Rasa śródziemnomorska (względnie typ elementarny śródziemnomorski) oznacza się symbolem E. In English: Mediterranean race (E).
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do poniższych danych:
♂ - mężczyźni
♀ - kobiety
w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Podane w dalszym opisie średnie dla cech mają znaczenie informacyjne.
Cechy charakterystyczne rasy śródziemnomorskiej (E):
Najbardziej pozornia zbliżona z typów elementarnych jest rasa orientalna (K). Różni się jednak wysokim wzrostem, głową wyłącznie dolichocefaliczną, przeważnie wyższą i zawsze mocno wysklepioną, bardzo wysokimi oczodołami, węższą twarzą i bardziej wydatnym, częściej wypukłym / garbatym nosem oraz możliwością występowania kędzierzawych włosów.
silnie wypukły nos przy pozostałych cechach zgodnych z kanonem rasy (E) świadczy że mamy do czynienia bądź z typem EK we frakcji śródziemnomorskiej (przy wsk. głownym x-76), lub typem subarmenoidalnym (KH) we frakcji orientalnej (przy wsk. głównym 77-79)
silnie wklęsły / bulwiasty nos przy przy pozostałych cechach zgodnych z kanonem rasy (E) oznacza że dany osobnik jest w typie submediterranoidalnym (BE) we frakcji śródziemnomorskiej (dla wsk. nosowego 66-69)
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
wzrost niski, wg danych przedwojennych około 161 cm (x-164) - trudno powiedzieć jak kształtuje się teraz wzrost w tym typie w związku z ogólnym podwyższeniem wzrostu w w wielu populacjach Europy i okolic. Być może nadal jest przeciętnie niższy niż inne, które też "urosły".
budowa:
budowa ciała lepto-atletyczna mimo niskiego wzrostu, proporcjonalna i harmonijna, o delikatnym kośćcu, umięśnienie dobre, podściółka tłuszczowa umiarkowana
głowa mała w stosunku do reszty ciała
szyja niezbyt krótka o wyraźnie, lecz miękko zaznaczonej grdyce
tułów dość krótki, barki średnio szerokie, lekko spadziste, biodra dość szerokie u kobiet, klatka piersiowa dość krótka, niezbyt szeroka i średnio głęboka, obwód pasa mały, tak że "talia" osobników normalnie otłuszczonych jest mocno wcięta
pośladki wypukłe
pierś kobieca duża, często gruszkowata lub stożkowata
kończyny dość długie, dobrze umięśnione; nogi zwłaszcza u kobiet nierzadko bardzo kształtne, dzięki wysokiemu podudziu, dobrze rozwiniętej łydce i cienkiej kostce
dłonie małe, wąskie, ani kościste ani pulchne, o długich palcach
stopy małe, wąskie, dobrze wysklepione, o wysokim podbiciu
dla głowy (♂) 79.5 (74-83) - głowa niezbyt spłaszczona od góry
dla czaszki średnio (♂) 92.28 (86-95) - niezbyt spłaszczona od góry i (♂+♀) 90.75 (87-93) - dość spłaszczona od góry
wskaźnik czołowo-ciemieniowy dla głowy (♂) 75.13 (67 - 86) - czoło bardzo szerokie i dla czaszki średnio (♂) 68.98 (67-72) - wąskawe i (♂+♀) 72.2 (69-76) - dość szerokie
łuki jarzmowe dla czaszki niezaznaczone, wąsko rozstawione, prawie nie rozszerzające się ku uszom, co często wraz z płaskością skroni czyni wrażenie, jak gdyby cała głowa była z obydwu boków spłaszczona
kości policzkowe niewystające, policzki z reguły niezaklęsłe (dla głowy)
dla głowy (♂) 61.16 (55 - 69), w Polsce (♂) 63.3 (54 - 69)
dla czaszki średnio (♂) 44.93 (44-48) i (♂+♀) 45.2 (40-49).
Uwaga: Michalski [1963] podawał że wskaźnik nosowy 69 leży już poza zakresem zróznicowania tej rasy (czyli nos x-68). Jako że ma to wpływ na charakterystyki jej typów mieszanyych, zostawiam stary zakres, a różnica jest minimalna.
szczęka górna średnio wysoka i wąska (u sosobników żywych)
wskaźnik szczękowy Virchowa: średnio dla czaszki (♂) 75.33 (71-82) - szczęka dość wąska w stosunku do wysokości twarzy i dla (m+k) 77.9 (69-82) - bardzo wąska
kolor oczu: od piwnych do bardzo ciemnych (3-6, średnio 4.0), mogą wyjątkowo występować najciemniejsze odcienie zielonawo-piwnych (ciemne odcienie 7 w skali Martina lub 60 i 61 w skali Michalskiego)
Dla antropologów zachodnioeuropejskich zawsze wielkim problemem było odróżnienie czaszek nordycznych od śródziemnomorskich. Polska antropologia nie miała nigdy tego problemu gdyż podstawowym i łatwym do sprawdzenia wskaźnikiem, nawet na zniszczonych czaszkach jest wskaźnik oczodołowy (wystarczy jeden zachowany oczodół by go obliczyć), który idealnie rozgranicza nisko- i średniooczodołowych śródziemnomorców od wysokoczodołowych nordyków. Oczywiście wiele zależy od definicji, jeśli do typu śródziemnomorskiego wlicza się typ orientalny (K), które ma wysokie oczodoły to wtedy ciężej będzie odróżnić go od typu nordycznego. Ale wystarczy przejrzeć jego definicję by raczej nie uważać go za część jednej, szeroko pojętej rasy śródziemnomorskiej. Ponadto akurat w Europie domieszki orientalne są bardzo nieznaczne i rzadko się na nie natrafia w wykopaliskach.
W Polsce rasa w czystej postaci bardzo nieliczna 0,3% (wśród przebadanych 36532 mężczyzn z całego kraju, dane dla Polski przedwojennej). W czystej formie była rzadka, liczniejszy poprzez swoje typy mieszane jak północno-zachodni (AE) i sublaponoidalny (EL). Najliczniej spotykany wtedy w centralnej, północnej i płn-wsch. części kraju.
Rasa / typ elementarny śródziemnomorski (E) należy do grupy typów południowo-zachodnich. Jest charakterystyczny dla krajów basenu Morza Śródziemnego, ale jego wpływy sięgają zachodniej Europy, terenów czarnomorskich i północno-zachodnich Indii. W Afryce poprzez swoje typy mieszane z odmianą czarną sięga daleko w głąb wschodniej części kontynentu.
składy typologiczne:
Europa zachodnia
Walia (♂) - 1.7%
Europa środkowa
region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 0.5%
Ukraińcy z dawnej Galicji (♂) - 0.2%
Bałkany pozostałe
Serbia (♂) - 1%
Macedonia
Macedończycy prawosławni, wschód (♂) - 3.9%
Aromuni, wschód i południe (♂) - 3.85%
Macedończycy prawosławni, zachód i centrum (♂) - 3.77%
słowiańskojęzyczne muzułmanki (♀) - 3.19%
Macedonki prawosławne, wschód (♀) - 3.06%
słowiańskojęzyczni muzułmanie, wschód (♂) - 2.22%
Grecja
Grecja, płd. Peloponez (♂) 3.79%
Grecja, Kreta (♂) 1.57%
Europa (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego)
Cyganie serbscy (♂) - 26.7%
Turcy
Bursa, płn-zachodnia Turcja (♂) - 1.96%
Smyrna, zachodnia Turcja (♂) - 1.89%
Zachodnia Azja - rasa śródziemnomorska jest bardzo liczna w środkowo-południowym Iranie.
Iran środkowo-południowy, Yezd-i-Khast (♂) 22.92%
Iran środkowo-południowy, Rayy (♂) 22.22%
Iran środkowo-południowy, Kinaresh (♂) 19.44%
Jemen, wybrzeże (♂) - 13.72%
Irak środkowy, szczep Beduinów Ba'ij (♂) - 10.52%
Iran, Żydzi z Ishafan (♂) 6.25%
Iran, Lurowie (♂) 3.77%
Środkowa Azja
Tadżykistan (♂) - 1.4%
Południowa Azja
Sikhowie, płn-zach. Indie (♂) 2.63%
Północna Afryka
Libia, Cyrenajka (♀) 8.6%
Libia, Cyrenajka (♂) 5.9%
Egipt (♂) - 3.2%
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy wg liczebności, znak >> oznacza znaczną przewagę nad kolejnymi typami):
Iran, Żydzi z Ishafan (♂) - 20.83% (EK > EH > BE > E > AE)
Iran, Lurowie (♂) - 19.81% (EK > AE > | BE, E, EH | )
Srodkowa Azja
Tadżykistan (♂) - 8.77% (AE > EH > EQ > | EL, EM, E | > EZ > EK)
Południowa Azja - w pólnocnych Indiach przeważają mieszanki z rasami orientalną (K) i berberyjską (B), na Cejlonie z australoidalną (T) czyli typ weddyjski.
Sikhowie, płn-zach. Indie (♂) - 23.03% (EK >> BE > | E, EL | > EH)
Tamilowie, Cejlon (♂) - 15.38% (ET)
Syngalezi, Cejlon (♂) - 6.25% (ET)
Weddowie, Cejlon (♂) - 4.75% (ET)
Północna Afryka - przeważają mieszanki z rasami orientalną (K) i berberyjską (B).
Libia,Cyrenajka (♂+♀) - 25.6% (EK >> BE > EH > E > EL > AE > EQ > EX > | ES, EN | )
Egipt (♂) - 19.8% (EK > BE > EQ > EL > E > EZ > AE > EH > YE > EX > EM > ES > EN))
Wschodnia Afryka - przeważają typy mieszane z odmianą czarną
Sudan, w obecnych granicach (♂+♀) - 10.9% (EX > ES > EK > EH > BE > EQ)
Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955 (zobacz opis tej rasy)
Kapica Z., Szkice z antropologii historycznej Polski i ziem ościennych: Serie neolityczne, Tom 1, 1958
Michalski I., Charakterystyka antropologiczna ludności dorzecza Kwilu, 1957
Michalski I., Die Jugoslaven der Dalmatnischen küsten. Beitrag zur kraniologie der Südslaven, 1936
Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu), Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy, Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
Michalski I., Struktura Antropologiczna Polski, 1949 link
Michalski I., Typy antropologiczne Egiptu, Człowiek w czasie i przestrzeni : kwartalnik PTA, 1958, Tom 1, zeszyt 4, s. 192-203 link
Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
Orczykowska Z., Próba skonstruowania klucza antropologicznego na podstawie klasyfikacji Michalskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 22, z.1, 1959, s. 212-229
Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 40, 1970, s. 123-148
Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
Wierciński A. and Bielicki T., The Racial Analysis of Human Populations in Relation to Their Ethnogenesis, Current Anthropology, Vol. 3, No. 1 (Feb., 1962), s. 2+9-46 link
tylko składy rasowe:
Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru, Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
Michalski I., Charakterystyka antropologiczna Sikhów [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIII, z. 1, 1939, s. 50-70
Michalski I., From the studies in the Anthropological Structure of the German Nation (North-western Germany), Bulletin de la societe des sciences et des lettres de Łódź, classe III des sciences mathematiques et Naturelles, vol IX, 6, 1958
Różbicka-Biernat L., Somalijczycy w świetle badań antropologicznych [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 490-494
Stolarczyk H., Z badań antropologii Sudańczyków [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35 z. 2, 1969, s. 484-490
składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:
Cipriani L., Osserviazioni antropometriche su indigeni asiatici e africani [w:] Archivo per L'Antropologia e la etnologia, vol LX-LXI, 1932, s. 57-115
Field H., Contributions to the anthropology of Iran [w:] Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series, Vol. 29,No. 2 (DECEMBER 15, 1939), s. 511, 513-706
Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
Miszkiewicz B, Antropologische Struktur der Mazedonischen Bevölkerung [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, 62, 1961
Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40
Wrzosek A., Ćwirko-Godycki M., Macedończycy. Materjały antropologiczne, 1931
Przykład 0. Morfing na bazie przykładów dla tego typu + jeden z Czekanowskiego (teoretyczna przeciętna fizjonomia)
typ elementarny śródziemnomorski (E)
Przykład 2. Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
Rasa śródziemnomorska (E)
Przykład 3. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, 1964, s. 209-238
Przykład 4. Henzel T., Michalski I.,dyskusja do Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
Określony w pracy: Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139, opartej na materiale Puccioniego właśnie
Rasa śródziemnomorska (E) - Libia, Cyrenajka
Przykład 6. Puccioni N., Antropometria delle genti della Cirenaica : Vol. II. Tabelle e tavole, 1936
Określony w pracy: Stolarczyk H., Charakterystyka typów antropologicznych Cyrenajki, Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 44, 1971, s. 107-139, opartej na materiale Puccioniego właśnie
Rasa śródziemnomorska (E) - Libia, Cyrenajka
Przykłady z prac autorów zagranicznych, pod względem wymiarów i pigmentacji pasujące do charakterystyki danego typu:
Przykład 7. Körner T., Bericht über rassenkundliche Untersuchungen in Lakonien als Beitrag zu einer Rassenkunde Griechenlands, Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 39, H. 1 (1940), s. 90-116
Przykład 8. Körner T., Bericht über rassenkundliche Untersuchungen in Monembasia und Areopolis an der Südküste des Peloponnes, Zeitschrift für Ethnologie 71. Jahrg., H. 1/3 (1939), s. 116-129
Przykład 12. Schade H., Anthropologische Untersuchungen in Ostmazedonien und Kruševo, Anthropologischer Anzeiger Jahrg. 22, H. 3/4 (Dezember 1958), s. 283-306
Przykład 13. Schaeuble J., Anthropologische Studien in den sogenannten Colonias alemanas Südspaniens, Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 48, H. 2 (Juni 1957), pp. 151-202
Przykład 14. Schaeuble J., Anthropologische Studien in den sogenannten Colonias alemanas Südspaniens, Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 48, H. 2 (Juni 1957), pp. 151-202
Przykład 15. Schaeuble J., Anthropologische Studien in den sogenannten Colonias alemanas Südspaniens, Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 48, H. 2 (Juni 1957), pp. 151-202
Przykład 1. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955
Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Czaszka typu elementarnego śródziemnomorskiego (E)
Przykład 2. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955
Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Czaszka typu elementarnego śródziemnomorskiego (E)
Przykład 3. Wokroj F., Fotografie 50 czaszek z Ostrowa Lednickiego omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 3, 1955
Określony typologicznie w pracy: Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953
Czaszka typu elementarnego śródziemnomorskiego (E)
