 42.1% (KS > S > | ES, HS, NS, QS | )
- Nigeria+Niger (plemię Hausa) - (♂+♀) 33.3% (SX > NS > | S, BS | > QS > ES > KS > ZS)
- Nigeria+Niger (plemię Joruba) - (♂+♀) 31.2% (SX > NS > OS > ES > | KS, BS | >QS)
- Nigeria (plemię Ibo) - (♂+♀) 24.5% (OS > SX > | ES, HS | > | QS, BS | )
- Ghana i Togo - (♂) 23.6% (OS > SX > ES > LS > | BS, KS, HS, NS, ZS | )
środkowa Afryka
- Kongo (Kwilu) - (♂) 30.9% (NS > OS > S > ST > BS > KS)
- Czad (środkowy) - (♂+♀) 21.7% (OS > SX > ES > BS > | KS, NS | > QS > | S, HS, ST | )
- Republika Środkowoafrykańska - (♂) 14.7% (ES > HS > BS > OS > KS > SX > NS)
południowa Afryka
- Mozambik - (♂) 35.3% (SX > ES > KS > | BS, OS | > | QS, NS, HS, S | )
- Mozambik (♀) 33.3% (ES, KS)
- RPA (Zulusi) - (♂) 31.33% (SX > ES > ST > KS > OS > NS > | S, BS | )
- Zimbabwe (Batonga) - (♀) 30% (SX > BS > NS > S)
- Zimbabwe (Batonga) - (♂) 28.3% (SX < | KS, ES, BS | > NS > QS)
- RPA (Zulusi) - (♀) 17.4% (SX > | OS > ST, QS, BS | )
wschodnia Afryka
- Somalia - (♂+♀) 27.6% (KS > ES > HS > BS > ZS)
- Etiopia - (♂+♀) 17.4% (nie mam podziału na typy, zapewne ES i KS głównie)
- Sudan (głównie północny i środkowy, jako całość w dawnych granicach) - (♂) 12% (KS > ES > HS > BS > ZS > | MS, QS | )
północna Afryka
- Egipt (♂) - 0.7% (ES > | AS, KS, HS | )
- Libia (Cyrenajka) 0.2% (ES, KS)
BIBLIOGRAFIA:
- Henzel T., Badania struktury rasowej ludności Afryki Środkowej, 1963
- Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955 (zobacz opis tej rasy)
- Michalska-Wichan J., Charakterystyka antropologiczna szczepu Batonga i ludności Mozambiku [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 37, z. 2, 1971, s. 184-199
- Michalski I., Charakterystyka antropologiczna ludności dorzecza Kwilu, 1957
- Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy [w:] Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
- Michalski I., Typy antropologiczne Egiptu, Człowiek w czasie i przestrzeni : kwartalnik PTA, 1958, Tom 1, zeszyt 4, s. 192-203
- Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Zulów, Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 29-63
- Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
- Wierciński A., The Racial Analysis of Human Populations in Relation to Their Ethnogenesis, Current Anthropology, Vol. 3, No. 1 (Feb., 1962), s. 2+9-46 link
tylko składy typologiczne / rasowe:
- Becker M., Typy antropologiczne Afryki Zachodniej, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 480-483
- Grabowska J., Uwagi dotyczące składów rasowych niektórych szczepów Sudanu Zachodniego, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 495-498
- Jaworska K., Charakterystyka antropologiczna niektórych szczepów dorzecza Ubangi (Afryka Środkowa), 1962
- Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt [w:] Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
- Różbicka-Biernat L., Somalijczycy w świetle badań antropologicznych, Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 490-494
- Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, z. 40, 1970, s. 123-148
- Stolarczyk H., Przyczynek do antropologii ludności południowego Nigru, [w:] Badania populacji ludzkich, UAM w Poznaniu, ser. Antropologia nr 4, 1976,s. 169-178
- Stolarczyk H., Z badań antropologii Sudańczyków, Przegląd Antropologiczny, t. 35 z. 2, 1969, s. 484-490
- Stolarczyk H., Zróżnicowanie antropologiczne niektórych szczepów Afryki Zachodniej, Przegląd Antropologiczny, t. 44, z. 2, 1978, s. 307-315
Odpowiedniki w innych typologiach:
rasa nigrycka w typologii Czekanowskiego
rasa sudańska (Sudanidzi) u Eickstedta i za nim Lundmana, oznacza trochę inny morfotyp, bliższy raczej mieszanemu typowi subekwatorialnemu (SX)
Przykład 1. Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
Rasa sudańska (S)
Przykład 2. Cipriani L., Osservazioni antropometriche su indigeni asiatici e africani [w:] Archivio per l'Antropologia e la etnologia, vol LX-LXI, 1932, s. 57-105
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 175.5; wskaźnik główny 71.2 (głowa bardzo długa); wskaźnik twarzy całkowity - 76.8 (twarz wybitnie szeroka); wskaźnik nosowy - 93.4 (bardzo szeroki) nos;wskaźnik wys-dług. - 68.6; wskaźnik wys-szer. - 96.4;
wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 97.8; wskaźnik twarzy fizjonomiczny - 118.8; wskaźnik ust - 44.6; wskaźnik wysokości nosa - 43.39;
kolor skóry - 28 w skali von Luschana (ciemnobrunatna); kolor oczu - 1 ciemnopiwne); kolor włosów - ciemne
Określony w pracy: Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Zulów, Studia Afrykanistyczne, Acta Anthropologica Lodziensia 10, 1965, s. 29-63
Rasa sudańska (S), Zulu (RPA)
Przykład 3. Con C.S., The living races of man, 1965
Szczep Dinka, płd. Sudan, skrajnie wydłużone kończyny
Przykład 4. Czekanowski J., Człowiek w czasie i przestrzeni, 1934
Rasa sudańska (S)