Rasa armenoidalna (H)
- Szczegóły
- Kategoria: Indywidualna typologia rasowa - szkoła morfologiczno-porównawcza
Jedna z ras (typów elementarnych) odmiany białej w typologii indywidualnej kierunku morfologiczno-porównawczego. Rasa armenoidalna (względnie typ elementarny armenoidalny) oznacza się symbolem H. In English: Armenoid race (H).
Ogólna charakterystyka:
Główne cechy:
Przeciętny wygląd: wzrost średni, budowa dość krępa; głowa krótka (płaska potylica); twarz dość wąska; nos wąski, wypukły, wydatny; ciemna pigmentacja oczu i włosów.
- wzrost najczęściej średni
- budowa atletyczno-pykniczna lub pykniczna
- głowa bardzo krótka (wsk. główny 84 - x) czaszka dość duża; mezomorficzna; bardzo wysoka ale słabo wysklepiona; często z płaską potylicą; kontur czaszki sferoidalny lub szeroko owoidalny
- twarz owalna lub trójkątna, dobrze wyprofilowana, o dość wyrazistych rysach; z reguły średnio szeroka lub dość wąska, rzadko szeroka (wsk. twarzowy średnio 86), orto-hiperortognatyczna; kości policzkowe niewystające
- nos charakterystyczny, długi i wąski (wsk. nosowy x - 65), bardzo wydatny, profil wypukły lub garbaty; nasada bardzo wysoka, wąska i niewgłębiona; grzbiet rozszerzający się ku dołowi (kroplowaty); często tępy koniuszek, skierowany w dół, tak jak i przegroda nosa
- szczęka górna bardzo wysoka i bardzo wąska; żuchwa niska, wąska, o łagodnych kątach; podbródek lekko zaokraglony lub wypukły
- oczodoły wysokie (wsk. oczodołowy 85-x)
- kolor oczu: ciemne, czasem piwne z odcieniem zielonawym (1-7)
- oprawa oka: bez fałdy powiekowej lub bardzo słaba, często powieka semicka
- kolor włosów: ciemne (U-Y)
- kształt włosów: faliste, kędzierzawe, rzadko proste gładkie
- kolor skóry: śniady lub płowy, rzadko matowo biały
- bardzo obfity zarost i owłosienie ciała
- pozostałe: głęboki dół nadkłowy i głębokie wcięcie szczękowe
Cechy dyskwalifikujące danego osobnika jako przedstawiciela tego typu (mimo posiadania innych wyżej wymienionych):
- wyraźna fałda powiekowa
- szeroko rozstawione oczy
- wąska lub esowata szpara oczna
- spłaszczony nos
- prosty, falisty lub wklęsły profil nosa
- wyraźny mezognatyzm
- płytki dół nadkłowy i słabe wcięcie szczękowe
- słabe owłosienie ciała
- włosy kasztanowate lub jasno szatynowe (T), tym bardziej jaśniejsze
- oczy jasne
Frakcje (podtypy)
- frakcja centralna Hh - wskaźnik twarzowy całkowity 84-x, wyższy wzrost, włosy U-Y, oczy 1-7
- frakcja peryferyczna hH o wskaźniku twarzowym x-83, niższym wzroście, włosach V-Y i oczach 1-5.
Michalski rozważał czy osobnicy dość wysocy, o bardzo wąskiej twarzy powinni być zaliczani do frakcji armenoidalnej typu dynarskiego (AH).
Niżej sprawdź dokładną charakterystykę. Część wymienionych cech, szczególnie opisowych, ma jedynie znaczenie pomocnicze i nie może służyć jako podstawowe kryterium wyznaczania przynależności do tej rasy.
wzrost i budowa ciała
- wzrost przeważnie średni (około 168), waha się od wysokiego, do rzadziej niskiego
budowa:
- z tendencją do atletyczno-pyknicznej lub pyknicznej budowy ciała; armenoidzi są krępi, mocno zbudowani, posiadają masywny kościec, dobre umięśnienie i znaczną podściółkę tłuszczową
- głowa w stosunku do reszty ciała średniej wielkości
- szyja dość długa, gruba, o wyraźnie zaznaczonej grdyce
- tułów długi, o szerokich, poziomych barkach, niezbyt szerokich biodrach, szerokiej i głębokiej, lecz krótkiej klatce piersiowej, miernym obwodzie pasa
- pierś kobieca duża, półkulista
- wypukłe pośladki
- kończyny miernej długości, dobrze umięśnione; nogi, nawet u kobiet, nierzadko niezgrabne, wskutek niskiego podudzia (w stosunku do uda) i zbyt małej różnicy między jego najmniejszym i największym obwodem
- dłonie niezbyt długie, szerokie i grube, o dość krótkich, grubych palcach
- stopy krótkie, dość szerokie, dobrze wysklepione, o bardzo wysokim podbiciu
głowa / czaszka:
- wskaźnik głowny - brachycefaliczny czasem bardzo skrajnie (84-x)
- wskaźnik wysokościowo-długościowy: czaszka wysoka
- wskaźnik wysokościowo-szerokościowy: czaszka słabo wysklepiona
cechy opisowe głowy:
- skronie lekko wypukłe
- ciemię mocno wysklepione
- potylica wąska, płaska, nierzadko ścięta
- czoło wąskie, miernie wysokie, okrągławe, prostopadłe lub słabo pochylone
- czoło często silnie zwężona w okolicy czołowo-skroniowej [Czortkower 1934]
- łuki brwiowe wyraźne, gładzizna wypukła, guzy czołowe zaznaczone
cechy opisowe czaszki:
- czaszka średniej wielkości lub dość duża; mezomorficzna; masywna, dobrze urzeźbiona
- czaszka w normie wierzchołkowej wyraźnie sferoidalna lub szeroko jajowata
- łuki nadoczodołowe wyraźne
twarz:
- wskaźnik twarzowy całkowity: średnio szeroka do wąskiej, rzadziej szeroka
fizjonomia:
- profil pionowy twarzy: orto-hiper-ortognatyczny
- profil poziomy twarzy: dobrze wyprofilowana, niespłaszczona
- kształt twarzy owalny, nieraz prawie trójkątny;
- często przy zbliżonej szerokości jarzmowej i żuchwowej twarz nie uderza swoją długością (mimo dużej wysokości w mm) [Czortkower 1934]
- rysy wyraziste, ale rzadko tak ostre jak np. u typu orientalnego (K)
- łuki jarzmowe słabo zaznaczone, ku uszom łagodnie się rozszerzające
- kości policzkowe niewystające
- policzki pełne, ale twarz nigdy nie jest okrągła [Czortkower 1934]
- panniculus malaris nieobecny
nos:
- wskaźnik nosowy: przeważnie bardzo wąski (x-65 dla głowy, x-46 dla czaszki)
cechy opisowe nosa (głowa)
- niezwykle charakterystyczny
- wybitnie wydatny, przeciętnie dla Polski (♂) 84.8 (80-100); serie zagraniczne (♂) 87.37 (65-100)
- profil nosa wypukły lub silnie garbaty; nighdy nie jest prosty lub tym bardziej wklęsły
- przeważnie brak wgłębienia nasady nosa [Czortkower 1934]
- nasada nosa bardzo wysoka
- u góry wąski, ku dołowi rozszerzający się grzbiet nosa, o kształcie kroplowatym (kolbowatym)
- koniuszek tępo zakończony, zwrócony ku dołowi
- skrzydełka nosowe wysokie i grube ale przylegające
- przegroda bardzo długa, dość wąska [Czortkower 1934], pozioma lub opuszczona, nieraz bardzo mocno
- bardzo długie, wąskie otwory nosowe
- cały nos sprawia wrażenie mięsistego [Czortkower 1934]
szczęka górna, żuchwa, zęby, usta:
górna szczeka:
- szczęka górna bardzo wysoka
- dół nadkłowy nieznaczny
żuchwa:
- żuchwa mała, niska, wąska o słabo zaznaczonych kątach (gonionach),
- o niewydatnym żwaczu
- podbródek łagodnie zaokrąglony lub wypukły
zęby:
- dość długie
- białe
- nietrwałe
usta:
- rynienka podnosowa wąska, głęboka, ostro odgraniczona
- bruzda nosowo-wargowa krótka, słabo zaznaczona
- duże usta
- warga górna (część skórna) jest niska
- mięsiste, ciemnokarminowe wargi
- górna czerwień wargowa posiada często charakterystyczny kontur złożonego łuku
- dolna czerwień wargowa często jest lekko wywinięta [Czortkower 1934]
oczodoły:
- wskaźnik oczodołowy [mf] wysokie (84-x)
- wskaźnik oczodołowy [d] (88-x) również wysokie
- kształt: kolisty
oczy:
- kolor oczu: oczy ciemnopiwne lub piwne, niekiedy z z odcieniem zielonawym (1-7)
- duże
- blisko siebie rozstawione
- płytko osadzone
- nierzadko wypukłe
- szpara oczna pozioma, szeroka i wrzecionowata
- ukształtowanie powieki górnej: oczy o słabym rozwoju fałd górnej powieki lub powieka ogóle bez fałdy, powieka często gładko przylegająca do gałki ocznej (tzw. "semicka")
włosy:
- kolor włosów: najczęściej ciemnobrązowe (V-X, rzadziej U), rzadko czarne (Y)
- kształt włosów: proste gładkie, przez faliste do karbowanych, a nawet kędzierzawych
- grube i gęste
- często nisko na czoło zachodzące
- łysina późna, raczej ciemieniowa
skóra:
- kolor skóry: płowa lub śniadawa do ciemno śniadej, rzadko matowo-biała (brunet-white)
- dobrze opalająca się
- najczęściej nie zarumieniona
- bez piegów
- skóra gruba
- na czole dość luźno przylegająca
- trudno i późno się marszcząca w szerokie, płytkie fałdy
uwłosienie:
- owłosienie ciała bardzo obfite
- zarost twarzy bardzo obfity, twardy, u kobiet z reguły mniej lub bardziej wyraźny meszek na górnej wardze
- brwi gęste, łukowate lub poziome, szerokie, czasem nad nosem zrośnięte, czarne
- rzęsy długie, wygięte, czarne
Hipotezy powstania tej rasy:
Michalski rozważał ewentualność [1949,1958] że rasa armenoidalna jest od od dawna wyselekcjonowanym i ustabilizowanym (pewnie w neolicie, najpóźniej w epoce brązu) mieszańcem dwóch ras: orientalnej (K) i laponoidalnej (L). Ich współcześnie obserwowani mieszańcy (typ KL), często są ciężko odróżnialni od właściwych armenoidów. Wynika to z dużych różnic we wzroście i proporcjach twarzy w tej rasie. Również znaczna rozmaitość takich szczegółów fizjonomicznych jak ukształtowanie czoła, oprawa oczu, kształt łuku jarzmowego i kości policzkowych, a również duża rozmaitość typów budowy ciała przemawia za tą hipotezą. Przeciw niej jednak świadczy ogólnie duża zwartość ogólnej fizjonomii, w tym niespotykana gdzie indziej forma nosa.
U współczesnych armenoidów przeważają cechy orientalne, oraz takie które są cechą indywidualną tej rasy (jak budowa nosa). Wpływ laponoidalny zaznacza się w krótkiej głowie i występujących u frakcji peryferycznej niższym wzroście, oraz szerokiej twarzy. Krępa budowa ciała może występować w obu frakcjach i też byłaby pochodną wpływu laponoidów.
Podsumowując hipoteza powstania rasy armenoidalnej Michalskiego jest zbieżna z teoriami na temat np. C.S. Coona [1939], który sądził że armenoidzi powstali w wyniku wpływu rasy alpejskiej (w tym wypadku odpowiednik laponoidalnej) na rasę irano-afgańską (mniej więcej odpowiednik rasy orientalnej).
Występowanie:
W Polsce w czystej bardzo nieliczna 0,3% (wśród przebadanych 36532 mężczyzn z całego kraju, dane dla Polski przedwojennej i etnicznych Polaków). W czystej formie była rzadka za to liczniejsza poprzez swoje typy mieszane (głównie dynarski i alpejski). Najliczniej spotykany wtedy w południowej i centralnej części kraju.
Rasa / typ elementarny armenoidalny (H) należy do grupy typów południowo-wschodnich. Występuje od neolitu w Azji Mniejszej aż po Syrię i Liban na południu. Spotkać go można mniej lub bardziej licznie w całej płd.-zach. Azji, charakterystyczny dla Anatolii, Kaukazu i szczególnie mieszkańców Armenii, na wschodzie sięga aż po Tadżykistan, gdzie jest dość liczny. Element armenoidalny reprezentowany jest (poza Ormianami) głównie przez typy mieszane (KH, BH, rzadziej EH)
Z kolei na płw. Bałkańskim oraz na pogórzu alpejskim i w Karpatach, rasa armenoidalna jest rzadko spotykana w czystej formie, raczej jako składnik typów dynarskiego (AH), alpejskiego (HL) i pseudoalpejskiego (YH). W Grecji również licznie litoralnego (EH).
W północnej Afryce bardzo rzadka w czystej formie, trochę liczniej reprezentowana przez swe formy mieszane (BH, EH, KH).
składy typologiczne:
Europa środkowa
- Łużyczanie (♂) - 6.2% i (♀) - 3.8%
- region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 1.3%
Bałkany pozostałe
- Rumunia (Karpaty południowe) - (♂+♀) 1,6%
- Serbia (♂) - 0,5%
Macedonia
- Aromuni, wschód i południe (♂) - 7.69%
- Karakaczanie (♂) - 6.67%
- słowiańskojęzyczne muzułmanki (♀) - 5.32%
- Macedończycy prawosławni, wschód (♂) - 4.39%
- Macedonki prawosławne, wschód (♀) - 3.06%
- Macedończycy prawosławni, zachód i centrum (♂) - 2.83%
- słowiańskojęzyczni muzułmanie, wschód (♂) - 1.11%
Grecja
- Grecja, płd. Peloponez (♂) - 3.79%
- Grecja, Kreta (♂) 2.52%
Europa (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego)
- Cyganie serbscy (♂) - 2.2%
Turcy
- Kastamuni, północna Turcja (♂) - 25.49%
- Konya, środkowo-południowa Turcja (♂) - 23.21%
- Wschodnia Turcja (♂) - 23.08%
- Dardanele, płn-zachodnia Turcja (♂) - 18.92%
- Anatolia, środkowa Turcja (♂) - 18.18%
- Bursa, płn-zachodnia Turcja (♂) - 11.76%
- Smyrna, zachodnia Turcja (♂) - 5.66%
Zachodnia Azja
- Ormianie, iracki Kurdystan (♂+♀, n=8) 37.5%
- Jemen, wybrzeże (♂) - 5.88%
- Iran środkowo-południowy, Rayy (♂) - 5.56%
- Iran środkowo-południowy, Kinaresh (♂) - 2.78
- Iran, Żydzi z Ishafan (♂) - 2.08%
- Iran środkowo-południowy,Yezd-i-Khast (♂) - 2.08%
Środkowa Azja
- Tadżykistan (♂) 12%
składy rasowe (w nawiasach poszczególne typy wg liczebności, znak >> oznacza znaczną przewagę nad kolejnymi typami):
Europa północna
- Laponki, płw Kola (♀) - 6% ( | YH, EH | > AH > HL )
- Lapończycy, płw. Kola (♂) - 5.4% (YH > HL > EH > AH)
- Norwegia (♂) - 0.2% (AH)
Europa północno-zachodnia - element armenoidalny jest tu bardzo słaby.
- Walijczycy (♂) - 1.7% (EH, HL)
- Niemcy płn. i środkowe (♂) - 4.81% (AH? > HL?)
Europa środkowa - dominują typy dynarski (AH) i alpejski (HL).
- Łużyczanki (♀) - 24% (AH >> HL > |H, YH| > EH)
- Łużyczanie (♂) - 23.1% (AH >> HL > H > YH > EH |
- region alpejski (Bawaria, Badenia, Tyrol, Szwajcaria - serie kraniologiczne XV-XIX wiek) (♂+♀) - 21% (YH > AH > HL / HM > | H, BH | > HQ)
- Ukraińcy z Zachodniej Ukrainy (♂) - 11.2% (HL > AH > EH > YH >> HQ)
- Niemcy (obywatele Polski przedwojennej) dla (♂) - 8.7% (HL > AH > | H, EH | )
- Polska (♂) - 7.3% (AH > HL > YH > EH >> HQ)
Bałkany pozostałe - dominują typy dynarski (AH) i alpejski (HL)
- Albania (♂+♀?) - 34.7% (AH > HL > YH?)
- Rumunia, Karpaty płd. (♂+♀) - 25.6% (AH > HL > YH > EH > H > | HM, HQ | > KH)
- Serbowie (♂) - 21.7% (AH > HL >> EH > YH > BH > H)
Macedonia - przeważają typy (AH) i (HL), czasem też lewantyński (BH).
- Karakaczanie (♂) - 36.67% (BH >> | EH, HL | > H)
- Aromuni, wschód i południe (♂) - 35.26% (AH > HL > | EH, H | > | BH, KH | > YH)
- Macedonia (Łuczak 1974, ♂+♀?) - 33.6% (HL > AH > YH >?)
- Macedończycy prawosławni, wschód (♂) - 24.63% (HL >> AH > KH > H > BH > EH > YH)
- słowiańskojęzyczne muzułmanki (♀) - 22.87% (AH > HL > H > | BH, EH | > YH)
- Macedończycy prawosławni, zachód i centrum (♂) - 22.64% (HL > AH > BH > EH > H > YH > KH > HQ)
- Macedonki prawosławne, wschód (♀) - 16.84% ( | AH, KH | > HL > EH > H > BH)
- słowiańskojęzyczni muzułmanie, wschód (♂) - 13.89% (BH > KH > AH > HL > YH > H)
Grecja
- Grecja, płd. Peloponez (♂) 27.1% (AH > EH > KH > BH > HL > H > YH)
- Grecja, Kreta (♂) - 19.24% (BH > AH > HL > EH > KH > H > YH > | HQ, HZ | )
Europa (grupy etniczne pochodzenia zachodnio i południowo-azjatyckiego)
- Cyganie serbscy (♂) - 18.9% ( | KH, EH | > BH > H)
Turcy - wystepuje dużo rasy armneoidalnej (H), oraz typów (AH) i (HL), stosunkowo dużo (EH) i (KH).
- Kastamuni, północna Turcja (♂) - 55.88% ( | H, AH | > HL >> EH > KH)
- Wschodnia Turcja (♂) - 55.13% (H > AH >> | BH, HL , KH | > EH > YH)
- Anatolia, środkowa Turcja (♂) - 53.64% (AH > H > HL > EH > | KH, YH | > BH > HM)
- Konya, środkowo-południowa Turcja (♂) - 51.79% (H > HL > |AH, EH | > KH > YH > BH)
- Dardanele, płn-zachodnia Turcja (♂) - 47.3% (AH > H > EH > HL > KH > YH)
- Bursa, płn-zachodnia Turcja (♂) - 36.27% ( | AH, H, HL, KH | > EH > BH)
- Smyrna, zachodnia Turcja (♂) - 32.08% ( | AH, HL | > EH > H > | KH, YH | )
Zachodnia Azja - dominują typy subarmenoidalny (KH) i lewantyński (BH), nawet tam gdzie można by się spodziewać sporego udziału rasy (H) w czystej postaci (poza Ormianami oczywiście).
- Ormianie, iracki Kurdystan (♂+♀, n=8) 71.87% (HH > BH >> | YH, HM | )
- Jemen, wybrzeże (♂) - 25.49% (BH > KH > EH > H)
- Iran, Żydzi z Ishafan (♂) - 23.96% (KH > BH > EH >> | YH, HL | > | H, HQ)
- Iran środkowo-południowy, Rayy (♂) - 22.22% (KH >> | H, BH, EH | )
- Iran środkowo-południowy, Kinaresh (♂) - 14.58% (KH > BH > EH > HZ)
- Iran środkowo-południowy,Yezd-i-Khast (♂) - 9.38% (BH >> EH > H )
- Iran, Lurowie (♂) - 7.57% (KH >> EH)
- Irak, szczep Beduinów Ba'ij (♂) - 1.3% (AH)
Środkowa Azja - jak wyżej
- Tadżykistan (♂) - 39.82% (KH > H > | HL, HM | > AH > HQ > | HZ, EH | )
Południowa Azja- jak wyżej
- Sikhowie, płn-zach. Indie (♂) - 4.61% (KH >> EH)
- Syngalezi, Cejlon (♂) - 6.25% (BH)
Północna Afryka - Egipt nawiązuje do Azji zachodniej (BH >KH), Libia na pierwszym miejscu ma typ litoralny (EH).
- Egipt (♂) - 10.3% (BH >> KH > EH > HQ > HL > | HN, YH | > AH > HX > | HS, HZ | > | HM, H | )
- Libia (♂+♀) - 8.3% (EH > BH > KH >> HX > | HM, HL, H | )
Wschodnia Afryka - przeważają typy mieszane z odmianą czarną
- Sudan, w obecnych granicach (♂+♀) - 13.6% (HX > BH > HS > KH > EH > HL)
- Etiopia (♂+♀) -11.6% (HS, HX ?)
- Somalia (♂+♀) - 5.9% (HS > HX > HN)
BIBLIOGRAFIA:
- Coon C.S., The Races of Europe, 1939
- Czortkower S., Z badań nad problemami rasowemi Żydów [w:] Miesięcznik Żydowski, czerwiec, zeszyt 6, 1934, s. 510-549
- Henzel T., Michalski I.,Podstawy klasyfikacji człowieka w ujęciu Tadeusza Henzla i Ireneusza Michalskiego (oraz dyskusja do artykułu), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955 (zobacz opis tej rasy)
- Michalski I., Die Jugoslaven der Dalmatnischen küsten. Beitrag zur kraniologie der Südslaven, 1936
- Michalski I., Metoda morfologiczna w zastosowaniu do określenia taksonomicznego materiału ludzkiego (oraz dyskusja do artykułu), Przegląd Antropologiczny, t. XIX, Poznań 1953 link
- Michalski I., Składniki antropologiczne ludności Śródziemnomorza. Cz. 1, Rasy, Człowiek w Czasie i Przestrzeni : kwartalnik PTA, 1963, Tom 6, Numer 2(22) , s. 60-69 link
- Michalski I., STRUKTURA - ANTROPOLOGICZNA POLSKI W ŚWIETLE MATERIAŁÓW WOJSKOWEGO ZDJĘCIA ANTROPOLOGICZNEGO. The anthropological structure of Poland in light of the Polish War-Office's materials., 1949 link
- Michalski I., Typy antropologiczne Egiptu, Człowiek w czasie i przestrzeni : kwartalnik PTA, 1958, Tom 1, zeszyt 4, s. 192-203 link
- Michalski T. W., Studia nad strukturą antropologiczną krajów alpejskich, 1956
- Orczykowska Z., Analiza antropologiczna Tadżyków z Pamiru, Materiały i Prace Antropologiczne, nr. 46, 1959
- Orczykowska Z., Próba skonstruowania klucza antropologicznego na podstawie klasyfikacji Michalskiego, Przegląd Antropologiczny, t. 22, z.1, 1959, s. 212-229
- Różbicka L., Charakterystyka antropologiczna Łemków, 1962
- Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
- Wierciński A.,Typologia rasowa [w:] Mały Słownik Antropologiczny, 1976, s. 471–481 link
- Wierciński A. and Bielicki T., The Racial Analysis of Human Populations in Relation to Their Ethnogenesis, Current Anthropology, Vol. 3, No. 1 (Feb., 1962), s. 2+9-46 link
tylko składy rasowe:
- Łuczak B., Charakterystyka antropologiczna ludności rumuńskiej z okolic Karpat południowych [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 56, 1974, s. 109-120
- Michalski I., Charakterystyka antropologiczna Sikhów [w:] Przegląd Antropologiczny, t. XIII, z. 1, 1939, s. 50-70
- Michalski I., From the studies in the Anthropological Structure of the German Nation (North-western Germany) [w:] Bulletin de la societe des sciences et des lettres de Łódź, classe III des sciences mathematiques et Naturelles, vol IX, 6, 1958
- Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, s. 209-238, 1964
- Różbicka-Biernat L., Somalijczycy w świetle badań antropologicznych [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35, z. 2, 1969, s. 490-494
- Stolarczyk H., Próba ujęcia struktury antropologicznej Cyrenajki [w:] Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Matematyczne-Przyrodnicze. Seria II, zeszyt 40, 1970, s. 123-148
- Stolarczyk H., Z badań antropologii Sudańczyków [w:] Przegląd Antropologiczny, t. 35 z. 2, 1969, s. 484-490
składy z poniższych opracowań określiłiem metoda morfologiczno-porównawczą na bazie podanych tam materiałów indywidualnych:
- Cipriani L., Osserviazioni antropometriche su indigeni asiatici e africani [w:] Archivo per L'Antropologia e la etnologia, vol LX-LXI, 1932, s. 57-115
- Field H., Contributions to the anthropology of Iran [w:] Publications of the Field Museum of Natural History. Anthropological Series, Vol. 29,No. 2 (DECEMBER 15, 1939), s. 511, 513-706
- Field H., The anthropology of Iraq. Part II. Number 2. Kurdistan, 1951
- Hauschild M.W., Wagenseil F., Anthropologische Untersuchungen an anatolischen Türken [w:] Zeitschrift für Morphologie und Anthropologie, Bd. 29, H. 2/3 (1931), s. 193-260
- Luschan F., Beiträge zur Anthropologie von Kreta [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 45. Jahrg., H. 3 (1913), s. 307-393
- Miszkiewicz B, Antropologische Struktur der Mazedonischen Bevölkerung [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, 62, 1961
- Schiff F., Beiträge zur Anthropologie des südlichen Peloponnes. (Die Mani.) [w:] Zeitschrift für Ethnologie, 46. Jahrg., H. 1 (1914), s. 14-40
- Wrzosek A., Ćwirko-Godycki M., Macedończycy. Materjały antropologiczne, 1931
Odpowiedniki w innych typologiach:
- Czekanowski - rasa armenoidalna
- Hooton - podrasa złozona armenoidalna
- Lundman - podrasa armenoidalna rasy taurydzkiej
- Eickstedt - rasa armenoidalna (Armenidzi)
- Deniker - rasa asyryjska
- Jarcho - rasa armenoidalna
Zobacz też - podstawowe różnice między indywidualnymi typami rasowymi, a rasami geograficznymi
Objaśnienia do powyższych danych:
- ♂ - mężczyźni
- ♀ - kobiety
- w nawiasach po średnich podane zakresy zmienności (min - max)
- Najważniejsze zakresy zmienności, służące do różnicowania z innymi typami, podane są w sekcji "Główne cechy". Podane w dalszym opisie średnie dla cech mają znaczenie informacyjne.
Przykład 1. Stolarczyk H., Zróżnicowanie wewnątrzgatunkowe człowieka [w:] red. Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, 1999
Rasa armenoidalna (H)
Przykład 2. Michalski I., Remarks about the anthropological structure of Egypt, Publicatons of the joint arabic-polish anthropological expedition. Part II, pp. 209-238, 1964
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 170; wskaźnik główny 95.3 (głowa skrajnie krótka); wskaźnik twarzy całkowity - 85.4 (szerokawa); wskaźnik nosowy - 63.8 (wąski);wskaźnik wysokościowo-długościowy - 72.8 (głowa bardzo wysoka); wskaźnik wysokościowo-szerokościowy - 76.4 (głowa dość spłaszczona); wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 89.4 (jarzma dość wąskie w stosunku do głowy); wskaźnik górnotwarzowy - 55.6 (wysokawe twarz górna); wskaźnik wysokości nosa - 47.2 (dość wysoki); wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 81.3 (żuchwa szeroka w stosunku do twarzy); wskaźnik wysokości górnej wargi - 37.9;
kolor skóry - biały matowy; kolor warg - jasnoróżowe; kolor oczu - 68; kolor włosów - V
Rasa armenoidalna (H) - Egipt
Przykład 3. Mała Encyklopedia Powszechna PWN, 1959
Rasa armenoidalna (H) - przykład z tablicy nr 25 "Człowiek - typy antropologiczne"
Przykład 4. Michalski I., Fotografie 50 osobników omawianych na konferencji metodologicznej i typologicznej (album), Przegląd Antropologiczny, t. 21, z. 1-2, 1955
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 162.1;wskaźnik główny: 84.8 (głowa krótka); wskaźnik twarzy całkowity - 84.5 (szerokawa); wskaźnik nosowy - 59.6 (bardzo wąski);
wskaźnik górnotwarzowy - 53.5 (niskawe twarz górna); wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy: 91.02 (jarzma wąskawe w stosunku do głowy); wskaźnik wysokości nosa: 47.5 (dość wysoki)
profil nosa: garbatofalisty; oprawa oka: fałda powiekowa dość słaba; stopień wystawania kosci policzkowych: niewystające;
kolor oczu - 3 (ciemnobrązowe); kolor włosów - X (czarnobrązowe); kształt włosów: proste gładkie; kolor skóry - śniadopłowa
wymiary bezwzględne w mm: długość głowy [g-op] - 184, szerokość głowy [eu-eu] - 156; szerokość twarzy [zy-zy] - 142 mm; wysokość twarzy [n-gn] - 120; wysokość twarzy górnej [n-sto] - 76; wysokość nosa [n-ns] - 57; szerokość nosa [al-al] - 34;
budowa: p (l);
Rasa armenoidalna (H) - Polska
Przykład 5. Mydlarski J., Rasa [w:] red. Czekanowski J., Człowiek, jego rasy i życie, 1939
Rasa armenoidalna (H) - przykład określony przez T. Henzla
Przykłady z prac innych autorów, pod względem wymiarów i pigmentacji pasujące do charakterystyki danego typu:
Przykład 6. Genna G., Samaritani, 1938
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wzrost - 176; wskaźnik główny 91 (wybitnie krótka); wskaźnik twarzy całkowity - 89 (dość wąska); wskaźnik nosowy - 58 (bardzo wąski);
wskaźnik wysokościowo-długościowy - 67 (głowa dość wysoka); wskaźnik wysokościowo-szerokościowy - 83 (głowa niezbyt wysklepiona); wskaźnik czołowo-ciemieniowy - 66 (czoło średnio szerokie w stosunku do głowy); wskaźnik czołowo-jarzmowy - 78 (czoło średnio szerokie w stosunku do twarzy); wskaźnik jarzmowo-ciemieniowy - 85.44 (jarzma bardzo wąskie w stosunku do głowy); wskaźnik jarzmowo-żuchwowy - 75 (średnio szeroka żuchwa w stosunku do twarzy); wskaźnik wysokości nosa - 55 (skrajnie wysoki);
kolor skóry - 11 w skali von Luschana (ramię); kolor oczu - 3 (ciemnobrązowe); kolor włosów - siwe
Rasa armenoidalna (H) - Samarytanin, Palestyna
Przykład 7. Miszkiewicz B, Antropologische Struktur der Mazedonischen Bevölkerung [w:] Materiały i Prace Antropologiczne, 62, 1961
wskaźniki, wymiary i cechy opisowe danego osobnika
wskaźnik główny: 90 (bardzo krótka głowa); wskaźnik twarzy całkowity: 86 (dość wąska); wskaźnik nosowy: 59 (bardzo wąski);kolor oczu: 6-7 w skali Martina (piwnozielonawe); kolor włosów - U (ciemnobrązowe)
Rasa armenoidalna (H) - Macedonia (lokalna muzułmanka)